Morgunblaðið - 04.01.2009, Qupperneq 33

Umræðan 33
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 2009
HÁVÆR áróður
hefur lengi verið fyrir
því að Ísland sæki um
inngöngu í Evrópu-
sambandið og nú þyk-
ir það eitt duga í rök-
stuðningi að fá
evrugjaldmiðil, í
óljósri framtíð, fyrir
krónuna. Áköfustu áróðursmenn
fyrir ESB-aðild hafa reynt að
heilaþvo landsmenn með því að
telja fram kostina, en látið óað-
gengilega ókosti liggja í láginni.
ESB-aðild er trúaratriði hjá Sam-
fylkingunni, einum flokka, og for-
maðurinn telur lag til að hóta Sjálf-
stæðisflokknum, svo umsókn um
aðild verði samþykkt á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins. Fræðimað-
urinn Þorvaldur Gylfason prófessor
væntir þess að tvennt muni vinnast
á landsfundinum: Umsókn verði
samþykkt og Sjálf-
stæðisflokkurinn
klofni. Þetta fellur
sjálfsagt í kramið hjá
öðrum háværum götu-
mótmælendum.
Búið er að marg-
tyggja ofan í þjóðina
lýsingu á „gulli og
grænum skógum“ í fé-
lagshyggjusamfélagi
Evrópusambandsins.
En lítið hefur farið
fyrir umræðum um
alla ókostina, afsali
fullveldis og auðlinda og miklum
gjaldeyriskostnaði við flókinn und-
irbúning umsóknar og árlegar að-
ildargreiðslur. Það mun einnig
kosta mikið í launum og öðrum
kostnaði að hafa hóp fulltrúa frá Ís-
landi starfandi hjá stjórnsýslubákni
Evrópusambandsins, sem er ólýð-
ræðislegt stórveldi. Litla Ísland
verður ekki hátt skrifað í þeirri
ljónagryfju.
Sáttmálar um reglugerðaverkið,
sem unnið er eftir hjá ESB hafa
verið samþykktir fyrirfram hjá að-
ildarríkjunum og því er ekki hægt
að breyta nema öll löndin samþykki
það. Þess vegna er þetta ríkja-
bandalag stöðnuð og ólýðræðisleg
stofnun. Slíkt bákn verður því
ómanneskjulegra eftir því sem
tímar líða og aðildarlöndum fjölgar.
Ekki er hægt að fá fordæmisskap-
andi undanþágur og má frekar bú-
ast við afarkostum, eins og dæmin
sanna í samskiptum við ráðandi
þjóðlönd í Evrópusambandinu.
Mikil nefndavinna um Evrópu-
sambandsmál hefur farið fram á
vegum Sjálfstæðisflokksins á und-
anförnum árum, en flokkurinn er á
móti inngöngu í ESB samkvæmt
landsfundarsamþykktum, en nú á
að taka Evrópustefnu flokksins til
endurskoðunar. Væntanlega mæta
á annað þúsund fulltrúar á lands-
fundinn 29. jan. Þar munu liggja
fyrir skýrslur starfsnefndar um
Evrópumálin. Á landsfundum
ganga oft til starfa yfir hundrað
manns í sumum málefnanefndum,
sem leggja fram ályktunardrög. Oft
hafa verið deildar meiningar um af-
greiðslu mála á landsfundum Sjálf-
stæðisflokksins og atkvæða-
greiðslur ráðið úrslitum, en
niðurstaða fengist sem allir sætta
sig við. Með þeim viðamikla und-
irbúningi, sem er í vinnslu nú víða
um land, má ætla að vel verði stað-
ið að upplýstri umræðu á lands-
fundi og lýðræðislegri ákvörðun um
stefnuna í Evrópumálum, eins og
öðrum stefnumálum flokksins.
Heyrst hefur að rétt sé að sækja
um inngöngu í ESB til að láta
reyna á hvaða möguleika Ísland
hefur til að fá undanþágur. Síðan
verði þjóðaratkvæðagreiðsla um að-
ildarsamninga. Fulltrúar á lands-
fundi eiga ekki, nauðbeygðir af
áróðri ESB-trúarspekinga, að sam-
þykkja umsókn í Evrópusam-
bandið. Það á ekki að sóa tíma,
orku og fjármunum í sýnd-
arviðræður um inngöngu í ESB.
Þvert á móti þarf að skera niður
óþarfa eyðslu og spara verulega í
utanríkismálum.
Á undanförnum árum hefur verið
eyðslubruðl í landinu og gjaldeyr-
issóun í samræmi við óheftar reglur
Evrópusambandsins, eins og þjóðin
hefur viljað hafa þetta, en afleið-
ingin er uppsafnaður gífurlegur
viðskiptahalli við útlönd. Á næstu
árum þarf að vera skipulagður
gjaldeyrissparnaður, því fullreynt
er að annað leiðir til ófarnaðar.
Á þriðja áratug síðustu aldar
voru jafnaðarmenn á Íslandi hrifnir
af byltingunni í Rússlandi og sov-
étskipulaginu, en hluti þeirra hélt
sönsum og sat eftir í Alþýðuflokkn-
um, þegar þeir sem trúðu á ráð-
stjórnarríkjabandalagið klufu sig
frá og stofnuðu Kommúnistaflokk
Íslands 1930. Í áranna rás eftir lífs-
ævi margra vinstri flokka, komm-
únista, sósíalista, alþýðubandalags-
manna og ríkisrekstrarsinna, vill
slíkt fólk í Vinstri grænum ekki
ánetjast erlendu ríkjabandalagi. En
Samfylkingin, réttborinn arftaki Al-
þýðuflokksins, vill að fyrirmælum
forustu flokksins koma Íslandi í
Evrópuríkjabandalag og krjúpa á
knjánum fyrir ráðríkum yfirdrottn-
unarþjóðum, afhenda auðlindir
þjóðarinnar og afnema sjálfstæði
og fullveldi með breytingum á
stjórnarskrá Íslands.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur alltaf
staðið fast að fullveldi og sjálfstæði
íslensku þjóðarinnar og ekki skipt
um nafn eða grundvallarstefnu.
Meira: mbl.is/esb
Gegn umsókn í ESB á lands-
fundi Sjálfstæðisflokksins
Engilbert Ingvars-
son skrifar um aðild
að Evrópusamband-
inu og Sjálfstæð-
isflokkinn
» Fulltrúar á lands-
fundi eiga ekki,
nauðbeygðir af áróðri
ESB-trúarspekinga, að
samþykkja umsókn í
Evrópusambandið.
Engilbert Ingvarsson
Höfundur er fyrrverandi bóndi
á Tyrðilmýri
SAMFYLKINGIN
hefur sem kunnugt er
fram til þessa verið
eini stjórnmálaflokkur
landsins, sem hefur
haft á stefnuskránni
að Íslendingar eigi að
sækja um aðild að
Evrópusambandinu.
Sú afstaða hefur verið
staðfest á þremur lands-
fundum flokksins. Stefnan byggist
á allsherjaratkvæðagreiðslu í
flokknum sem fram fór á árinu
2002 og leiddi til afgerandi stuðn-
ings við aðildarumsókn á grund-
velli skilgreindra samningsmark-
miða, eða ríflega 81% af þeim sem
greiddu atkvæði. Atkvæðagreiðslan
var haldin í kjölfar mikillar um-
ræðu um Evrópumál í flokknum,
sem m.a. byggðist á sérstakri Evr-
ópuúttekt flokksins sem gefin var
út á bók í nóvember 2001 undir
heitinu Ísland í Evrópu, greining á
samningsmarkmiðum Íslands við
hugsanlega aðildarumsókn að ESB.
Í bókinni fjölluðu sérfróðir aðilar
um álitamál sem
snerta margvísleg svið
Evrópusambandsins,
svo sem fullveldi,
sjávarútvegsmál,
byggðamál, neytenda-
mál, jafnréttismál,
menntamál, efnahags-
og peningamál, utan-
ríkismál og stjórn-
sýslumál.
Landsfundur Sam-
fylkingarinnar 2003
fól níu manna hópi
flokksmanna að þróa
áfram þessa vinnu, m.a. við mótun
samningsmarkmiða, en sá hópur
skilaði ekki af sér neinum tillögum.
Á næsta landsfundi, vorið 2005, var
lagt til nýtt vinnulag við mótun
hugsanlegra samningsmarkmiða
Íslands. Þar sagði í landsfund-
arályktun að leggja ætti áherslu á
breiða samstöðu meðal þjóðarinnar
sem látið yrði reyna á í aðild-
arviðræðum við Evrópusambandið.
Með þessari afstöðu var undir-
strikað að mótun samningsmark-
miða sé verkefni sem ekki verði
leitt til lykta á vettvangi einstakra
flokka heldur kalli á samráð og
samkomulag við aðra stjórn-
málaflokka. Rökin eru þau að aðild
að Evrópusambandinu er verkefni
af þeirri stærðargráðu, þar sem
það lýtur m.a. að fullveldi þjóð-
arinnar og brýnustu framtíð-
arhagsmunum að það upphefji
hefðbundin átök stjórnmálaflokka
um stefnu og áherslur. Þessi stefna
Samfylkingarinnar var áréttuð á
síðasta landsfundi hennar vorið
2007 þar sem kjarni Evrópustefn-
unnar birtist í eftirtöldum grein-
um:
1. Að Ísland sæki um aðild að
Evrópusambandinu og hefji aðild-
arviðræður.
2. Unnið verði að víðtækri sam-
stöðu um samningsmarkmið.
3. Að niðurstöður samninga verði
bornar undir þjóðaratkvæði.
Á þessari stefnu hvílir umboð
Samfylkingarinnar til að hefja við-
ræður um aðild að Evrópusam-
bandinu.
Þó Samfylkingin leggi áherslu á
víðtæka samstöðu flokka og þjóðar
um samningsmarkmið leysir það
hana vitanlega ekki undan því
verki að leggja þar gott til mál-
anna. Núverandi formaður Sam-
fylkingarinnar setti fyrir nokkru af
stað vinnu innan flokksins við að
móta almennar áherslur um samn-
ingsmarkmið sem verði innlegg
Samfylkingarinnar í viðræður við
aðra flokka. Þær áherslur eru nú
til endurmats og munu líta dagsins
ljós fljótlega á nýju ári og fara í al-
menna umræðu meðal flokksmanna
áður en þær verða lagðar til
grundvallar í viðræðum við aðra
flokka.
Það er eðli pólitískra deilumála
að fylgjendur tiltekinnar skoðunar
reyna að draga fram kosti hennar
en gera lítið úr göllunum. Evrópu-
málin eru þar engin undantekning.
Samfylkingin vill leggja sitt af
mörkum til að forða því að lands-
menn klofni í andstæðar fylkingar í
Evrópumálum. Flokkurinn fagnar
málefnalegri umræðu þar sem
kostir og gallar fullrar aðildar að
Evrópusambandinu eru vegnir og
metnir til skynsamlegrar nið-
urstöðu. Þess vegna er lykilatriði
að fulltrúar allra stjórnmálaflokka,
jafnt þeirra sem eru hlynntir aðild
og mótfallnir komi að mótun samn-
ingsmarkmiðanna.
Það er fagnaðarefni að aðrir
stjórnmálaflokkar, svo sem Sjálf-
stæðisflokkur og Framsókn-
arflokkur hafa tekið stefnu sína í
Evrópumálum til endurmats. Eftir
áralanga baráttu jafnaðarmanna
fyrir aðild að Evrópusambandinu
eru í fyrsta sinn nokkrar líkur á að
pólitískur meirihluti kunni að vera
að myndast í landinu fyrir því að
Ísland sæki um aðild að ESB og
leggi síðan aðildarsamning í dóm
kjósenda. Það er framtíðarsýn sem
kveikir von um betri tíð á Íslandi,
með mannsæmandi verðlagi og
vaxtakjörum fyrir almenning sem
alltof lengi hefur mátt þola of-
urverð og okurlán sem ekki síst
má rekja til veikburða gjaldmiðils,
krónunnar og fylgifisks hennar
verðtryggingarinnar. Þær stöllur
eiga best heima á minjasafni um
furðuverk hagfræðinnar og von-
andi verður 2009 upphafið að enda-
lokum hins kæfandi faðmlags krón-
unnar og íslenskrar alþýðu.
Meira: mbl.is/esb
Samstaða um Evrópu
Skúli Helgason
skrifar um Evr-
ópumál
» Þess vegna er lyk-
ilatriði að fulltrúar
allra stjórnmálaflokka,
jafnt þeirra sem eru
hlynntir aðild og mót-
fallnir komi að mótun
samningsmarkmið-
anna.
Höfundur er framkvæmdastjóri Sam-
fylkingarinnar.
Skúli Helgason
EINS og kunnugt
er hafa fasteignalán
um langan tíma verið
bundin við vísitölu
neysluverðs og verð-
bólguþróunin und-
anfarin ár valdið fast-
eignaeigendum
þungum búsifjum.
Eftir bankahrunið í
október sl. hafa
stjórnvöld árangurslítið reynt að
finna leiðir til þess – og gefið lof-
orð um – að létta fasteignaeig-
endum lánabyrðina. Ein nýleg að-
gerð ríkisins í þeirri viðleitni að
ná tökum á þróun efnahagsmála í
kreppunni hefur reyndar haft
þveröfug áhrif. Er hér átt við
aukna skattlagningu á eldsneyti
og áfengi sem mun hækka vísitölu
neysluverðs og þar með hækka
eftirstöðvar allra verðtryggðra
fasteignalána um langa framtíð.
Að slík skattlagning skuli geta
haft þessi áhrif er með öllu full-
komlega óviðunandi
og í raun óskiljanlegt
að Íslendingar skuli
ekki rísa upp allir sem
einn í mótmælaskyni.
Vegna verðtrygg-
ingar fasteignalána og
lækkunar á fast-
eignaverði er staðan
hjá mörgum nýjum
fasteignaeigendum nú
að verða þannig að
heildarupphæð áhvíl-
andi lána er að nálg-
ast eða fara upp fyrir
núvirði fasteignanna. En er unnt
að breyta þessu?
Ef til vill, og það ekki síst vegna
þess að þrír stærstu bankar í
landinu eru nú aftur komnir í rík-
iseigu auk þess sem Íbúðalána-
sjóður er ríkisstofnun. Það er vert
að athuga hvort lausnin gæti falist
í því að Hagstofa Íslands færi að
gefa út vísitölu fasteignaverðs
annaðhvort mánaðarlega eða árs-
fjórðungslega, og í kjölfarið yrði
öllum fasteignalánum skuldbreytt
þannig að þau yrðu verðtryggð
með bindingu við fasteignavísitöl-
una í stað vísitölu neysluverðs.
Nokkrar leiðir koma hér til
greina.
Fyrsta leiðin væri að vísitala
fasteignaverðs yrði 100 við gild-
istöku laga um hana. Gallinn hér
er að sú hækkun sem þegar hefur
orðið á vísitölu neysluverðs og
lækkun fasteignaverðs frá byrjun
niðursveiflunnar fyrri part ársins
2008 yrði alfarið vandi fasteigna-
eigenda og mörgum líklega ofviða.
Önnur leið væri að miða grunn-
vísitöluna 100 t.d. við 1. mars
2008. Sú vísitala væri væntanlega
að nálgast 92-95 þessa dagana og
lánabyrði og mánaðargreiðslur
lántakenda myndu þá lækka hlut-
fallslega og hlutfall fasteignaverðs
og áhvílandi lána haldast nokkuð
óbreytt.
Við þessar aðgerðir myndi eigið
fé bankanna og Íbúðalánasjóðs
klárlega lækka tilsvarandi. Slík
lækkun yrði hins vegar liður í við-
leitni stjórnvalda til að leysa úr
vanda fasteignaeigenda. En hún
hefði ekki endilega áhrif á útlána-
getu bankanna og Íbúðalánasjóðs
vegna fasteignalána. Tökum dæmi:
Jón Jónsson keypti í febrúar sl.
íbúð á 30 mkr. og fékk að láni 80%
eða 24 mkr. Lækki söluverð þess-
arar íbúðar t.d. niður í 24 mkr. nú
eftir áramót yrðu eftirstöðvar
lánsins, án tillits til afborgana á
árinu, um 19,2 mkr.
Keypti Jóna Jónsdóttir sams-
konar íbúð fljótlega eftir áramót á
um 24 mkr. og tæki 80% lán hjá
banka og/eða Íbúðalánasjóði, fengi
hún um 19,2 mkr. að láni. Útlána-
geta banka og Íbúðalánasjóðs til
fasteignakaupa mun því ekki
verða fyrir skerðingu að neinu
marki og lækkun eiginfjár því
nánast bókhaldsatriði. Þá mun
vísitala fasteignaverðs hækka með
hækkandi fasteignaverði, – og það
mun hækka aftur – en þá einungis
vegna breytinga á verði fasteigna
en ekki sökum utanaðkomandi
áhrifa. Aðalatriðið er að hlutfall
fasteignaverðs/lána geti ekki farið
upp fyrir 80%, þ.e. ekki verða
mönnum ofviða, heldur mun lækka
með tímanum miðað við fjölda af-
borgana.
Gallinn er hinsvegar sá að bank-
arnir og Íbúðalánasjóður eru ekki
einu lánveitendur fasteignalána.
Hér koma einnig inn lífeyrissjóð-
irnir sem ekki munu þola eig-
infjárskerðingu af þessu tagi. Til
greina kæmi því að ríkið, þ.e.
Íbúðalánasjóður, yfirtæki með
kaupum hjá lífeyrissjóðunum öll
fasteignaútlán þeirra, sem sann-
anlega eru vegna kaupa á fast-
eignum, á núvirði eftirstöðva
þeirra og þau lán rynnu síðan inn
í heildarútlánakerfi sjóðsins með
skuldbreytingu og verðtryggingu
samkvæmt nýrri vísitölu fast-
eignaverðs.
Yrði þetta fyrirkomulag tekið
upp væri tryggt að hlutfall fast-
eignalána/fasteignaverðs breyttist
ekki að neinu ráði fasteignakaup-
anda í óhag miðað við það hlutfall
sem upprunalega var í gildi við
kaup hans á fasteigninni og fast-
lega má búast við því að fast-
eignamarkaðurinn nái sér fyrr á
strik aftur með þessu móti en ella.
Því ekki vísitala fasteignaverðs?
Torben Friðriksson
skrifar um fast-
eignalán
Torben Friðriksson
» Fasteign er ekki
neysluvara
Höfundur er fyrrverandi ríkisbókari.