Morgunblaðið - 04.01.2009, Page 35

Umræðan 35
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 2009
• Vitum af fjölda fyrirtækja í öllum atvinnugreinum sem vilja skoða
sameiningar með hagræðingu í huga.
• Heildverslunin Tinna óskar eftir meðeiganda-samstarfsmanni. Tinna
selur prjónagarn og skyldar vörur í yfir 50 verslanir um land allt.
Mjög góður rekstur í miklum vexti. Skuldlaust fyrirtæki.
• Rótgróið innflutnings- og þjónustufyrirtæki með vörur fyrir sjávarútveg.
Ársvelta 320 mkr. EBITDA 48 mkr.
• Stórt iðnfyrirtæki. Ársvelta 600 mkr.
• Eitt vinsælasta vínveitingahús landsins. Ársvelta 250 mkr.
EBITDA 90 mkr. Engar skuldir. Mjög hagstætt dæmi fyrir fjárfesta.
• Rótgróin umboðs- og heildverslun á Austurlandi. Ársvelta 100 mkr.
Góður hagnaður. Auðveld kaup fyrir duglegt fólk.
• Innflutnings- og framleiðslufyrirtæki. Ársvelta 620 mkr.
Skuldsett með hagstæðu erlendu láni.
• Innflutnings- og þjónustufyrirtæki með rekstrarvörur.
Ársvelta 180 mkr. EBITDA 40 mkr.
Suðurlandsbraut 4, 7. hæð • Sími 414 1200
Netfang: kontakt@kontakt.is • www.kontakt.is
Jens Ingólfsson rekstrarhagfræðingur, jens@kontakt.is
Gunnar Svavarsson viðskiptafræðingur, gunnar@kontakt.is
Brynhildur Bergþórsdóttir rekstrarhagfræðingur, brynhildur@kontakt.is
Höskuldur Frímannsson rekstrarhagfræðingur, hoskuldur@kontakt.is
Sigurður A. Þóroddsson hdl. sigurdur@kontakt.is
Þórarinn Arnar Sævarsson, lögg. fasteignasali, tas@kontakt.is
UNGT fólk er oft óþolinmótt, segir stjórnarformaður LÍN, Gunnar
Birgisson.
Þegar efnahagsundrið leið undir lok á einni viku í
október urðu námsmenn erlendis fyrir alvarlegri
kjaraskerðingu. Peningar sem voru ætlaðir til að
greiða skólagjöld, húsaleigu og nauðsynjar festust í
rústum bankanna. Í sumum tilfellum tók það náms-
menn heilan mánuð að fá millifærslur samþykktar af
skilanefndum bankanna. Á meðan gengu þeir sem voru
nógu heppnir að eiga sparnað á hann í gegnum íslensk
debetkort sín. Aðrir urðu að treysta á ölmusu ná-
granna sinna erlendis. Að vera allslaus erlendis og
geta litla björg sér veitt er óþægileg staða sem getur
ekki af sér þolinmæði.
Sigurður Kári Kristjánsson, formaður menntamálanefndar skilur ekki
hvers vegna LÍN sá einungis ástæðu til að úthluta sjö námsmönnum
neyðarlán þegar yfir hundrað umsóknir bárust. Og það mörgum vikum
eftir að neyðin var stærst.
Ungt fólk er vissulega óþolinmótt og skilur ekki Gunnar og Sigurð
Kára. Fólk á öllum aldri sem stundar nám erlendis er gáttað á sam-
bandsleysi milli markmiða menntamálanefndar og úthlutunar LÍN.
Skilningsleysi stjórnarformannsins á óþolinmæði þeirra sem treysta á
lánasjóðinn er þyngra en tárum taki. Stjórnmálamenn á borð við Gunnar
og Sigurð Kára ættu ekki að vera hissa þótt óþolinmæði ungs fólks og
samfélagsins alls fari vaxandi í þeirra garð á nýju ári.
Óþolinmótt ungt fólk
Daði Rafnsson er meðlimur samtakanna Breytum LÍN og
fyrrverandi stjórnarmeðlimur SÍNE.
Á SÍÐUSTU tveimur mánuðum
höfum við horft upp á mestu umbrot í
sögu þjóðarinnar frá því snemma í
byrjun síðustu aldar. Fjármálakerfið
sem allir höfðu trú á féll með hraða
ljóssins og við horfum nú upp á fólk
missa aleiguna, vinnuna og æruna.
Ráðamenn þjóðarinnar standa ekki
síður ráðþrota frammi fyrir vand-
anum, að minnsta kosti hafa þeir ekki
sýnt það hingað til að þeir valdi honum. Fólkið sem við
kusum til að stýra skútunni er eins og sjálfboðaslökkvilið
fornra tíma sem ber hverja fötuna af annarri á hluta
eldsins í stað þess að einbeita sér að kjarnanum og vinna
sig með föstum og ákveðnum takti að því að ná tökum á
bálinu.
Fjárlagafrumvarp þjóðarinnar var lagt fram í breyttri
mynd í síðustu viku og er yfirskrift þess – niðurskurð-
urinn mikli – ekki kannski það farsælasta sem þjóðin
þarf á að halda þegar nauðsynlegt er að hjól atvinnulífs-
ins snúist sem aldrei fyrr. Þetta er ekki tíminn til þess að
kreppa að rekstrarumhverfi fyrirtækja og sveitarfélaga
heldur er nauðsynlegt að efla það og gera þeim kleift að
eiga viðskipti bæði innanlands sem utan. Það er ekki von
til þess að menn fái fé í ríkiskassann ef rekstrarumhverf-
ið er svo ósveigjanlegt að eðlilegum viðskiptum sé svo
þröngt sniðinn stakkur að menn ráði ekki við að halda úti
því vinnuafli sem til þarf til þess að hjólin snúist með
eðlilegum hætti. En slökkviliðið er bara ekki starfi sínu
vaxið og er þetta útspil algjörlega í takt við þau vinnu-
brögð.
Á þessu ári hefur 5.000 manns verið sagt upp í hóp-
uppsögnum samkvæmt tölum Vinnumálastofnunar.
Mestur hluti þessara uppsagna eða 60% barst í lok októ-
ber en um 11% í nóvember. Þá eru ótaldir þeir sem hafa
misst starf sitt í uppsögnum sem ekki teljast til hóp-
uppsagna. En miðað við þær tölur sem gefnar voru upp
þann 13. desember síðast liðnum af Vinnumálastofnun
þá eru 8.636 manns án atvinnu í dag og stígur sú tala að
meðaltali um 200 á degi hverjum. Áætlað er að allt að 13
þúsund manns verði atvinnulausir 1. febrúar, 2009 það
eru 4,95% þeirra sem eru á vinnumarkaði. Sé hins vegar
litið til meðaltalshækkunar þeirrar sem Vinnu-
málastofnun gefur út um fjölgun atvinnulausra á degi
hverjum er nærri lagi að þessi tala verði komin í 15.565
manns 1. febrúar nk. eða 5, 93%. Meirihluti allra upp-
sagna er kominn til af því að verkefnum hefur verið
frestað eða þau slegin af með öllu. Rekstrarumhverfi fyr-
irtækja og sveitarfélaga hefur aldrei verið erfiðara og
hafa a.m.k þau fyrrnefndu gripið til þess ráðs að segja
upp hluta starfsmanna sinna og þeir sem eftir sitja hafa
þurft að taka á sig allt að 10% launalækkun. Ráðamenn
þjóðarinnar sáu einnig sóma sinn í því að biðja um launa-
lækkun en þeirra laun verða ekki lækkuð nema með
lagasetningu.
Sveitarfélögin gáfu út þær yfirlýsingar að ekki væri til
fjármagn til þess að standa undir ýmiskonar fram-
kvæmdum, kassarnir væru tómir, og þess vegna yrði að
slá þær af. Viku seinna kom yfirlýsing frá þeim þess efn-
is að þau væru búin að semja um launahækkanir til
starfsmanna sinna. Næstu daga á eftir bárust yfirlýs-
ingar í þessa veru frá öðrum stéttarfélögum sbr. Samtök
starfsmanna fjármálafyrirtækja og eiga sjálfsagt fleiri
eftir að feta þann veg.
Það er óumdeilanlegt að samningar voru lausir nú í
haust hjá mörgum stéttarfélögum, en eru þetta skila-
boðin sem eiga heima í því samfélagi sem við búum í í
dag? Hefði ekki verið framsýnna að byrja á því að semja
um frystingu launa a.m.k til næstu tveggja ára til þess að
gefa fyrirtækjum og sveitarfélögum ráðrúm til að ná
vopnum sínum og halda sjó. Við sem höfum nú misst lífs-
viðurværið og höfum ekki að neinu að hverfa skiljum
ekki hvernig hægt er að hækka laun á þessum tíma-
punkti. Við hefðum tekið því fegins hendi að taka á okkur
launalækkun og jafnvel lægra starfshlutfall til þess að
hafa fasta vinnu að sækja á degi hverjum. Þessar
ákvarðanir verða ekki réttlættar með neinum hætti og
menn ættu að sjá sóma sinn í því að endurskoða þær með
tilliti til þeirra breyttu aðstæðna sem við nú búum við.
Ákvarðanir í þessa veru gera ekkert annað en að gera
rekstrar-umhverfið enn þrengra en það er nú þegar og
má gera því skóna að við þessar aðstæður muni fjöldatöl-
ur atvinnulausra hækka enn hraðar en getið er hér að
framan.
Á þessum umbrotatímum er mikilvægt að teknar séu
markvissar ákvarðanir sem þjóna heildinni en ekki bara
sumum hópum hennar. Ráðamenn verða að fara að horfa
á heildarmyndina og einbeita sér að því að ná tökum á
bálinu en ekki bara hluta þess. Þessir sömu menn töluðu
um það fyrir nokkrum misserum að þjóðin væri með
þeim best menntuðu í heiminum, af hverju nýta menn
sér ekki þetta – vel menntaða – fólk til þess að ná tökum
á vandanum. Það færi vel á því að menn gerðu meira,
með markvissari hætti – af verkunum skulu menn
þekkja þá – en töluðu minna – fæst orð bera minnsta
ábyrgð.
Niðurskurður og launahækkanir
Agnes Vala Bryndal er MBA frá HR.
TUGÞÚSUNDIR landsmanna
horfa nú með vaxandi skelfingu á
sparnað sinn í íbúðarhúsnæði
brenna upp vegna verðtryggingar
húsnæðislána.
Horfa ráðþrota á 17% verðbólgu
neysluverðsvísitölu hækka 20 millj-
ón króna húsnæðislán um nær 300
þúsund krónur á mánuði! Horfa á
30% spáverðbólgu hækka sömu
lánsfjárhæð um 500 þúsund krónur
á mánuði!
Fjórir mánuðir í 30% verðbólgu
hækka því 20 milljón króna verð-
tyggt húsnæðislán um meir en 2
milljónir króna! Með verðbótum á
verðbætur og vexti á allt saman í allt
að 40 ár, nú allt að 55 ár, sbr. úrræði
Íbúðarlánasjóðs.
Lögvernduð eignaupptaka svo
hrikaleg að allra verstu skattþrjótar
í hópi stríðandi konunga fyrri alda
blikna og blána í samanburði við
þessa blóðmjólkun einnar þjóðar,
sem að óbreyttu færir tugþúsundir í
gjaldþrot.
Íslensk þjóð mótmælir daglega
þessari eignaupptöku. Mótmælir,
mótmælir, mótmælir! Og hvað ger-
ist? Ekkert! Þjóðin spyr dag eftir
dag forystumenn ríkisstjórnar,
stjórnarandstöðu, verkalýðshreyf-
inguna, lífeyrissjóðina, nýju bank-
ana: ætlar enginn að stöðva þetta
brjálæði?
Svarið er nei! Og aftur nei! Því
talsmenn verðtryggingar færast
fremur í aukana þessa dagana að
verja þennan óvænta séríslenska
verðbólgugróða. Fáein dæmi: Þór-
ólfur Matthíasson, prófessor í hag-
fræði, í Mbl. 2. des. 08, á óvæntu
stímabraki eins og óviti. Gylfi Arn-
björnsson, forseti ASÍ, í viðtali á Rás
2, 27. nóv. 08, með hitamælistugguna
frá 1980. Jóhanna, félagsmálaráð-
herra, í grein í Mbl. 20. nóv. 08, bls.
26, að skýla sér á bak við nefndina/
skýrsluna/lögin um greiðslujöfnun
(nefndarformaður: Gylfi forseti).
Ögmundur Jónasson, þingflokks-
formaður Vinstrigrænna og formað-
ur BSRB, í viðtali við Mbl. 19. nóv.
08, bls.14. Magnús Stefánsson, fyrr-
verandi félags-
málaráðherra,
þingmaður
Framsókn-
arflokks, í Kast-
ljósi 26. nóv. 08.
Steingrímur J.
Sigfússon, for-
maður Vinstri
grænna, á borg-
arafundinum, 24. nóv. 08, sagðist
raunar tilbúinn að skoða frystingu
verðbótaþáttar, því hann gerði sér
grein fyrir stöðu heimilanna, en það
yrði dýrt.
Hvað á Steingrímur við? Dýrt fyr-
ir hvern? Ríkissjóð? Íbúðalánasjóð?
Bankana? Lífeyrissjóðina? Ef Stein-
grímur á við tapaðan verðbólgu-
gróða þessara aðila úr vösum heim-
ilanna þá hefur hann rétt fyrir sér.
Það er dýrt að missa óvæntar ofur-
tekjur. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
formaður Samfylkingar, á borg-
arafundinum, vísaði á sjúkrapakk-
ann, þ.e. greiðslujöfnun, o.fl., sbr.
lög frá alþingi, sem eru nauðasamn-
ingar sem plástra holundarsárin eft-
irá. Ingibjörg eyddi ekki einu sinni
samúðarorðum að stöðu heimilanna.
Geir H. Haarde, formaður Sjálf-
stæðisflokks, ekki heldur; sem enn
slær hausnum við steininn og stefnir
nú fast á núll fylgi í helli sínum með
LÍÚ.
Frjálslyndir seinheppnir heimta
afnám verðtryggingar sem er ótíma-
bær krafa því ofan af verðtryggingu
þarf að vinda undir krónunni.
Guðjón formaður hefur þó sett
fram tillögu um frystingu verðbóta;
og ætti helst að flytja um það þings-
ályktunartillögu tvisvar á dag! Sam-
tryggingarkerfi verðtrygging-
arsinna sýnir m.ö.o. þjóðinni
klærnar þessa dagana. Heimilin á
Íslandi skulu keyrð í gjaldþrot og
skuldafjötra þrældóms af öllum ráð-
andi öflum íslensks samfélags.
Um það bil eitthundrað þúsund
lántakendur með u.þ.b. eitthundrað
og fimmtíu þúsund verðtryggð lán
að fjárhæð u.þ.b. eittþúsund millj-
arðar króna, skulu borga brúsann.
Stóra brúsann.
Borga hundraða milljóna króna
tap lífeyrisjóðanna af viðskiptum
sínum við bankakerfið, endur-
fjármagna eigið fé Íbúðalánasjóðs,
fáeina tugi milljarða, sem tapaði
minnst tíu milljörðum króna á við-
skiptum sínum við bankakerfið,
o.s.frv. Gjaldþrotaáhættan ein og
sér ætti þó að öllu eðlilegu að vera
kappnógur viðskiptalegur hvati
bönkunum, Íbúðalánasjóði og lífeyr-
issjóðunum, til að vernda þessa þús-
und milljarða króna og tekjustreym-
ið af þeim í framtíð. Hvati til þess að
gera eins og þjóðin vill: frysta út-
reikning verðbóta í 4 til 6 mánuði,
m.v. 3 til 4% verðbótaþátt, meðan
tekist er á við gengis- og gjaldeyris-
kreppu og verðbólgan er kveðin nið-
ur hérlendis eins og annars staðar í
okkar heimshluta.
En því miður. Forystufólk þjóð-
arinnar er uppvíst að krónískri
blindu. Það er sama saga og síðast:
þau halda að þetta reddist. Eins og
átti að reddast þetta með bankana
og lausafjárskortinn. Eins og átti að
reddast þetta með Icesave. Uns ekki
dugði handsoff og aðgerðaleysið. Og
þá átti að redda með hrokanum, sem
vildi halda þýfinu af viðskiptavin-
unum með því að borga þeim smá-
vegis til baka. Eins er um greiðslu-
jöfnunina: smávegis til baka. Með
bakreikningi skuldafjötra og aukinni
greiðslubyrði síðar.
Eins halda þau nú að nái að inn-
byrða verðbólgugróðann af húsnæð-
islánum heimilanna án eftirmála.
Óþarfi sé að hlusta né sjá, óþarfi að
skilja neitt né gera neitt nema sitja
að virðingu sinni á háum stólum,
halda áfram að karpa um ekki neitt,
lesa tölvupóst og blogga meðan
stefnir í fjöldagjaldþrot og land-
flótta.
Þau þurfa hjálp! Hjálp til sjálfs-
hjálpar. Þar til unnt er að kjósa um
allt uppá nýtt. Hjálpum þeim!
Hjálpum þeim
Jónas Gunnar Einarsson
rithöfundur.