Morgunblaðið - 07.01.2009, Blaðsíða 1

M I Ð V I K U D A G U R 7. J A N Ú A R 2 0 0 9
STOFNAÐ 1913
5. tölublað
97. árgangur
Landsprent ehf.
MBL.IS
Morgunblaðið
hvar sem er
hvenær sem er
95
ára
mbl.is
Leikhúsin
í landinu >> 37
BBC SPÁIR Í VONARSTJÖRNUR
SVONA HLJÓMAR
TÓNLISTARÁRIÐ 2009
KÖRFUBOLTINN
Kristrún og Jakob
Örn valin best
Eftir Pétur Blöndal
pebl@mbl.is
OLLI Rehn, framkvæmdastjóri stækkunarmála
ESB, er einarður í afstöðu sinni til einhliða upptöku
evru án aðildar að ESB. „Afstaða ESB er mjög
skýr. Við styðjum ekki eða samþykkjum einhliða
upptöku evru. Fyrir venjulegt þróað ríki í Evrópu,
sem stefnir kannski að aðild að ESB, stendur að-
eins hefðbundna leiðin til boða, sem er að uppfylla
aðlögunarákvæðin sem kveðið er á um í Maas-
tricht-sáttmálanum.“
Í tilfelli Svartfjallalands, sem tók einhliða upp
evru og hefur nú sótt um aðild, segir hann aðstæður
frábrugðnar vegna stríðsins í Júgóslavíu og þess að
það var áður með þýska markið. „Ekki draga nein-
ar jákvæðar ályktanir af því, hvað Ísland varðar.“
– Telur þú að einhliða upptaka myndi flækja um-
sóknarferlið ef Ísland sækti um aðild að ESB?
„Vissulega myndi það flækja það og ég treysti
því að Ísland geri þetta ekki,
þannig að ég vil ekki vera með
frekari vangaveltur þar að lút-
andi. Staðreyndin er sú að ef Ís-
land sækir um aðild að ESB og
markar skýra stefnu um að
verða aðili að evrusvæðinu líta
fjármálamarkaðir yfirleitt til
þess og aðrir áhrifavaldar í efna-
hagslífinu, og áhrifa þess gætir
mun fyrr en kemur að því að Ís-
land fái aðild að evrusvæðinu. Þannig hefur þróunin
verið í flestum evruríkja frá því síðla á tíunda ára-
tugnum, t.d. í evruríkinu sem ég þekki best til í,
Finnlandi. Í því fólst veruleg hjálp við að yfirstíga
fjármálakreppuna, jafnvel þótt evrusvæðið væri þá
ekki orðið að veruleika. Þetta snýst um ásetning og
hversu trúverðugt er að honum sé fylgt einarðlega.“
 Með hverju borgum við | 14
Flækir umsóknarferlið
 Einhliða upptaka evru án aðildar að ESB yrði ekki
„samþykkt“ af ESB  Svartfjallaland ekki fordæmi
Olli Rehn
 LOÐNA fannst í kanti Langanes-
grunns í gær. Loðnuskipið Faxi RE
fann fyrstu torfuna um kl. 3.30 í
gærmorgun og fann meira af loðnu
eftir því sem norðar dró með kant-
inum. Börkur NK fann svo loðnu
undir kvöldmat en þá var skipið
statt um 60 sjómílur ANA af Langa-
nesi. Lundey NS og hafrann-
sóknaskipið Árni Friðriksson eru
einnig í loðnuleit. Þau höfðu ekki
fundið loðnu í gærkvöldi.
Albert Sveinsson, skipstjóri á
Faxa RE, sagði í gær í samtali við
Morgunblaðið að loðna væri með
kantinum. Hann sagði að útlitið
væri svipað og undanfarin ár á
svæðinu. Þeir á Faxa höfðu tekið
tvö sýni og þótti loðnan góð. »11
Loðnan fannst í gær
norðaustur af Langanesi „Einhliða upptaka er engin töfralausn“ er fyrirsögn
aðsendrar greinar sem 32 hagfræðingar skrifa
undir og birtist í Morgunblaðinu í dag.
„Íslendingar glíma nú við afleiðingar gjaldeyris-
og fjármálakreppu. Gjaldeyriskreppan er í raun enn
óleyst en úrslausn hennar hefur verið slegið á frest
með upptöku hafta á fjármagnsviðskiptum,“ segir
í upphafi greinarinnar.
Vikið er að mikilvægi þess að huga að umbótum
í hagstjórn, þá sérstaklega framtíðarskipan pen-
ingamála, og því er hafnað að einhliða upptaka
evru sé skjótvirk lausn á núverandi gjaldeyris-
kreppu og undankomuleið frá stórfelldum erlend-
um lántökum.
„Því miður stenst hvorug þessara fullyrðinga
þótt gjaldmiðilsskiptin séu í sjálfu sér tæknilega
einföld. Þvert á móti er einhliða upptaka erlends
gjaldmiðils ekki líkleg til að leysa gjaldeyris-
kreppuna auk þess sem önnur verri vandamál
gætu risið ef slík leið yrði farin.“ | 23
Vandinn gæti aukist
með einhliða upptöku
 „ÉG hefði talið
nærtækast að
Landsbankinn
höfðaði mál fyrir
breskum dóm-
stólum og byggði
málareksturinn á
ákvæðum Mann-
réttindasáttmála
Evrópu sem
gilda í Bretlandi
og þá fyrst og
fremst ákvæðinu um skerðingu á
eignarrétti,“ segir Björg Thor-
arensen, prófessor við lagadeild HÍ.
„Fallist þeir ekki á að brot hafi ver-
ið framið getur hvort heldur Lands-
bankinn eða íslenska ríkið skotið
málinu til Mannréttindadómstóls-
ins,“ segir hún. Ríkisstjórnin hefur
ákveðið að höfða ekki mál gegn
breskum stjórnvöldum fyrir bresk-
um dómstólum vegna beitingar
hryðjuverkalaganna en skoða
möguleika á að leita réttar fyrir
Mannréttindadómstóli Evrópu. »6
Nærtækast að LÍ höfðaði
mál fyrir breskum dómi
Björg
Thorarensen
 Gjaldeyrishöft
krónunnar eru
veruleg hindrun
á frjálsum fjár-
magnsflutn-
ingum og stofn-
setningarrétti og
því andstæð
EES-samn-
ingnum, að mati
Stefáns Más Stef-
ánssonar, laga-
prófessors. Hann telur að Ísland
eigi að láta reyna á samningaleið til
að styrkja krónuna og bera fyrir
sig 46. gr. samningsins. „Mér finnst
að gagnaðila okkar sé skylt að setj-
ast að samningaborðinu og finna á
þessu lausn til þess að EES-
samningurinn geti virkað sem
best.“
Vilji ESB ekki semja á neinum
nótum samkvæmt þessu sjái hann
ekki að nein ákvæði í EES-
samningnum séu því til fyrirstöðu
að taka einhliða upp evru.
pebl@mbl.is
Gjaldeyrishöft andstæð
EES-samningnum
Stefán Már
Stefánsson
Eftir Fríðu Björk Ingvarsdóttur
og Helga Bjarnason
ÓLAFUR Elíasson, sem hannað hef-
ur glerhjúp tónlistarhússins, segir
samningaviðræður um húsið nú á
erfiðu stigi – mjög margt sé óljóst í
stöðunni. „Í fyrsta sinn er raun-
veruleg hætta á því að samninga-
viðræður um áframhaldandi bygg-
ingu hússins fari út um þúfur. Ég
óttast að það leiði til þess að við sitj-
um uppi með rúst í miðborginni.“
Ólafur segir að slík rúst væri í
fyrsta lagi hrikalegur vitnisburður
um minni kröfur þjóðinni til handa
og í öðru lagi minnisvarði um þá
ógæfu sem dunið hefur yfir landið.
„Staðreyndin er sú að alla þá pen-
inga sem búið er að eyða í að semja
um byggingu hússins verður að
leggja fram að nýju ef samninga-
ferlið þarf að endurtaka seinna.
Mikið fjármagn hefur þegar verið
sett í bygginguna og það mun allt
tapast ef byggingarferlið stöðvast
núna,“ segir Ólafur.
Hann telur eina ástæðu erfiðrar
stöðu Íslands nú vera „hversu fram-
ganga Íslendinga í fjármálum hefur
verið gríðarlega ágeng. Menn seild-
ust mjög langt í því að hámarka
hagnað sinn. Hvað tónlistarhúsið
varðar felst í þessu þversögn, því
einmitt vegna þessarar tilhneiging-
ar tókst þeim sem sömdu um verð á
verkþáttum tónlistarhússins að
þrýsta verðinu niður. Þeim tókst að
ná fram ótrúlega lágu verði á gæða-
framleiðslu, eins og til að mynda í
Kína þar sem glerhjúpurinn er
framleiddur.“
Unnið hefur verið að yfirtöku
ríkis og borgar á verkefninu und-
anfarna mánuði. Stefán Hermanns-
son, framkvæmdastjóri Austur-
hafnar, er bjartsýnn á að það takist
að koma framkvæmdinni af stað á
ný og ljúka byggingu hússins án
þess að bæta þurfi við framlag ríkis
og borgar. Miðað er við að Austur-
höfn eignist Portus sem tók að sér
að byggja húsið í einkaframkvæmd.
Uppbyggingin verði síðan fjár-
mögnuð með láni sem tekið verði
með veði í greiðslum sem ríki og
borg hafa lofað að inna af hendi fyr-
ir mannvirkið og rekstur þess
næstu 35 ár. Samningarnir eru
flóknir og miklir fjármuni í húfi og
hafa því tekið sinn tíma. Stefán von-
ar að málið komist fljótlega á borð
eigenda Austurhafnar sem eru ríki
og borg.
 Ríki og borg yfirtaki | 8
Undirbúnir samningar um yfirtöku ríkis og borgar á tónlistarhúsinu
Ljósmynd/Studio Ólafur Elíasson
Glerhjúpurinn Í Kína er verið að smíða glerhjúp tónlistarhússins.
„Ég óttast að við
sitjum uppi með
rúst í miðborginni“
Í HNOTSKURN
»Hlutar glerhjúpsins hafaþegar verið framleiddir.
»Um 10 milljarðar hafa ver-ið lagðir í húsið og lóðir.
»Ríki og borg hafa skuld-bundið sig til að leggja 800
milljónir kr. á ári til mann-
virkis og rekstrar.
Ólafur Elíasson segir samningavið-
ræður um húsið nú á erfiðu stigi