Morgunblaðið - 24.04.2009, Blaðsíða 23

Umræðan 23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. APRÍL 2009
Er þetta
bannað?
www.andriki.is
Má ráðherra í ríkisstjórn Íslands
banna umfjöllun um sjálfan sig?
Í KJÖLFAR
bankahrunsins und-
anfarna mánuði hefur
ríkt mjög einkennilegt
ástand á Íslandi.
Miklar ásakanir á
hendur útrásarvík-
ingum og stjórnvöld-
um hafa komið fram.
Engin sátt ríkir í
samfélaginu og algjört
vantraust í garð alls
sem er viðskiptalegs
eða pólitísks eðlis.
Undirritaður á aldraða móður
sem flutti til Íslands eftir seinni
heimsstyrjöld en hún ólst upp í
Þýskalandi á millistríðsárunum.
Hún líkir ástandinu á Íslandi nú
við Þýskaland þess tíma. Vantrúin
á þjóðfélagið, vantraust manna á
meðal, leit að sökudólgum.
Í huga þess fólks sem upplifað
hefur stríðstíma og kreppuna
miklu virðist núverandi ástand hér
harla gott í efnalegu tilliti en hug-
arástandið heldur slæmt.
Eitt af því sem fór verst í móður
mína af atburðunum í janúar var
umsátrið í kringum Alþingishúsið
og Stjórnarráðið. Fréttir af þess-
um atburðum vöktu upp hrikalegar
og erfiðar minningar. Þetta reyndi
svo mikið á hana að hún fékk vægt
hjartaáfall.
Þýskir stjórnmálamenn nýttu
sér ástand millistríðsáranna. Móðir
mín sér margar hliðstæður við það
ástand og það sem nú er að gerast
á Íslandi. Sú mikla
óánægja og reiði sem
ríkti í þjóðfélaginu í
Þýskalandi gerði fólk
móttækilegt fyrir alls-
konar lygum og sögu-
sögnum. Það var mjög
auðvelt að fá fólk með
sér ef menn beittu
óprúttnum aðferðum.
Henni finnst sorglegt
að sjá svipaða hluti
vera að gerast á Ís-
landi. Íslendingar
ættu að vera betur
upplýstir um hörmulegar afleið-
ingar múgsefjunar sem byggist á
blekkingu og tortryggni en að þeir
leyfi ástandinu að þróast á þennan
veg.
Ég trúi því ekki að það sé svona
samfélag sem við viljum hafa í nán-
ustu framtíð. Samfélag sem bygg-
ist á heift, hatri og niðurrifi á og
óvirðingu fyrir fólki og stofnunum
samfélagsins.
Vondir tímar
rifjast upp
Eftir Benedikt
Hjartarson
» Þýsk móðir mín líkir
ástandinu á Íslandi
nú við Þýskaland milli-
stríðsáranna. Vantrúin
á þjóðfélagið, vantraust
manna á meðal, leit að
sökudólgum.
Höfundur er bakari.
Benedikt
Hjartarson
HUNDRUÐ starfa munu
hverfa úr landi á næstu miss-
erum. Ástæðan er hvorki íslenska
krónan né tímabundin gjaldeyr-
ishöft. Sjálfur veit ég dæmi um
fyrirtæki sem flutt hefur sex vel-
launuð stjórnunarstörf til útlanda
nú þegar. Þjónustustörfin fylgja í
kjölfarið. Alþingi hefur sem sé
skapað mikinn hvata til flutnings
á atvinnustarfsemi til útlanda
með setningu laga nú í apríl um
breytingu á lögum um tekjuskatt.
Ísland getur ekki af hug-
sjónaástæðum leyft sér að vera
með miklu strangari skattalög-
gjöf en gengur og gerist annars
staðar í Evrópu; bíðum eftir að
stórþjóðirnar breyti hjá sér og
fylgjum í kjölfarið.
Ekki hefur Obama gert tillögu
um afnám skattfríðinda „er-
lendra“ félaga í Delaware. Hann
og Brown virðast helst gera til-
lögur um að Sviss breyti sínum
háttum. Þúsundir manna hafa af
flutt búsetu sína frá Norð-
urlöndum til Bretlands vegna
skatta.
Fjölmargir Íslendingar og
reyndar útlendingar líka sem
uppfylla skilyrði til skattlagn-
ingar annars staðar hafa kosið að
greiða skatta sína á Íslandi.
Ég hvet nýja vinstristjórn sem
við tekur eftir kosningar til að
sýna raunsæi og hrekja ekki góða
skattgreiðendur, fólk og fyr-
irtæki, úr landi. – Nóg er nú samt.
Einar S. Hálfdánarson
Hundruð starfa
hverfa úr landi
Höfundur er hæstaréttarlögmaður
og löggiltur endurskoðandi.
GRÁTKVÍGA gömlu
gildanna á Mogganum,
Agnes Bragadóttir,
skrifar í sjálfsvorkunn-
arhæðni og hræðslu-
áróðurstón um tillögur
okkar og segir að við
séum lýðræðinu allt að
því hættuleg. Hún
reynir þannig að nýta
mátt sinn sem lesinn
penni til að úthúða pólitískum and-
stæðingum núverandi stjórn-
skipulags.
Þráinn Bertelsson hefur verið
grýttur og nagaður fyrir það sem at-
vinnupólitíkusarnir kalla sjálfvirkar
töfralausnir um ekki neitt.
Þar erum við að tala um aðgerðir
til bjargar heimilum landsins og
þannig samfélaginu.
Nú er kannski tími til kominn að
maður reyni að rökstyðja fræðilega
þær tillögur sem við, Borgarahreyf-
ingin, stöndum fyrir.
Getur verið að við séum svona vit-
laus að við sjáum ekki að þessar til-
lögur okkar skila engu eða gæti hugs-
anlega verið að hinir gamalgrónu og
hræddu andstæðingar okkar séu svo
vitlausir að þeir sjái ekki hve þröngt
þeir skilgreina kassann?
Ef við lítum á hinar köldu og fræði-
legu staðreyndir þá grundvallast hag-
kerfi ríkja á þeirri framleiðslu sem
hagkerfið stundar. Hin helga mæli-
eining þessarar framleiðslu er svo
kölluð verg landsframleiðsla, skamm-
stöfuð VLF eða GDP ef menn vilja
slá um sig í ESB.
Vöxtur á þessari vergu landsfram-
leiðslu er síðan kallaður hagvöxtur
sem er annað orð sem atvinnu-
pólitíkusar nota mikið til að slá um
sig.
Hin verga landsframleiðsla er sett
saman úr nokkrum hlutum og er lík-
lega einfaldast að skilgreina hana
sem heildareftirspurn samfélagsins.
Heildareftirspurnin (HE) er síðan
samsett úr mörgum þáttum en í ein-
faldri mynd má segja að hún grund-
vallist af einkaneyslu (E), fjárfest-
ingu (F), samneyslu (S) og nettó
útflutningi (Ú-I).
Heildareftirspurn er því skilgreind
sem eftirfarandi jafna.
HE = E + F + S + (Ú-I)
Á því sjáum við að ef við minnkum
einhvern þeirra þátta sem standa aft-
an við jafnaðarmerkið þá minnkar
HE, sem er heildar eftirspurnin. Að
sama skapi eykst þessi heildar eft-
irspurn séu einhverjir þeirra þátta
hækkaðir sem standa aftan við jafn-
aðarmerkið.
Og nú spyrja menn
hvert ég sé eiginlega að
fara!
Jú, sko. Ég ætla að
sanna það með stærð-
fræðilegri einföldun að
með því að leiðrétta
skuldir heimilanna þá
aukist verg landsfram-
leiðsla.
Og hvernig þá? –
spyrja lesendur.
Og aftur segi ég, –
Jú, sko! Með leiðrétt-
ingu á skuldum heimilanna þá lækkar
greiðslubyrði heimilanna og að sama
skapi aukast ráðstöfunartekjur
þeirra.
Þessar ráðstöfunartekjur er í
heimi hagfræðinnar aðeins hægt að
nota með tvennum hætti.
Annars vegar í neyslu, E, og hins
vegar í fjárfestingu, F.
Auknar ráðstöfunartekjur leiða því
að öðru óbreyttu til hækkunar á ann-
aðhvort einkaneyslunni, fjárfesting-
unni eða hvoru tveggja.
Við það hækka einn til tveir liðir
aftan við jafnaðarmerkið á; HE = E
+ F + S + (Ú-I).
Aukin einkaneysla leiðir til hærri
skatttekna ríkissjóða, þar sem við
borgum jú virðisaukaskatt af flestu
því sem við kaupum og aukin fjárfest-
ing ætti að öðru jöfnu að leiða til frek-
ari atvinnuuppbyggingar og nýsköp-
unar.
Aukin atvinnuuppbygging og ný-
sköpun hjálpar síðan til við að end-
urreisa atvinnulífið og minnka þar
með atvinnuleysi. Og þar með fer
boltinn að rúlla í rétta átt.
Einfalt, ekki satt?
Hin leiðin. Það er leið Samfylk-
ingar og co.; að halda óbreyttum höf-
uðstól á lánum heimilanna og þar af
leiðandi óbreyttum afborgunum.
Ofan á það á að lækka launin og
hækka skattana. Sem að öðru jöfnu
leiðir til umtalsverðrar lækkunar á
ráðstöfunartekjum heimilanna ofan á
þá lækkun sem þegar hefur orðið.
Þessi lækkun hefur neikvæð áhrif á
þættina aftan við jafnaðarmerkið á
HE = E + F + S + (Ú-I).
Þar með lækkar HE, sem er jú
heildareftirspurnin, eða það sem oft-
ast er kallað VLF, eða verg lands-
framleiðsla.
Minnkandi neysla leiðir til minnk-
andi skattstofna og þar af leiðandi
lækka skatttekjur ríkissjóða og þarf
því skattprósenta að hækka umtals-
vert áður en hækkunin leiðir til auk-
inna tekna fyrir ríkið. Það þarf því
verulega skattahækkun til þess að
hafa áhrif á samneysluna (S) og
hækka þannig VLF í gegnum hið op-
inbera.
Að auki dregst fjárfesting saman
og þar með hverfur einn aðalhvatinn
bak við endurreisn atvinnulífsins og
fækkar þar með þeim fáu leiðum sem
okkur eru færar til að draga úr at-
vinnuleysi og vinna okkur út úr
kreppunni.
Við verðum að taka tillit til þess að
hér er ekki litið til allra þátta, svo sem
innflutnings vegna aukinnar neyslu
erlendra gæða. En hér eru sett fram
fræðileg rök í einföldu máli. Rök sem
sýna fram á að þeir fjármunir sem
fara í leiðréttingu á skuldum heim-
ilanna eru fjármunir sem hvergi þarf
að taka. Þessir fjármunir hafa þegar
verið afskrifaðir í lánasöfnum bank-
anna og þessir fjármunir skila sér til
samfélagsins þar sem verg lands-
framleiðsla eykst vegna aukinna ráð-
stöfunartekna heimilanna í landinu.
Hugsum út fyrir kassann. Látum
ekki grátkvígur gamalla gilda villa
okkur sýn. Kjósum fólk sem þorir.
Kjósum fólk sem veit að núverandi
ástand er ekki eðlilegt. Kjósum Borg-
arahreyfinguna. XO – þjóðin á þing.
Við vitum hvað þarf að gera og erum
óhrædd við að gera það.
Agnes Bragadóttir –
Grátkvíga gamalla gilda
Eftir Guðmund
Andra Skúlason »Hún reynir þannig
að nýta mátt sinn
sem lesinn penni til að
úthúða pólitískum and-
stæðingum núverandi
stjórnskipulags.
Höfundur er í framboði fyrir Borg-
arahreyfinguna.