Morgunblaðið - 24.04.2009, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. APRÍL 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Framtíð Ís-lands íefnahags-
málum er lyk-
ilspurningin í að-
draganda kosn-
inganna á morgun.
Erfitt hefur verið að fá fram
heildarmynd af því sem er í
vændum og þeim verkefnum,
sem blasa við á næstu mánuð-
um og misserum. Sú tilfinning
vaknar að í hinni pólitísku
umræðu gæti tilhneigingar til
að fegra raunveruleikann –
allt verði í lagi bara ef menn
kjósa rétt.
Kjósendur vantar hins veg-
ar upplýsingar til að geta
dæmt um gildi þeirra efna-
hagslausna, sem flokkarnir
vilja bera á borð. Hver er
raunveruleg staða ríkisfjár-
málanna? Það á ríkisstjórnin í
basli með að upplýsa. Hver er
þörfin fyrir niðurskurð á
næsta ári og hvar á að bera
niður? Um það fást heldur
ekki skýr svör, og allra síst
frá stjórnarflokkunum.
Og hver er staðan varðandi
endurreisn bankakerfisins?
Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son, formaður Framsóknar-
flokksins, opinberaði í gær
upplýsingar, sem sýndu að
samkvæmt skýrslu endur-
skoðunarfyrirtækisins Oliver
Wyman muni minna endur-
heimtast af útistandandi lán-
um, sem færð verða yfir í nýju
bankana, en upphaflega var
áætlað. Ríkisstjórnin hlýtur
að leggja þessar upplýsingar
á borðið fyrir kosningarnar,
þannig að hin raunverulega
staða fjármálakerfisins sé á
hreinu.
Af hverju vantreysta
stjórnarflokkarnir annars
kjósendum svona fyrir upp-
lýsingum? Halda þeir að það
komi þeim í koll í kosning-
unum ef almenningur veit
hina raunverulegu stöðu í
efnahagsmálum?
Margt í framvindu efna-
hagsmálanna er alls ekki und-
ir okkur komið. Íslenskur út-
flutningur er háður efnahag
heimsins og hann er ekki upp
á marga fiska um þessar
mundir.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
spáir því nú að efnhagslíf
heimsins muni dragast saman
um 1,3% á þessu ári og verður
það í fyrsta sinn frá lokum
heimsstyrjaldarinnar síðari,
sem samdráttur verður um
allan heim. Í Þýskalandi gæti
samdrátturinn orðið allt að
6% ef marka má spár. Í þessu
ástandi verður erfiðara að
selja íslenskar útflutnings-
vörur.
Gylfi Magnússon viðskipta-
ráðherra skrifar grein í Morg-
unblaðið í gær þar sem hann
fjallar um endurreisn íslensks
efnahagskerfis. Gylfi talar
þar um þann árangur, sem
hann vonar að
störf hans á stóli
viðskiptaráðherra
skili, en hann er
ekki í framboði og
getur að því leyti
talað hreint út.
Hann segir að ekki megi
búast við miklum viðsnúningi
út næsta ár. Sú ákvörðun að
reyna ekki að bjarga íslensku
fjármálakerfi muni hins vegar
reynast happadrjúg vegna
þess kostnaðar, sem hefði
fylgt því að halda fársjúku
kerfi á floti.
„Það er hins vegar engin
ástæða til svartsýni þegar til
lengri tíma er litið,“ skrifar
Gylfi. „Lífskjör á Íslandi ættu
eftir sem áður að verða með
þeim allra bestu í heimi. Vel
menntuð og ung þjóð, með
sterka menningu, trausta lýð-
ræðishefð, góða innviði og
ríkulegar náttúruauðlindir.
Ekkert af þessu hefur farið
forgörðum.“
Þótt þessir þættir hafi ekki
sópast með þegar hinar pen-
ingalegu eignir hrundu hefur
kreppan grafið um sig í hinu
raunverulega hagkerfi. Það
verður verkefni næstu ríkis-
stjórnar að gæta þessara
verðmæta og skapa umhverfi
þar sem þessir kraftar geta
nýst til að byggja upp á ný.
Á hverju byggist það um-
hverfi? Bankakerfið verður að
endurbyggja og koma í skyn-
samlegan rekstur. Sömuleiðis
þarf að endurreisa lánstraust
Íslands á alþjóðlegum vett-
vangi og traust fjárfesta á
efnahagslífinu. Til þess að
þetta megi takast, er algjört
lykilatriði að ná samningum
við erlenda kröfuhafa í þrota-
bú bankanna og klára samn-
ingana um skuldbindingar Ís-
lands vegna
Icesave-reikninga Lands-
bankans. Óþægilega lítið er
vitað um stöðu þessara mála,
nú þegar við stöndum á þrösk-
uldi kjörklefans.
Annar lykilþáttur í því að
skapa kraftmiklu efnahagslífi
stöðugt umhverfi, er að Ísland
eignist stöðugan gjaldmiðil.
Núverandi stjórnarflokkar
eru augljóslega ósammála um
hver sá gjaldmiðill eigi að
vera og hvaða leiðir eigi að
fara til að koma á stöðugleika.
Er líklegt að þeir nái saman
um það eftir kosningar?
Þriðji lykilþátturinn er að
ná tökum á ríkisfjármálunum.
Þar eru núverandi stjórnar-
flokkar sammála um fátt ann-
að en að hækka þurfi skatta,
sem mun kæfa vaxtarbrodda í
atvinnulífinu og seinka nauð-
synlegri endurreisn.
Er núverandi ríkisstjórn
áreiðanlega sú rétta til að
leiða endurreisn efnahagslífs-
ins? Hefur hún lagt sannfær-
andi gögn á borðið fyrir kjós-
endur?
Er núverandi stjórn
sú rétta til að leiða
endurreisn efna-
hagslífsins?}
Efnahagsmyndin
M
ér finnst fátt jafn skemmtilegt
og kosningaauglýsingar. Það
er mikil list að koma stjórn-
málahugmyndum á framfæri í
einföldu myndmáli og stuttum
hnitmiðuðum texta. Það gengur að vísu betur í
góðæri en í kreppu. Í kosningunum 2003 og
2007 virtist nægja að setja brúnkukremsborna
frambjóðendur í sumarlegan fatnað og stilla
þeim upp með skilaboðum á borð við „hag-
sæld“. Myndir af frambjóðendum í göngutúr í
flæðarmálinu voru líka vinsælar. Frægastar
eru herferðir Framsóknarflokksins þar sem
brosi á hnakkabrúnum Halldóri Ásgrímssyni
var augljóslega haldið uppi með vírum. Undir
andliti Halldórs voru svo rituð orð eins og
„traust“ og „velferð“. Það er gott að milljónirnar frá
stórfyrirtækjunum fóru í eitthvað sniðugt. Ég geri ekki
þær kröfur til kosningaauglýsinga að þær séu málefna-
legar. Slíkt væri fáránlegt. Kosningaauglýsingar þurfa
eins og aðrar auglýsingar fyrst og fremst að vera frum-
legar, snjallar og smekklegar. Það er enginn að búast við
því að hugmyndafræði heils stjórnmálaflokks sé súm-
meruð upp í 40 sekúndna sjónvarpsauglýsingu. En þó að
sjónvarpsauglýsingar stjórnmálaflokka séu einfaldar og
heimskulegar þá mega þær alls ekki vera beinlínis
óhugnanlegar og fráhrindandi, jafnvel þó að um
hræðsluáróður sé að ræða. Ég held því miður að þetta sé
nokkuð sem bæði Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæð-
isflokkurinn séu að klikka á fyrir þessar kosningar.
Báðir flokkarnir hafa útbúið sjónvarps-
auglýsingar sem nota sama myndmálið.
Sýndar eru óhugnanlegar myndir af venju-
legu fólki á bak við glugga í íbúðum sínum og
er myndatakan með þeim hætti að það er
eins og einhver sé að njósna og ætli að vinna
fólkinu skaða. Yfir þessu eru lesin fyr-
irsjáanleg skilaboð um mikilvægi þess að
hlúa að heimilum í landinu o.s.frv. Auglýsing
Framsóknarflokksins tekur svo skrítna
stefnu þegar formaður flokksins, Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, birtist skyndilega á bak
við glugga einnar íbúðarinnar eins og per-
sóna í hryllingsmynd. Erfitt er að átta sig á
hvaða skilaboð þetta eigi að sýna. Ann-
aðhvort á þetta að vera sakleysisleg sýn á
Framsóknarformanninn inni á sínu eigin heimili eða
þetta á að sýna að Framsóknarflokkurinn sé svo uppá-
þrengjandi að búast megi við því að formaður flokksins
komi heim til kjósenda til að standa vörð um heimili
þeirra. Nei takk, segi ég. Frekar vil ég fá sjálfan
Skugga-Baldur í heimsókn til mín en draugalegan Sig-
mund Davíð með sína Drakúla-rödd.
Mest vorkenni ég samt sjálfstæðismönnum. Þeir eru
með formann sem hefði verið frábær í góðærisauglýs-
ingar. Kjálkastóran Garðabæjarnagla sem hefði tekið sig
vel út með labrador í flæðarmálinu. En ekki örvænta,
Bjarni, og hafðu hrukkukremið klárt. Andlit þitt mun
koma að góðum notum í næsta góðæri árið 2030.
bergur.ebbi.benediktsson@gmail.com
Bergur Ebbi
Pistill
Kosningaauglýsingar
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
F
arið er að síga á seinni
hluta kolmunnavertíð-
arinnar, en á miðviku-
dag hafði verið landað
hér á landi ríflega 82
þúsund tonnum af þeim 95 þúsund
tonnum sem Íslendingum er heimilt
að veiða í ár. Kolmunnaaflinn hefur
minnkað með hverju árinu frá 2005.
Nokkur skip eru búin með kvóta
sinn, en önnur ætla að treina hann
fram eftir maímánuði. Ætla má að
útflutningsverðmæti kolmunnaafla
þessa árs sé á fjórða milljarð króna.
Gott verð fæst núna fyrir mjöl,
sem er einkum selt til Noregs,
Bretlands og Danmerkur. Kol-
munni er magur fiskur og því ekki
mikið lýsi að fá af honum, allra síst
í apríl og maí í kringum hrygningu.
Lýsisverð er mjög lágt um þessar
mundir og því fæst ekki mikið fyrir
lýsið sem þó fæst af kolmunnanum.
Á miðvikudag var búið að landa
um 19 þúsund tonnum af kolmunna
í Neskaupstað frá áramótum sam-
kvæmt bráðabirgðatölum Fiski-
félagsins. Eskifjörður var næst-
hæsta höfnin með um 15.400 tonn,
en síðan komu Vestmannaeyjar,
Vopnafjörður og Akranes
Repjan lækkaði fiskilýsið
Mikið var unnið af repjuolíu á
síðasta ári, en þegar eldsneytisverð
á heimsmarkaði lækkaði þótti ekki
eins hagkvæmt og áður að vinna
repjuolíuna í líf-dísel. Hún fór því á
aðra markaði og þá lækkaði verð á
fiskilýsi. Sömuleiðis hefur mikið
veiðst af ansjósu við S-Ameríku og
Norðmenn og Rússar hafa veitt
loðnu undanfarna mánuði.
Vertíðin hófst í ársbyrjun, en stór
hluti aflans hefur fengist vestur af
Írlandi. Síðustu vikur hefur verið
veitt nær Færeyjum. Kolmunninn
var stærri og heldur feitari vestur
af Írlandi. Langmest af kolmunn-
anum fer í bræðslu, en hluti aflans
er frystur í vinnsluskipum eins og
Hákoni EA, Vilhelm Þorsteinssyni
EA, Aðalsteini Jónssyni SU og
Guðmundi VE. Verð á frystum af-
urðum er talsvert hærra en fyrir
mjölið, en það hefur sveiflast tals-
vert.
Hjá Síldarvinnslunni í Neskaup-
stað fengust þær upplýsingar að
reiknað er með því að kolmunna-
vertíðin standi fram eftir maí-
mánuði. Lítið eða ekkert hlé verði
áður en haldið verður til veiða á síld
og makríl. Börkur veiðir kolmunna-
kvóta Síldarvinnslunnar. HB
Grandi er með þrjú skip á kol-
munna og landaði Lundey afla úr
sinni síðustu veiðiferð í vikunni, en
Faxi og Ingunn voru í sínum síðasta
túr.
Stjórn á veiðunum
Mest veiddu Íslendingar af kol-
munna árið 2003 eða um 500 .þús-
und tonn. Rúmlega 400 þúsund
tonn árið 2004 og um 280 þúsund
árið 2005. Í desember það ár var
skrifað undir samning um stjórn
veiða úr kolmunnastofninum í
Norður-Atlantshafi. Samkvæmt
þeim samningum skipta strandríkin
leyfilegum heildarafla sínum úr kol-
munnastofninum þannig að Evrópu-
sambandið fær 30,5%, Færeyjar
26,125%, Noregur 25,745% og Ís-
land 17,63%.
Í tilkynningu frá sjávarútvegs-
ráðuneytinu á þessum tíma segir að
„með samkomulaginu er endi bund-
inn á stjórnlausar veiðar undanfar-
inna ára, sem hafa ógnað
kolmunnastofninum, en hann er sá
fiskistofn sem mest hefur verið
veiddur undanfarin ár í Norður-
Atlantshafi.“
Kolmunninn gefur á
fjórða milljarð króna
+ 

 


,--.*-

$
%


*
  &         %  $    #    &  
@
 A
 %
 

 

Í stað þess að gera hlé á úthaldi
skipanna frá lokum kolmunna-
vertíðar þar til veiðar á síld og
makríl hefjast í júnímánuði er til
skoðunar hjá HB Granda að
reyna að veiða laxsíldarteg-
undir.
„Við erum að velta fyrir okkur
að fara í rannsóknarleiðangur
og reyna að veiða einhverjar
laxsíldartegundir. Einna helst er
horft á Reykjaneshrygginn vest-
anverðan í þessu sambandi,“
segir Vilhjálmur Vilhjálmsson
hjá HB Granda.
Við veiðar á gulldeplu síðast-
liðinn vetur voru þróuð veið-
arfæri sem nýttust vel við veið-
arnar. Einhver þeirra verða
væntanlega notuð á þessar til-
raunaveiðar í vor.
Þeir fiskar sem í daglegu tali
eru kallaðir laxsíld eru margar
tegundir miðsjávarfiska og til-
heyra jafnframt mörgum ættum
beinfiska. Oft má finna lag-
skiptar lóðningar sem ná frá yf-
irborði og niður á meira en 800
metra dýpi. Flestir eru fiskarnir
smáir, milli 2 og 15 cm. Þeim er
það sameiginlegt að lífsferillinn
er stuttur, vanalega 1-5 ár, segir
á heimasíðu AVS-rann-
sóknasjóðsins.
Tilraunaveiðar
á laxsíld