Morgunblaðið - 24.05.2009, Blaðsíða 8

8 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAÍ 2009
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
V
ið getum ekki gengið út frá
því að kosningadagurinn
verði friðsamlegur, það
munu verða gerðar tilraunir
til að trufla kosningarnar
eða starfsemina í aðdraganda þeirra. Við
höfum þó verið að þróa áætlanir til að
tryggja öryggi á kjördag,“ segir Jim
Dutton, aðstoðaryfirmaður ISAF fjöl-
þjóðaöryggissveitanna í Afganistan, í
samtali við Morgunblaðið.
Afganar standa nú í fyrsta sinn sjálfir
að framkvæmd lýðræðislegra kosninga í
landinu en forsetakosningar verða
haldnar hinn 20. ágúst næstkomandi og
sveitarstjórnarkosningar nokkru síðar.
Kosningarnar eru Afgönum því mik-
ilvægar og fjölmiðlar landsins eru þegar
fullir af umfjöllunum um framvindu
mála.
Hátíðleiki í aðdragandanum
Blaðamaður Morgunblaðsins heim-
sótti höfuðstöðvar óháðu landkjörstjórn-
arinnar í Kabúl í síðustu viku. Kjör-
stjórnin er til húsa á kirfilega afgirtu
svæði og hennar gæta vígalegir vopnaðir
verðir. Fjöldi stórra bragga hýsir viða-
mikla starfsemina.
Í gagnadeildinni leggur hópur vel til
hafðra karla og örfárra kvenna lokahönd
á undirbúninginn. Skráningarseðlar
kjósenda sem sendir höfðu verið úr
öllum kjördæmum eru skann-
aðir og upplýsingum safnað
í miðlægan gagna-
grunn. Seðlarnir
verða svo
sendir kjós-
endum á ný
og nýtast sem
skilríki á
kjördag.
Það var
með miklu
stolti sem yf-
irmaður
gagnadeildarinnar fræddi evrópska
blaðamannahópinn um starfsemina og
sýndi glæsilegan tækjakost. Stóran loft-
kældan sal fullan af tölvum og tækjum
sem stungu í stúf við fátæklegt umhverf-
ið utan kjörstjórnarmúranna. Hátíðleiki
var í loftinu og greinilegt að fólkið í saln-
um var að vinna mikilvægt starf.
Þróunaráætlun Sameinuðu þjóðanna
leggur til 225 milljónir Bandaríkjadoll-
ara vegna kosninganna en enn mun
vanta töluvert upp á til að endar nái
saman.
Kjörgögn með ösnum
Afganski herinn mun veita aðstoð
við að koma kjörgögnum til og frá ein-
angruðustu kjörstöðunum á kjördag.
„Við munum samt þurfa á ösnunum að
halda,“ sagði Noor Mohammad Noor,
talsmaður landkjörstjórnarinnar en
líkt og í forsetakosningunum 2004
verða asnar nýttir við að flytja kjör-
gögn til einangruðustu þorpanna.
Landkjörstjórnin hefur 90 daga
til að fræða kjósendur um af hverju
fólk ætti að kjósa og hvernig það
eigi að bera sig að. Vegna strjál-
býlis og erfiðra samgangna er úti-
lokað að hægt verði að ná til allra
íbúa 38.000 þorpa landsins en segj-
ast verður að frumlegum aðferðum sé
beitt.
Til að koma skilaboðum sínum á fram-
færi notar landkjörstjórnin helst fjöl-
miðla og almenna borgara en þar sem
ólæsi er mikið í Afganistan er lögð
áhersla á að nota myndræna og munn-
lega fræðslu.
Framleidd hefur verið 30 þátta sápu-
ópera fyrir útvarp sem send verður út
daglega fram að kosningum. Þar verður
skilaboðum og fræðslu vegna fram-
kvæmdar kosninganna blandað saman á
aðgengilegan hátt við daglegt líf að-
alpersónanna. Þá hefur sjónvarpsmynd
verið framleidd auk þess sem Unicef hef-
ur sett upp vinnusmiðjur til að hvetja
konur til kosningaþátttöku.
Mikilvægt að vel takist til
Rúmlega 1.500 almennir borgarar frá
öllu Afganistan hófu fræðslustarf í hér-
uðum sínum síðastliðinn fimmtudag og
munu verða á ferðinni fram að kosn-
ingum. Þeir höfðu verið þjálfaðir af
landskjörstjórninni og ferðast nú um
með stór flettispjöld, safna fólki saman
úr þorpum og fræða það um framgang á
kjördag og mikilvægi hvers atkvæðis.
En rétt eins og kosningarnar eru Afg-
önum mikilvægar þá er ekki síður mik-
ilvægt fyrir NATO og ISAF-fjölþjóða-
öryggissveitirnar að vel takist til. „Þetta
er mikilvægt ár og mikilvægt að kosn-
ingarnar takist vel. Annars mun alþjóða-
samfélagið efast um árangur okkar á
liðnum átta árum,“ segir David Hook,
aðstoðaryfirmaður ISAF sveitanna í
suðurhluta Afganistans.
Morgunblaðið/Jóhanna María
Asnar þjóna lýðræðinu
 Afganar sjá nú í fyrsta sinn alfarið um forsetakosningarnar sem haldnar verða í sumar
 Undirbúningurinn er viðamikill en strjálbýli, slæmir vegir og ólæsi setja strik í reikninginn
Kjósendur? Mikil
áhersla er lögð á
það í aðdraganda
forsetakosninganna
í Afganistan að
atkvæði kvenna
séu jafn mikilvæg
og atkvæði karla.
Skráning Mynd og fingrafar auðkenna kjósendur.
Afganska lögreglan mun sinna ör-yggisgæslu á kjörstöðum en
henni til stuðnings verður afganski
herinn. Komi til alvarlegra átaka eða
árása verða sveitir NATO í viðbragðs-
stöðu og grípa inn í.
Yfirlýsingar hafa borist úr röðum
talibana um að ráðist verði á kjós-
endur á kjördag og eru starfsmenn
landkjörstjórnarinnar einnig taldir
sérlegt skotmark þeirra.
Mestur vandinn er í suðurhluta
landsins þar sem ítök talibana eru
hvað mest en talið er að um 10 um-
dæmi séu í höndum „óvinarins“ og
því verði ekki hægt að ná til þeirra af
öryggisástæðum.
Reynsluleysi er talið eitt af helstu
vandamálum hvað öryggi varðar þar
sem þetta er í fyrsta sinn sem fram-
kvæmdin er alfarið í höndum afg-
anskra yfirvalda. Fyrst var stefnt að
því að halda kosningarnar nokkru
fyrr en þeim var seinkað til 20. ágúst
m.a. til að efla öryggisgæsluna.
Alls hafa 44 boðið sig fram tilembættis forseta og þeirra á
meðal eru tvær konur. Frambjóð-
endur verða að leggja fram sem nem-
ur 1.000 Bandaríkjadölum til lands-
kjörstjórnarinnar og skila inn 10.000
undirskriftum stuðningsmanna. Þá
mega frambjóðendur hvorki vera
undir fertugu né vera á sakaskrá.
Síðasttalda atriðið þykir þó litlu
skila þar sem dómstólar og réttar-
kerfi landsins hefur verið í lamasessi
svo áratugum skiptir.
Forsetinn, Hamid Karzai, hefur
gefið kost á sér á ný en auk sitjandi
varaforseta hefur hann valið sér Mo-
hammad Fahim, stríðsherra og leið-
toga Tadsjika í landinu, sem með-
frambjóðanda. Það val þykir sterkur
leikur hjá Karzai og talið að það muni
skila honum atkvæðum frá breiðum
hópi þjóðarinnar.
Staðreyndir
Frozan Fana ogShahla Atta
eru konurnar
tvær sem bjóða
sig fram til for-
seta í ár. Í for-
setakosning-
unum árið 2004
bauð aðeins ein
kona fram, Mas-
souda Jalal, en
hún varð síðar kvennamálaráðherra
landsins.
Kvenframbjóðendurnir tveir eru
lítt þekktir, Frozan Fana er læknir en
Shahla Atta er þingkona. Shahla
segist örugg með sigur þar sem
fólkið hafi þegar kosið hana sem
fulltrúa á þing. Hvorug þeirra er þó
talin líkleg til að ná miklu fylgi.
Frozan Fana
Dugguvogi 10