Morgunblaðið - 20.06.2009, Blaðsíða 42

42 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 2009
SAFN sem helgað er heimsfrægri
postulínsframleiðslu Wedgewood
hlaut í vikunni 100.000 punda (ríf-
lega 21 milljóna) verðlaun úr Lista-
sjóði Bretlands.
Á fréttavef BBC kemur fram að
dómararnir segja safnið hreint ótrú-
legt, en meðal þeirra sem voru í
dómnefndinni er listamaðurinn
Grayson Perry. Hann telur safnið
skapa gestum sínum yfirsýn yfir 250
ára samfélags-, hönnunar- og iðn-
sögu Bretlands.
Tryggir vonandi framtíð
verksmiðjunnar sjálfrar
Formaður sjóðsins, Andrew
Macdonald segir Wedgewood-safnið
mæta öllu þeirra kröfum um það
sem safn ætti að hafa til að bera.
Jafnframt leggur hann áherslu á
þýðingu viðurkenningarinnar fyrir
postulínsverksmiðjuna sjálfa, sem
rekin er samhliða safninu, en nokkur
óvissa hefur ríkt um framtíð hennar.
Verðlaunin þykja styrkja verksmiðj-
una í sessi og auka líkurnar á því að
rekstur hennar haldi áfram.
Almenningi var í fyrsta sinn gef-
inn kostur á að kjósa um vinnings-
hafann. Meira en 27 þúsund manns
kusu á vefsíðu Guardian og hafði-
Wedgewood safnið umtalsvert for-
skot á aðra sem til greina komu.
Saga sam-
félagsins
Postulín verðlaunað
úr listasjóði Breta
Wedgewood Áhugaverð saga.
BANDARÍSKIR dómstólar settu á
miðvikudaginn bann við bók sem
byggir á sögupersónum úr frægri
bók J.D. Salingers, Bjargvætturinn í
grasinu eða The Catcher in the Rye.
Salinger hafði ekki gefið leyfi fyrir
notkuninni og kærði. Framhalds-
bókin kallast Sextíu árum síðar:
Komið upp úr grasinu eða 60 Years
Later: Coming Through the Rye og
er eftir sænskan höfund, Fredrik
Colting, en hann notar þar höfund-
arnafnið John David California.
Ekki sér fyrir endann á málinu þó,
og bitist er á um hvort um eftir-
hermu og stuld er að ræða eða
„sanngjarna“ hyllingu.
Bjargvætt-
urinn 2?
BLÚS-sveitin sem kallar sig
Sigurlaugu, heldur tónleika á
Rósenberg kl. 21 á mánudags-
kvöld. Sigurlaug spilar ang-
urværan blús og dillandi
sveiflu, allt á milli Willie Dixon
og Koko Taylor, en sú dáða
blússöngkona lést fyrr í þess-
um mánuði. Sveitina skipa
Didda Jónsdóttir, Þór Eldon,
Danni Pollock, Haraldur Þor-
steins og Þórdís Claessen og í
frétt frá Sigurlaugu segir að hún muni hugsa sér-
lega hlýtt til Koko Taylor á tónleikunum. Hún
segir ennfremur að hún spili fyrir alla þá sem
hlýða vilji á tregablandinn gleðióð um lífið og
dauðann.
Tónlist
Sigurlaug hugsar
til Koko Taylor
Didda
Jónsdóttir
MYNDLISTARMAÐURINN
Ásdís Sif Gunnarsdóttir og
tónlistarmaðurinn Kristín
Anna Valtýsdóttir standa fyrir
uppákomu í tilefni sumar-
sólstöðuhátíðar og sýningar
þeirrar fyrrnefndu sem nú
stendur yfir í Kópaskersvita. Á
sunnudagskvöld bjóða þær upp
á tónleika og gjörning í
Skjálftasetrinu á Kópaskeri kl.
22 ásamt kvöldgöngu út í
Kópaskersvita þar sem sumarsólstöðum verður
fagnað. Listviðburðurinn er haldinn í tengslum
við sumarsólstöðuhátíðina „Nóttlausa voraldar
veröld“ og myndlistarsýninguna „Brennið þið, vit-
ar!“, sem er hluti af Listahátíð í Reykjavík 2009.
Myndlist
Ásdís og Kristín á
Kópaskeri
Kristín Anna
Valtýsdóttir
INGUNN Ósk Sturludóttir
mezzósópran og Hrönn Þráins-
dóttir píanóleikari halda tón-
leika í Ísafjarðarkirkju kl. 12 í
dag, á vegum tónlistarhátíð-
arinnar við Djúpið. Þar flytja
þær íslensk sönglög eftir Sig-
valda Kaldalóns og fleiri. Kl. 17
bregður Kammersveitin Ísa-
fold á leik í kirkjunni og frum-
flytur verk stjórnanda síns,
Daníels Bjarnasonar, auk þess
sem hún leikur verk eftir Bent Sørensen, Britten
og fleiri. Á morgun kl. 16 verður bein sending á
Rás 1 frá Sólstöðutónleikum hátíðarinnar þar sem
Pétur Jónasson gítarleikari og píanóleikarinn
Vovka Ashkenazy eru meðal flytjenda.
Tónlist
Ísafold og Sólstöðu-
tónleikar við Djúpið
Vovka
Ashkenazy
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
BORGARSKÁLD á heimaslóð nefn-
ist dagskrá sem haldin verður um
næstu helgi, 27.-28. júní, að Borg í
Grímsnesi, til heiðurs skáldinu ást-
sæla en Tómas fæddist á Efri-Brú í
Grímsnesi árið 1901. Þar verður að
mestu lögð áherslu á hve mjög Tómas
unni æskuslóðunum og kom þeim að í
kvæðum sínum sem þó voru oftast
kennd við Reykjavík. Tómas hefur
jafnan verið kallaður Reykjavíkur-
skáld enda eina skáldið sem borgar-
stjórn hefur útnefnt „borgarskáld
Reykjavíkur“. Bróðursonur Tóm-
asar, Guðmundur Guðmundsson,
segir hann þó ekki síður hafa verið
sveitaskáld.
„Við ætlum að sýna fram á að hann
hafi nú jafnframt verið sveitaskáld og
jafnvel mun erindi þarna fjalla um
það að hann hafi fyrst og fremst verið
sveitaskáld, í ljóðunum, þó að Reyk-
víkingar hafi snúið þeim upp á sig
mörgum hverjum,“ segir Guð-
mundur. Hann nefnir sem dæmi ljóð-
ið „Við sundin blá“, úr samnefndri
ljóðabók Tómasar. Þar hafi Tómas
líklega verið að yrkja um útsýnið frá
sumarbústaðnum sínum, Úlfljótsvatn
og nágrenni, en ekki sundin við
Reykjavík.
Það er félagið Hollvinir Grímsness
sem stendur fyrir dagskránni, en fé-
lagið taldi það mikilvægt að votta
Tómasi virðingu og minnast hans.
„Þetta verður mjög mikil dagskrá og
flott,“ segir Guðmundur. Af dag-
skrárliðum má nefna að Matthías Jo-
hannessen, skáld og fyrrverandi rit-
stjóri, flytur tölu um skáldið en þeir
voru miklir vinir. Kammerkór Suður-
lands frumflytur á laugardegi tón-
verk við „Minningarljóð um Stubb“
eftir Tómas. Bergþór Pálsson syngur
einsöng í verkinu en kórinn mun
einnig flytja fleiri lög við ljóð Tóm-
asar. Guðmundur segir Tómas hafa
verið hlýjan og hrifnæman, það sjáist
m.a. í því hversu mikið hann orti um
söknuð, t.d. eftir vorinu þegar hausta
tók. Verk hans njóti enn vinsælda og
þá ekki síst meðal barna, enda Tómas
eitt ástsælasta skáld þjóðarinnar.
Ort um söknuð
Björgvin Þ. Valdimarsson, kór-
stjóri og tónskáld, samdi tónverkið
við „Minningarljóð um Stubb“ sér-
staklega fyrir dagskrána en Stubbur
þessi var hundur Tómasar. Guð-
mundur segir merkilega sögu á bak-
við minningarljóðið. Tómas hafi feng-
ið Stubb sem hvolp hjá Guðmundi
bróður sínum og haldið mikið upp á
hann. Þegar báðir voru orðnir gamlir,
Tómas og Stubbur, hafi Tómas þurft
að fara á sjúkrahús. Stubbur hafi iðu-
lega lagst í þunglyndi og hvorki neytt
matar né drykkjar þegar Tómas fór
að heiman degi lengur og því hafi
Tómas séð sig tilneyddan að láta
svæfa hundinn. Þegar Tómas sneri
aftur af sjúkrahúsinu helltist yfir
hann mikil sorg yfir missinum og því
orti hann þessum ferfætta vini sínum
magnað minningarljóð eða sálu-
messu.
„Tómas var lengi að yrkja þetta
„Minningarljóðið um Stubb“ og hitti
Matthías Jóhannesen hann því oft á
þeim tíma. Hafði Tómas þá orð á því
að hann hygðist koma ljóðinu um
Stubb í sálmabækur. Guðmundur
bóndi á Efri-Brú hafði ekki neitt sér-
stakt álit á ljóðum bróður síns er fjöll-
uðu um skemmtanalíf höfuðborgar-
innar en þegar hann hafði hlustað á
flutning á ljóðinu um Stubb í útvarp-
inu fyrir jólin 1975 stóð hann upp úr
rekkju sinni og gekk fram til heima-
fólksins og sagði: „Þetta er besta ljóð-
ið sem Tómas hefur samið,““ segir
Guðmundur Guðmundsson.
Sveitaskáldið Tómas
 Tómasar Guðmundssonar verður minnst með sérstakri dagskrá í Grímsnesi um
næstu helgi  Ekki síður sveitaskáld en borgarskáld, segir bróðursonur hans
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Borgar- og sveitaskáld Tómas Guðmundsson áritar bók.
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
„HANN fæddist þarna; pabbi hans var vitavörður og
afi hans líka,“ segir Jón Karl Helgason kvikmynda-
gerðarmaður um Óskar J. Sigurðsson vitavörð á
Stórhöfða. Jón Karl og Kristín Jóhannsdóttir í Vest-
mannaeyjum forsýna í Háskólabíói kl. 17 í dag nýja
heimildarmynd sína um Óskar, en hún heitir Heims-
methafinn í vitanum.
„Vitinn er rúmlega hundrað ára gamall, og nú er
sonur Óskars að taka við veðurathugununum af
pabba sínum, vitavarðarstarfið er orðið sjálfvirkt.“
Óskar vitavörður hefur stundað veðurathuganir á
Stórhöfða frá 1952, og gert merkar umhverfisrann-
sóknir fyrir virtustu vísindastofnanir heims. Þar fyr-
ir utan hefur hann sett heimsmet í fuglamerkingum,
merkt yfir 88 þúsund fugla, að sögn Jóns Karls. Óskar
er jafnframt síðasti vitavörðurinn á Íslandi sem býr í
vita.
„Óskar er búinn að vera þarna alla sína hundstíð, og
þarf að taka veðrið á þriggja tíma fresti, nótt og dag,
átta sinnum á sólarhring. Það hefur aðeins einu sinni
klikkað hjá honum, og það var í eldgosinu, þegar hann
fór í eldmessuna. Það var í fyrsta skipti sem ekkert
veðurskeyti barst frá Stórhöfða. Þetta er versta veð-
urstöð landsins og það erfiðasta við gerð myndarinnar
var að taka myndir af vonda veðrinu. Annað hvort
komst maður ekki út úr bílnum og varð að hringja í
Óskar úr bílnum fyrir framan vitann, eða lét sig hafa
það að geta ekki staðið í lappirnar.“ Það má því full-
yrða að vonda veðrið í myndinni sé alekta. Í sumar fer
myndin á heimildarmyndahátíðir útí heimi og verður
því ekki formlega frumsýnd hér á landi fyrr en í vetur.
Síðasti vitavörðurinn
Heimsmethafinn í vitanum Óskar J. Sigurðsson með nær fullvaxinn lundaunga.
Heimildarmynd um Stórhöfðavita forsýnd í dag
Æ, Stubbur kær, hve sárt ég sakna þín!
Ég sé þig fyrir mér unz ævin dvín.
Og feginshugar finn ég bilið styttast
unz fornir vinir mega aftur hittast.
Mér bar að sjónum aldrei augu nein
jafn ástúðlega döpur, mild og hrein.
Þau löngum stundum einatt hvíldu á mér
og aldrei sjálfrátt vék þitt tillit frá mér.
Í návist þína sótti sál mín frið
er sæll þú undir fætur mína við.
Og þöglan trúnað þinn ég mat því meira
sem málskraf heimsins lét mér hærra í
eyra.
Og svipuð reynsla oss báða tryggðum
batt
og báðir höfðum við það fyrir satt,
að það sé engin þörf að gerast maður
til þess að reynast sannur, heill og glaður.
Úr fyrsta hluta af sjö í Minningarljóði um
Stubb eftir Tómas Guðmundsson.
Sannur, heill og glaður
Dagskrána má finna í heild
á hollvinir.blog.is.
Ég sagði að sjálf-
sögðu já og var svo
stuttu seinna mætt í hljóð-
verið. 49
»