Saga - 1965, Qupperneq 12

10
BJÖRN ÞORSTEINSSON
Gwyn Jones, prófessor í Aberystwyth, út bókina: The
Norse Atlantic Saga. Þar er vikið að ýmsum vandamálum
siglingasögunnar, m. a. endalokum Grænlandsbyggðar, en
aðallega fjallar bókin um siglingar og landnám á víkinga-
öld. — Þá hefur G. J. Marcus, enskur rithöfundur og
doktor í siglingasögu, skrifað ýmsar ritgerðir um upphaf
enskra úthafssiglinga, og verður til þeirra vitnað hér á
eftir. — Lúðvík Kristjánsson hefur gert merkar rann-
sóknir á skipasmíðum og siglingum Islendinga að fornu.
Hann hefur leitt líkur að því, að þeir hafa ekki ávallt stýrt
breiðbyrtum knörrum milli landa, heldur hafi þeir siglt
yfir Grænlandshaf á teinæringum og farmabátum og þess-
ir farkostir verið hin ágætustu sjóskip. Ekki virðast skip-
in, sem írar sigldu um Atlantshaf fyrstir manna, hafa
verið miklu burðugri. Þessar staðreyndir gefa til kynna,
að Grænlendingum hefur ekki verið það ofvaxið að gera
sér fleytu til Marklandsferða. íslenzkar heimildir greina
einnig frá því, að þeir smíðuðu sérstaka gerð hafskipa og
sigldu þeim milli landa.
Margt er missagt og vansagt í þeim fræðum, sem fjalla
um Atlantshafssiglingar á 15. öld, og ritgerðin hér á
eftir leysir ekki allan vanda. Henni er aðeins ætlað að leiða
auknar líkur að ýmsum kenningum um gang málanna og
þoka þessu rannsóknarefni örlítið í áttina til réttrar
lausnar.
Þrjú tímabil.
Saga landfunda og siglinga á Norður-Atlantshafi á mið-
öldum skiptist í þrjú tímabil:
1) Irar urðu fyrstir Evrópumanna til þess að stýra
skipum eða láta sig hrekja til óþekktra og óbyggðra eyja
í Norður-Atlantshafi. Þeir setjast að fyrstir manna á
Færeyjum, sennilega um 700, og um 800 virðast þeir vita
um ísland (= Thule) og taka sér þar bólfestu.
Heimildir um siglingar Ira eru yfirleitt óljósar og helgi-
sagnablandnar og tímasetning þeirra torveld, þess vegna