Skólablaðið - 01.04.1944, Page 5

PÁLMI HANNESSON rektor:
KAFLI ÚR RÆÐU
14ér ier á eftir kaíli úr ræðu, er ég flutti
við skólauppsögn árið 1932. Þá var hér
kreppa í landi nieð atvinnuleysi og fjár-
þröng, og ber ræðan merki þess. Nú hafa
menn ekki við kreppu að kljást hér, heldur
ofurgnægð og þann vanda, sem af henni
leiðir, og hefir þetta skipazt á skömmum
tíma, svo að mörgum, einkum hinum yngri
möunum, virðist stundum gleymast, að
tvennir hafi tímarnir orðið. Má því vera,
að einhverjum þeirra, er þetta blað lesa,
þyki eigi ófróðlegt að kynnast þeim hugfeið-
ingum, sem koma fram í þessum ræðustúf.
.... Naumast verður sagt, að veröldin
taki ykkur opnum örmum, er þið hverfið héð-
an á brott. Hvert, sem þið lítið, eru viðsjálar
blikur á lofti og allt í óvissu um ykkar eigið
ráð. Það er ekki glæsilegt að horfa fram á
háskólanám á tímum slíkum sem þessum.
Hið næsta er óvissan um afkomu námsár-
anna fyrir flestum ykkar, en ef lengra er lit-
ið, tvísýnan á því, að þið fáið notið ykkar
að náminu loknu. Flestir þeir bekkir, er ykk-
ur kann að þykja fýsilegt að skipa, eru
setnir og meira en það. Margir eldri stúdent-
ar keppa eftir þeim. — Á allar hliðar blasir
nú torleiði við og örðugleikar. Hið mikla hall-
æri, er vér nefnum kreppu, sverfur æ fast-
ar að okkar afskekkta landi og færir oss, fá-
kunnandi þjóð, nýjan vanda að höndum með
hverjum deginum, sem líður, þrátt fyrir ör-
læti og gæzku náttúrunnar. Og með öðrum
þjóðum er ekki betur ástatt en hér. í flest-
um löndum jarðarinnar liggur kreppan líkt
0g mara á lífi manna og starfi, svo að þróun
hinnar vestrænu menningar virðist munu
stöðvast, að minnsta kosti um sinn. Og þær
þjóðir, sem lengst eru komnar áleiðis um
vísindalega þekkingu og verklega kunnáttu,
virðast verst farnar. Hvarvetna getur að líta
viðsjár, eymd og yfirgang. Á aðra hönd gín
við hyldýpi fátæktar, atvinnuleysis og von-
lítillar baráttu fyrir frumstæðustu þörfum
lífsins, en á hina höndina blasir við hamstola
fjármagn «g slíkt yfirtak allsnægta, að eng-
um gegnir vel. Á aðra hönd er hatur hins
kúgaða, á hina „kjálkagulur hroki .oddborg-
arans“, á aðra hönd skortur, á hina óhóf og
vellystingar, en allt um kring er ráðleysi og
spilling. Um gervallan heiminn hervæðist
þjóð gegn þjóð og stétt gegn stétt. Og fyrr
en varir getur dregið til ófriðar með þjóð-
unum og löndin laugazt blóði borgarastyrj-
alda.
Skólablaðið
3