Saga - 1985, Síða 298

296
RITFREGNIR
Forvitnilegt er að bera saman laun ljósmæðra og annarra starfsstétta.
Slíkur samanburður er þó mjög erfiður. Þegar Helga ber saman laun
ljósmæðra, verkamanna og menntaskólakennara árið 1914 skortir á nauð-
synlega fyrirvara og nákvæmni (II, 15-16). Hún vísar hvorki til heimilda
um laun verkamanna né menntaskólakennara, en tekur fram að miðað sé
við „hæstu laun verkamanna“. Á þessum tíma voru laun ekki samræmd.
Verkamannafélög utan Reykjavíkur höfðu oft mun lægri kauptaxta en
Verkamannafélagið Dagsbrún. Sennilegast er Helga að bera saman laun
verkamanns í Reykjavík og ljósmæðra. En niðurstaðan getur orðið allt
önnur ef laun ljósmæðra og verkamanna utan Reykjavíkur eru borin
saman. Þessi samanburður segir því lítið, forsendurnar til að meta hann
skortir.
Úr ritgerð Helgu sakna ég aðallega umfjöllunar um tvö mál. í fyrsta lagi
er ekkert fjallað um afstöðu LMFÍ til takmörkunar barneigna eða fóstur-
eyðinga. Ótrúlegt er ef þessi mál hefur ekki borið á góma í félaginu. Það
væri vissulega íhugunarvert ef ekki hefði verið tekin afstaða til þeirra.
í öðru lagi sakna ég allsögulegrar deilu milli ljósmæðra í Reykjavík á
árunum 1935-37 sem hvergi er minnst á í ritgerð Helgu. Árið 1935 kærði
LMFÍ þrjár ungar ljósmæður í Reykjavík fyrir brot á reglugerð um ljós-
mæður frá 1933. Þessar ungu ljósmæður voru Guðrún Halldórsdóttir,
Helga M. Níelsdóttir og Vilborg Jónsdóttir. Þær voru sagðar svæfa fæð-
andi konur og gefa jafnvel önnur deyfandi lyf án samráðs við lækni.
Ljósmæðurnar þrjár kærðu þá þær konur, sem lagt höfðu fram formlega
ákæru á hendur þeim, fyrir sama athæfi. Ég ætla ekki að rekja þetta mál
nánar en þess má geta að allar ljósmæðurnar voru að lokum áminntar fyrir
lögreglurétti.4
Þessi deila er mjög athyglisverð. í henni komu í ljós mismunandi við-
horf til fæðinga. En auk þess gefur hún tilefni til að ætla að væntingar
kvenna til fæðinga hafi e.t.v. verið að breytast.
Helga M. Níelsdóttir taldi að allar konur ættu að fá svæfmgu þó að um
eðlilega fæðingu væri að ræða. En LMFÍ sagði hins vegar að við eðlilegar
fæðingar væri best að láta náttúruna sjálfráða.5
Á þriðja og fjórða áratugnum var farið að svæfa konur við fæðingar.
LMFÍ sagði orsök kærunnar m.a. vera þá að sú skoðun væri ríkjandi í
Reykjavík að sumar ljósmæður væru öðrum fremri við að nota svæfingar
4. Helga M. Níelsdóttir: Þegar barn fœðist. Endurminningar Helgu M. Níelsdóttur
Ijósmóður. Gylfi Gröndal skráði. Rv. 1977, 152-67. Helga fjallar allítarlega um
deiluna og birtir orðréttar greinar úr dagblöðum og bréfum landlæknis um
málið.
5. Helga M. Níelsdóttir: Þegar barn fceðist, 152 og 156.