SunnudagsMogginn - 29.11.2009, Side 24

24 29. nóvember 2009
É
g hef sjálfsagt verið sjö ára þegar ég fór fyrsta túrinn,“ segir Karl
Þór Baldvinsson skipstjóri á hrefnubátnum Jóhönnu.
„Ég man vel eftir því. Þá fékk ég örið þvert yfir lófann. Ég var
sendur út til að ná í hníf, sem lá undir bekknum og ég greip utan um
hnífsblaðið. Skurðurinn var þvert yfir lófann, býsna drjúgur. Við lág-
um við bryggju og ég sagði ekkert frá þessu fyrr en þeir komu niður. Þá
skildu þeir ekkert í því að lúkarinn var allur blóðugur.“
Karl var ellefu ára þegar hann fór fyrst á hvalveiðar, en það var árið
1974. „Ég hef verið allar vertíðir síðan. Fyrst var ég liðléttir, hjálpaði til
við skurðinn, tók stím og svona. Þetta var á litlum báti, tveir karlar og
ég.“
– Krakkarnir byrjuðu ungir að vinna í þá daga.
„Ég var alveg nógu gamall, á sama aldri og aðrir sem fóru í sveit. Ég
var að gera gömlu konuna vitlausa heima í landi og það var ágætt að
henda mér út á sjó. Strákurinn minn er að verða nítján ára og var sína
fjórðu vertíð í sumar, en er núna byrjaður í skólanum. Hann var líka á
vísindaveiðum. Þetta er fjórði ættliðurinn í hálfa öld.“
– Þú hefur smám saman unnið þig upp?
„Einhver verður að vera skipstjóri; það skiptir ekki máli hver það
er.“
Hrefnuveiðar lögðust af árið 1985 með hvalveiðibanninu og næstu
sautján árin var Karl Þór skipstjóri á bátum og togurum, en um leið og
vísindaveiðar voru leyfðar á ný árið 2003, þá fór hann eftir hrefnunni.
„Það sem ég saknaði mest var snertingin við náttúruna, að lesa náttúr-
una, rýna í hegðun dýranna og fuglalífið, og átta sig á því hvar veiðar
er von. Maður verður að hugsa eins og hrefna. Það þarf sterkar taugar
og útsjónarsemi til að elta dýr í fjóra tíma. Þetta er stór og mikil bráð.
Það er munur að veiða loðnu eða níu metra hrefnu!“
– Það hefur verið högg þegar hvalveiðarnar voru bannaðar?
„Já, rosalegt högg. Margar fjölskyldur lifðu eingöngu á þessu; þetta
var þeirra lifibrauð. Menn fóru í þrot, misstu bátana og fyrirtækin, og
fóru að gera eitthvað annað, sem gekk síðan ekkert endilega upp.“
– Grunaði þig hvað væri í aðsigi?
„Síðustu tvö árin voru menn farnir að átta sig á því að það yrði ekki
aftur snúið, en það leit alltaf út fyrir að bannið yrði tímabundið. Þetta
átti að vera tímabundið hlé til að leyfa vísindaveiðar, en svo áttuðu
menn sig á því að ekki yrði staðið við það og veiðarnar yrðu engu að
síður bannaðar.“
– Var átak að byrja aftur?
„Bannið olli miklu tjóni á markaðnum, bæði innanlands og erlendis,
sem við höfum verið að vinna upp undanfarin ár. Það þarf væntanlega
markaðsátak í Japan líka, því ef vara hverfur úr hillunum í tvo áratugi,
þá gengurðu ekki aftur að sama plássinu. Það hefur margt breyst. En
þetta var góður atvinnuvegur á sínum tíma, afkoman góð bæði fyrir
fyrirtæki og mannskap, og við þurfum bara góðan tíma til að byggja
það aftur upp.“
– Hefurðu orðið var við mótmæli?
„Nei, engin mótmæli í sumar. Það hefur ekki verið minnst á þetta.
Sá feikilegi þrýstingur sem átti að vera til staðar erlendis var búinn til
hér heima. Íslendingar eru svo spéhræddir, að ef andað er einu orði um
þá erlendis, þá fá þeir fyrir hjartað. Við erum byrjuð á stórhvalaveið-
um, en það heyrist ekki múkk um það. Það gaman að sjá það í Hvalfirði
hvað þetta er orðið mikið fyrirtæki, hundrað manns á vöktum,
vísindamenn héðan og frá Japan, og hvaðeina. Ég hugsa að það starfi
yfir 200 manns við þetta. Ef einhver á að fá fálkaorðuna, þá er það
Kristján Loftsson. Hvað sá maður er tilbúinn að berjast!“
– Hvað vinna margir hjá ykkur?
„Hjá okkur eru stöðugildin fjórtán í veiðum og vinnslu. Svo eru af-
leidd störf í kringum það, þjónusta og annað sem við kaupum. Og hin-
ir hrefnubátarnir bætast við það. En stjórnvöld stöðvuðu það á sínum
tíma að af stærri plönum yrði á Akranesi. Vonandi rætist úr því.“
Íslendingar eru
svo spéhræddir
Karl Þór Baldvinsson skimar eftir hrefnum út um stýrishúsið.
Karl Þór Baldvinsson skipstjóri
Arnar Þór Guðmundsson tók
myndir í túr með Jóhönnu tveim
vikum áður en vertíðinni lauk.
Skyttan í þeirri ferð var Guð-
mundur Haraldsson og Elvar Þór
Karlsson mundar snærið. Þá
veiddust fjórar hrefnur. Alls voru
hrefnurnar sem Jóhanna dró í
land 67 talsins, en stefnt er að því
að ná fleiri hrefnum næsta sum-
ar. Á smærri mynd eru feðgarnir
og kokkarnir Stefán og Úlfar.