Morgunblaðið - 11.12.2009, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 2009
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Viðskipta-blaðið birtií gær mjög
athyglisverða
könnun sem rann-
sóknarfyrirtækið
MMR hafði unnið
fyrir það. Þar var spurt
hvort svarendur teldu rétt að
forsetinn synjaði laga-
frumvarpi um ríkisábyrgð á
Icesave-samningum ef þingið
afgreiddi það. Sjötíu prósent
aðspurðra svöruðu þeirri
spurningu játandi. Þetta er
mun meira afgerandi nið-
urstaða en að öðru jöfnu
kemur út úr könnunum af
þessu tagi. Það eykur enn á
þunga þessara svara að
óákveðnir voru einnig færri
þegar spurt var en vant er.
Leiti menn skýringa á
þessum afdráttarlausa vilja
er hann hugsanlega að finna í
svörum við annarri spurn-
ingu í þessari könnun. Þar
kemur fram að það er al-
menn skoðun að fyrirvar-
arnir sem áður voru við rík-
isábyrgðina séu nú orðnir
miklu lakari en í gildandi
lögum.
Margan hefur undrað
hversu öflug undirskrifta-
söfnun sú sem fylgir erindi
til forseta Íslands er, sér-
staklega með hliðsjón af því
að hún hefur nær ekkert ver-
ið auglýst og augljóslega ver-
ið í mikilli óþökk fjölmiðla al-
mennings, sem
reynt hafa að
þegja hana í hel.
Hinn mikli fjöldi
sem þegar hefur
lagt nafn sitt við
beiðni um að
þjóðin fái aðkomu að málinu
og sá afgerandi meirihluti
sem nýbirt könnun sýnir
undirstrikar að Ríkisútvarpið
með fálæti sínu sinnir ekki
hlutverki sínu sem þjóð-
arfjölmiðill. Því miður hafa
verið allt of mörg sams konar
dæmi uppi að undanförnu.
Þegar fjölmiðlalög voru til
meðferðar í þinginu á sínum
tíma lagði forsetinn af ein-
hverjum ástæðum nótt við
dag til að komast til landsins.
Hann skrópaði í brúðkaupi
krónprinsins af Danmörku af
sömu óþekktu ástæðu. Nú er
forsetinn hins vegar lagstur í
ferðalög þegar þungbærasta
mál fyrir þjóðina í síðari tíma
sögu hennar er til afgreiðslu.
Er ástæða til að draga
ályktun af þessum breytilegu
háttum eða er hér um eðli-
lega tilviljun að ræða? Von-
andi er síðari tilgátan rétt.
En einkum verða menn þó að
vona að tilgáta sem reifuð
var nýverið í pistli á netinu
sé röng. Sú fól í sér að nærri
fjörutíu þúsund undirskriftir
Íslendinga myndu ekki duga
forsetanum, því enn vantaði
eitt nafn á þann lista.
Sjötíu prósent
landsmanna vilja fá
að kjósa um rík-
isábyrgðina.}
Athyglisverð könnun
Meirihluti fjár-laganefndar
afgreiddi fjárlaga-
frumvarpið út úr
nefndinni í gær í
ágreiningi við
minni hluta nefnd-
arinnar, sem vildi bíða álits
efnahags- og skattanefndar
sem hugðist skila áliti í dag.
Vinnubrögð af þessu tagi virð-
ast nú orðin að venju hjá
meirihluta þingsins og veit
ekki á gott þegar mál eru
ítrekað afgreidd hálfkláruð út
úr nefndum.
Álit efnahags- og skatta-
nefndar skiptir miklu máli því
að þar er til umræðu frumvarp
um ráðstafanir í skattamálum,
sem ætti raunar fremur að
heita frumvarp um víðtækar
og miklar skattahækkanir.
Þetta frumvarp, hvaða nafn
sem menn annars hengja á
það, skiptir öllu máli um fjár-
lagafrumvarpið. Séu for-
sendur fyrir skattahækk-
unarfrumvarpi ríkisstjórn-
arinnar ekki traustar eru
engar forsendur fyrir fjár-
lagafrumvarpinu og þar með
hefur umræða um
það lítinn tilgang.
Og fyrir því hafa
verið færð ótal rök
að skattahækk-
unarfrumvarpið
byggist miklu
fremur á kreddum og ósk-
hyggju en raunveruleikanum.
Væntingar sem út úr því má
lesa um stórauknar tekjur
verða aldrei að veruleika og
þar með er tekjuhlið fjárlaga-
frumvarpsins í besta falli leik-
ur að tölum. Gallinn er hins
vegar sá að þetta er hættu-
legur leikur sem getur haft al-
varlegar afleiðingar, meðal
annars vegna þess að ákvarð-
anir um Icesave-ríkisábyrgð
hvíla að hluta til á því að til-
tekin afkoma verði af rekstri
ríkisins.
Þrátt fyrir að svo mikið sé í
húfi hefur stjórnarmeirihlut-
inn ákveðið að keyra fjárlaga-
frumvarpið áfram í þinginu í
stað þess að ræða það til hlítar
í fjárlaganefnd. Þessi fram-
ganga kemur því miður ekki á
óvart og er í senn ámælisverð
og ábyrgðarlaus.
Fjárlagafrumvarpið
er sent vanrætt úr
nefnd og með því
tekin mikil áhætta. }
Ábyrgðarlaus afgreiðsla
É
g hef alla tíð verið mikill lestr-
arhestur og á barnsaldri átti ég
það til að fela mig undir stofu-
borði með bók í stað þess að
hlýða foreldrum mínum og fara
út að leika. Ég las í raun allt sem ég komst yfir
og var fastur gestur á bókasafninu.
Á síðari tímum hafa skáldsögur að stórum
hluta vikið fyrir fræðibókum af ýmsu tagi í
lestrarhegðun minni – með þeirri undantekn-
ingu þó að ég les enn töluvert af vísindaskáld-
skap. Fræðibækur og vísindaskáldsögur eru
vissulega góðar bókmenntir, en veita manni
ekki sams konar andlega ánægju og lestur
góðrar, hefðbundinnar skáldsögu.
Mér varð þetta í raun fyrst ljóst fyrir nokkr-
um árum þegar ég rakst fyrir slysni á bókina
How to Read and Why, eftir bandaríska bók-
menntafræðinginn Harold Bloom. Bloom heldur því
fram í bókinni að aðalástæðan fyrir því að lesa góðar fag-
urbókmenntir, hvort heldur sem um er að ræða ljóð, leik-
rit eða skáldsögur, séu fagurfræðilegs og tilfinningalegs
eðlis. Eftir lestur bókarinnar hef ég reynt að bæta fyrir
fyrri mistök og lesa meira af fagurbókmenntum.
Segir Bloom að bestu skáldverkin tali beint til lesand-
ans með þeim hætti að í raun sé um að ræða mjög náið
samtal milli lesanda og höfundar þótt aðskildir séu í tíma
og rúmi. Er hann tortrygginn í garð kenninga sem segja
að skáldverk hafi eða eigi að hafa einhvern samfélags-
legan tilgang annan en að gleðja og bæta þann sem les.
Í góðum skáldskap felst nefnilega mikill
sannleikur þótt umgjörðin sé uppspuni. Góð-
ur skáldskapur fjallar um það sem gerir okk-
ur að manneskjum, hvort sem um er að ræða
galla okkar eða kosti. Með því að lesa verðum
við vísari um hvað í því felst að vera maður og
kynnumst sjálfum okkur betur.
Lestur er nautn þess sem nýtur þess að
vera einn. Nema að um upplestur sé að ræða
er lesandinn einn með sjálfum sér og bókinni.
Eins og áður segir getur lestur góðrar bókar
bætt lesandann, en ég er sammála Bloom í
því að markmið lestrar sé ekki samfélagslegt
heldur einstaklingsbundið. Er hann harð-
orður í garð þeirra sem líta á skáldverk lið-
inna alda einungis sem birtingarmynd við-
komandi tíma og verja tíma sínum í að rífa
þau niður með því að benda á alls konar for-
dóma sem þeir telja að í verkunum felist.
Þvert á móti segir Bloom að í gömlum klassískum
skáldverkum felist mikill sannleikur sem lesendur fari á
mis við ef verkin eru lesin með lituðum gleraugum nú-
tímamannsins. Áður en lestur góðrar bókar hefst ætti
lesandinn að hreinsa huga sinn af hræsni og illskilj-
anlegum fræðihugtökum. Án slíkrar hreinsunar geti les-
andinn ekki náð nauðsynlegri tengingu við persónur
skáldsögunnar og verði þar með af þeirri nautn sem lest-
ur geti verið. Góðir höfundar geta snert við okkur mörg-
um öldum eftir að þeir eru sjálfir látnir, ef við bara gefum
þeim tækifæri til þess. bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Hvers vegna á maður að lesa?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
G
ríðarlega góð veiði var
fyrstu helgi rjúpnaveiði-
tímabilsins og veiddist
þá megnið af því sem
skotið hefur verið á
tímabilinu, að sögn Sigmars B.
Haukssonar, formanns Skotveiði-
félags Íslands.
„Þá var mjög skýr snjólína og eins
góð skilyrði og hægt var að fá. Það
var afburðagóð veiði fyrstu helgina.
Síðan var þetta sæmilegt aðra
helgina, en frekar lítið eftir það,“ seg-
ir Sigmar.
Eftir fyrstu helgarnar voru
ríkjandi NA-áttir og hvasst svo veið-
arnar voru erfiðari. Jörð var líka al-
gerlega auð af snjó lengi vel svo erf-
iðara var að staðsetja rjúpuna, sem
var hér og þar og alls staðar. Margir
hafa velt fyrir sér hvort þetta snjó-
lausa haust sé vísbending um góða af-
komu stofnsins fram á vor. Sigmar
segir haustið ekki afgerandi um það,
heldur ráðist það í vor. Slæm vorhret
og blaut geti haft mjög slæm áhrif á
rjúpuna.
Að sögn Sigmars hefur vakið sér-
staka athygli hversu fáir veiðimenn
hafi verið á veiðislóð síðustu fjórar
helgarnar. Þetta bendi til þess að
flestir hafi veitt vel fyrst og þá fengið
það sem þeir þurftu. Þá hafi þeir slak-
að á sókninni. Hann segir að níu af
hverjum tíu veiðimönnum hafi veitt
hóflega og mikil siðbót sé orðin í röð-
um rjúpnaskytta. Magnveiði-
mennirnir séu algerar undan-
tekningar.
Hlutfall unga er 70-80%
Rannsóknir hjá Náttúrufræði-
stofnun Íslands benda til að hlutfall
unga í veiðinni þetta haustið sé 73-
80%. Enn vantar þó nokkuð af vængj-
um, til að fá nægilegt magn úr hverj-
um landshluta og eru veiðimenn
hvattir til að senda vængina.
Þetta ungahlutfall er svipað síð-
ustu tvö árin, en talsvert hærri frá ár-
unum 2005-2006. Þá fór ungahlutfall
niður í 68%, sem þýðir að afkoma
stofnsins hafi verið verri.
Á vef Náttúrufræðistofnunar kem-
ur fram að stofnstærðin og ungahlut-
fallið hafa venjulega sveiflast saman,
þannig að ungahlutfallið var hæst
þegar stofninn var í uppsveiflu og
lægst þegar hann var í niðursveiflu.
Hlutfall unga var mest tveimur til
þremur árum áður en stofninn sjálfur
var í hámarki. Á síðustu öld tók þessi
sveifla að meðaltali ellefu ár.
Ólafur Karl Nielsen, fuglafræð-
ingur hjá stofnuninni, segir að það
sem af er þessari öld hafi þessi nátt-
úrulega sveifla aftengst að hluta. Af-
föll á meðal unganna hafi haldist mik-
il í næstum áratug og sá þáttur
ekkert slakað á klónni, eins og áður.
„Stofninn hefur líka hagað sér
óvenjulega síðustu ár. Hann rauk upp
í friðuninni. Svo þoldi hann ekki þá
sókn sem var byrjað með eftir friðun
og þá datt hann niður í tvö ár. Þá var
veiðin færð niður í átján daga og þá
rauk hann aftur upp,“ segir Ólafur.
Hins vegar hafi þeir affallaþættir
sem eru sameiginlegir ungum og full-
orðnum fuglum verið meira rokkandi
og vægi þeirra í heildarafföllunum
minnkað. Inni í því eru til dæmis
skotveiðar og veiðar rándýra eins og
fálka, á rjúpunni.
Morgunblaðið/Ingó
BANG! Rjúpan er oft illsýnileg og flögrar upp rétt hjá veiðimanninum, þeg-
ar hann á síst á því von. Þá reynir á leikni skyttunnar, til að ná henni á flugi.
Fyrstu helgina rigndi
rjúpu en svo hægði á
Þótt einstaka lögbrjótar stundi
enn magnveiðar á rjúpur veiða
flestir hóflega. Tímabilið byrjaði
gríðarlega vel og fengu mjög
margir það magn sem þeir þurftu
strax fyrstu helgina.
Voru engir lögbrjótar að
stunda magnveiðar?
Jú, að öllum líkindum. Morgun-
blaðið hefur staðfestar sögur af
nokkrum veiðimönnum sem veitt
hafa nálægt 200 rjúpum hver, en
ekki staðfest hvort þeir selja veið-
ina.
Einnig hafa farið sögur af veiði-
mönnum sem hafi náð upp undir
þúsund rjúpum hver. Flestum við-
mælendum þykir það afar ólík-
legt, en ljóst er að til að eiga
minnsta möguleika á að ná slíku
magni þyrfti bæði að notast við
vélknúin farartæki á veiðum og
veiða utan löglegra veiðidaga.
M.ö.o. að skeyta ekkert um gild-
andi lög og reglur.
Hvað kostar rjúpa á
svörtum markaði í dag?
Rætt var við nokkra sem keypt
höfðu rjúpur ólöglega í haust. Svo
virðist sem fjölskyldur og vinir
veiðimanna geti fengið rjúpu á
þúsund krónur stykkið. Ef kaup-
andinn þekkir veiðimanninn ekki,
virðist verðið hins vegar vera á
bilinu tvö til þrjú þúsund krónur.
Rifja má upp að í og eftir rjúpna-
veiðibannið fór verð á rjúpu upp í
5.000 krónur stykkið.
S&S