SunnudagsMogginn - 07.03.2010, Blaðsíða 50

50 7. mars 2010
S
íðustu fimm, sex ár hafa vissulega verið nokkur
annasöm,“ segir Christian Schoen sem um
mánaðamótin lét af starfi framkvæmdastjóra
KÍM, Kynningarmiðstöðvar íslenskrar mynd-
listar, eftir að hafa gegnt því síðastliðin fimm ár, fyrstur
manna. Hann er fluttur aftur til Þýskalands ásamt fjöl-
skyldunni og segist vera að svipast um eftir nýju starfi.
„Ég nýt þess að geta núna eytt tíma með börnunum. Ég
hef verkum að sinna, við að reka listadagskrá fyrirtækis
í München og kenni þar að auki við háskólann í St. Gal-
len í Sviss,“ segir Christian.
Erindið með símtalinu suður til Þýskalands er að
grennslast fyrir um reynslu hans við stjórnvölinn hjá
KÍM, þar sem markmiðið er að kynna íslenska myndlist
erlendis. Christian segir að hann hefði alls ekki viljað
fara á mis við þessa reynslu.
„Ég lærði gríðarlega margt, en maður lærir bæði af
góðum og neikvæðari upplifunum. Þær neikvæðu eru
hluti lífsins,“ segir hann. „Við glímdum við ákveðna
erfiðleika, í upphafi, um miðbik starfstíma míns og síð-
an vitaskuld undir lokin, eftir bankahrunið. En í heild-
ina tel ég mig geta verið stoltan af því sem við komum
til leiðar.“
Christian segir að aðstæðurnar þegar KÍM var ýtt á
flot hafi í raun alls ekki verið þægilegar. Allir sem komu
að málum voru samt meðvitaðir um ástæðuna, hvað
stofnunin hafði lítið fé til ráðstöfunar.
„Þess vegna pirraði það mig líka svo mikið eftir
bankahrunið hvað sjónlistirnar á Íslandi höfðu, ólíkt
mörgum öðrum þáttum þjóðlífsins, fengið lítið út úr því
sem nefnt hefur verið uppgangstímar, þegar allt þetta
fjármagn var í umferð. Niðurskurðurinn á því sem var
lítið fyrir, ógnar því ekki bara einstökum stofnunum
listalífsins heldur líka framþróun listanna í landinu, og
þar með talinni menntuninni, kynningarstarfinu og
mörgu öðru,“ segir hann.
„Okkur hjá KÍM tókst að koma mörgum góðum hlut-
um til leiðar og getum verið stolt af því, en ég er líka
raunsær og segi að hefðu aðstæðurnar verið betri þegar
starfsemin hófst þá hefði okkur tekist að gera fleira.
Starfið snerist mikið um að finna fjármagn. Okkur
tókst aðeins að hrinda hugmyndum í framkvæmd ef
það tókst að finna peninga í verkin. Fyrst var því að
kynna hugmyndirnar, eftir því sem þær voru sýnilegri
gekk betur að finna peninga. Dæmi um það sem tókst
ekki að hrinda úr vör var uppbygging dvalar- og starfs-
aðstöðu fyrir atvinnufólk í heimi listanna. Það hefði
verið afar áhugavert en við höfðum ekki einu sinni fé til
að koma grunnvinnu af stað. Fjárskorturinn var alltaf til
staðar, hann var staðreynd sem mótaði allt okkar starf.
Okkur tókst þó mjög vel að finna fjármagn fyrir
sýnilegustu verkefnin. Gott dæmi um það er þátttaka
Íslands í tveimur síðustu tvíæringum í Feneyjum, sýn-
ingar Steingríms Eyfjörð og Ragnars Kjartanssonar. Við
þurftum að safna um helmingi fjárins hjá einkaað-
ilum.“
KÍM á að gegna lykilhlutverki
Í samtali skömmu eftir að Christian var ráðinn fram-
kvæmdastjóri KÍM, sagðist hann hafa undrast að hafa
orðið fyrir valinu, þar sem hann þekkti þá lítið sem
ekkert til íslensks listalífs.
„Ég var mjög hissa þegar mér var boðið til Íslands til
viðræðna og enn meira hissa þegar ég var ráðinn.
Fyrsta spurningin sem ég spurði stjórnina þegar ég var
ráðinn var: Hvers vegna ég!“ Hann hlær. „Það er sér-
stakt að vera skipaður eins konar menningarsendiherra
þjóðar sem maður þekkir lítið. Ég tala ekki málið og er
ekki sinni kvæntur Íslendingi. Mér var sagt að sú væri
einmitt ástæðan fyrir ráðningunni. Það tók mig smá-
tíma að ná þessari röksemdafærslu, en það er margt til
í þessu.
Mesta áskorunin á Íslandi, á mörgum sviðum, er
smæð samfélagsins. Hún skapar ýmis vandamál – en
kostirnir eru líka margir.“
Christian segir að einn af kostunum við að starfa hér
og tala ekki tungumálið sé að þá hafi hann haft
ákveðna fjarlægð á alla hluti. Hann hafi þannig fylgst
lítið með því sem kalla mætti slúður og flokkadrætti og
það hafi verið ágætt. „Hins vegar var nokkuð auðvelt
að kynnast listalífinu og því sem var í gangi, að hitta
listamenn og ræða við fólk. Fyrstu þrjá mánuðina á Ís-
landi gerði ég varla annað en að hitta listamenn, að
kynnast þörfunum og væntingunum sem voru gerðar
til þessarar nýju stofnunar og þannig móta mínar hug-
myndir.
Á öðrum sviðum hefði verið betra að vera „innan-
búðarmaður“ og þá er ég ekki síst að tala um stjórn-
málin. Ég átti í mjög góðu samstarfi við utanríkisráðu-
neytið en samskiptin við ráðuneyti mennta- og
menningarmála voru stundum erfiðari og ég held að
ástæðan kunni að vera sú að ég var ekki að fullu þátt-
takandi í íslensku samfélagi.
Ég vona að arftaki minn taki virkan þátt í því hvert
verður hlutverk Kynningarmiðstöðvarinnar í framtíð-
inni; ég vona að KÍM leiki lykilhlutverk í opinberri og
pólitískri umræðu um það hvernig á að flytja íslenska
menningu út, hvernig eigi í raun að takast á við allar
spurningar um hinar sjónrænu listir.
KÍM er fagleg stofnun og á að gegna lykilhlutverki á
sínu sviði á pólitískan hátt; að minnsta kosti á að
hlusta á fulltrúa hennar.
Í upphafi gerðist það nær aldrei að Kynningarmið-
stöðin væri höfð með í ráðum þegar verið var að móta
stefnu sem þó tengdist þessu fagi, myndlistinni. Ég tel
að stofnunin eigi að leika stærra hlutverk. Megintil-
gangurinn með KÍM er að kynna íslenska list erlendis
og það fer vel saman, að minnsta kosti að hluta, við
það sem menningardeildum ráðuneyta annars vegar
mennta- og menningarmála og hins vegar utanríkis-
mála ber að gera. Þegar ég kom til Íslands taldi ég því
víst að þar yrði gott samstarf á milli annars vegar
stjórnvalda og ráðuneytanna og hins vegar fulltrúa fag-
aðilanna og listamannanna í KÍM.“
– Var það ekki raunin?
„Nei, þannig var þetta ekki.“
– Harmarðu það?
„Ég skildi í raun aldrei af hverju við vorum ekki höfð
meira með í ráðum,“ segir Christian. „Hins vegar hafði
stofnunin mikið frjálsræði og því fylgja ótvíræðir kost-
ir. Ég held að íslenskt listalíf hagnist á þessu frjálsræði.
Annað módel kynni að vera að setja KÍM undir hatt
ráðuneytisins en ég myndi alls ekki mæla með því.“
Stærsta verkefnið sett í salt
Eins og Christian sagði er gjörbreytt umgjörð þátttöku
á Feneyjatvíæringnum dæmi um þær áherslubreytingar
á kynningu á íslenskri myndlist sem KÍM hefur staðið
fyrir. Meira fé er veitt í verkefnið, listamaðurinn fær
meiri stuðning og kynningin er markvissari.
„Svona varð að gera þetta, að mínu mati, ef við ætl-
uðum á annað borð að taka þátt í tvíæringnum. Við
yrðum að vinna eins og atvinnufólk eða hætta þessu. Ef
það ætti að gera þetta á grundvelli áhugamanna, eins
og fyrr, væri gáfulegra að eyða peningunum í annað.
Feneyjatvíæringurinn er gríðarlega mikilvægur,
besta tækifærið fyrir íslenskt myndlistarlíf að koma sér
á framfæri. Þetta segi ég þrátt fyrir að einungis einn
Myndlist
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Fjárskorturinn var
alltaf til staðar
Christian Schoen hefur látið af starfi framkvæmdastjóra KÍM, Kynningarmið-
stöðvar íslenskrar myndlistar, eftir að hafa stýrt miðstöðinni í fimm ár. Hann
segist hafa lært margt á þessum tíma en aðstæðurnar þegar KÍM var ýtt á flot hafi
ekki verið þægilegar. Hann telur að stofnunin hafi komið mörgu góðu til leiðar en
að hún eigi að leika stærra hlutverk á hinu listpólitíska sviði.
’
Ég skildi í raun aldrei af hverju
við vorum ekki höfð meira með í
ráðum. Hins vegar hafði stofn-
unin mikið frjálsræði og því fylgja
ótvíræðir kostir. Ég held að íslenskt
listalíf hagnist á þessu frjálsræði.
Lesbók