SunnudagsMogginn - 18.04.2010, Qupperneq 53

18. apríl 2010 53
20. mars til 11. apríl
1. Hafmeyjan –
Camilla
Läckberg,
Undirheimar
2. Góða nótt,
yndið mitt –
Dorothy Ko-
omson, JPV
útgáfa
3. Nemesis – Jo Nesbø,
Undirheimar
4. Póstkortamorðin – Liza Mark-
lund/James Patterson, JPV
útgáfa
5. Hvarfið – Johan Theorin,
Undirheimar
6. Meiri hamingja – Tal Ben
Shahar, Undur og stórmerki
7. Land draumanna – Vidar
Sundstøl, Undirheimar
8. Svörtuloft – Arnaldur Ind-
riðason, Vaka-Helgafell
9. Hvorki meira né minna –
Fanney Rut Elínardóttir, N29
10. Veröld sem var – Stefan
Zweig, Forlagið
Frá áramótum
1. Loftkastal-
inn sem
hrundi –
Stieg Lars-
son,
Bjartur
2. Póstkorta-
morðin –
Liza Mark-
lund/James Patterson, JPV
útgáfa
3. Stúlkan sem lék sér að eld-
inum – Stieg Larsson, Bjartur
4. Svörtuloft – Arnaldur Indriða-
son, Vaka-Helgafell
5. Þegar kóngur kom – Helgi
Ingólfsson, Ormstunga
6. Hafmeyjan – Camilla Läck-
berg, Undirheimar
7. Meiri hamingja – Tal Ben
Shahar, Undur og stórmerki
8. Horfðu á mig – Yrsa Sigurð-
ardóttir, Veröld
9. Bankster – Guðmundur J.
Óskarsson, Ormstunga
10. Almanak Háskóla Íslands
2010, Háskóli Íslands
Listinn er byggður á upplýsingum frá Bókabúð Máls og menningar,
Bókabúðinni Eskju, Bókabúðinni Hamraborg, Bókabúðinni Iðu, Bóka-
búðinni við höfnina Stykkishólmi, Bóksölu stúdenta, Bónus, Hag-
kaupum, Kaupási, N1, Office 1, Pennanum-Eymundsson og Sam-
kaupum. Rannsóknarsetur verslunarinnar annast söfnun upplýsinga
fyrir hönd Félags íslenskra bókaútgefenda.
Bóksölulisti Félags bókaútgefenda
Einhver mest gefandi bóklestur sem
ég bý að er bókin um Litla prinsinn
eftir franska flugmanninn og rithöf-
undinn Antoine de Saint-Exupéry
(1900-1944). Í hvert skipti sem ég les
bókina hugsa ég með ómældu þakk-
læti til frönskukennarans míns, Sol-
veigar Thorarensen, sem kynnti mig
fyrir henni í menntó. Síðan þá hef ég
nýtt hvert færi til að koma nafni bók-
arinnar að í þeirri von að sem flestir
fái pata af og lesi hana. Sá ein-
staklingur sem ekki hefur gott af lestri
hennar er ekki til, og þeim sem ekki
tekst að njóta lestursins er ekki við-
bjargandi.
Sagan af litla prinsinum sem leggur
á sig ferðalag frá örlitlu plánetunni
sinni til jarðar á alltaf erindi til les-
andans, og ekki síst um þessar mundir. Það helgast
ekki einvörðungu af þeirri staðreynd að nýverið var
íslenska þýðingin endurútgefin heldur ekki síður af
því að boðskapur sögunnar hittir íslenska þjóðarsál
lóðbeint í hjartastað, eins og mál standa. Má þetta
reyndar til sanns vegar færa um fleiri bækur höf-
undar, ekki síst „Terre Des Hommes“ eða Wind,
Sand and Stars eins og hún nefnist á ensku. Saint-
Exupéry verður nefnilega tíðrætt um hugtakið
ábyrgð. Refurinn, sem litli prinsinn
hittir fyrir á jörðu niðri, útskýrir
hvernig ábyrgð verður til; þegar
tengsl hafa orðið til, gagnvart dýri
sem hefur verið tamið, blómi sem
hlúð hefur verið að eða ámóta, þá er
viðkomandi orðinn ábyrgur fyrir
hverju því sem hann hefur tengst.
Fólk sem kaupir banka og kemur á
þess háttar tengslum skyldi hafa það í
huga.
Hin heimsfræga saga Saint-
Exupérys segir gullfallega sögu um
vináttu og söknuð. Undir einfaldri og
næstum barnslegri framsetningu
textans liggur speki svo mannbætandi
að ógerlegt er að hrífast ekki með. Þá
má mæla með öðrum bókum hins
franska hugsuðar því sannar frásagnir
hans af flugævintýrum eru dramatískar bæði og
spennandi, hlaðnar heimspekilegum vangaveltum.
Meðal þeirra má finna eftirfarandi: „Það sem gerir
eyðimörkina fallega er það að einhvers staðar
leynist í henni brunnur.“ Uppbyggilegt, nú þegar
endurreisn Íslands er fyrir dyrum. Og þá eru hin
frægu orð hans ekki síður viðeigandi og lýsandi fyr-
ir samtímann: „Að vera maður, þegar allt kemur til
alls, er að vera ábyrgur.“ Aldeilis orð að sönnu.
Lesarinn Jón Agnar Ólason viðskiptafræðingur
Litli prinsinn, vináttan
og ábyrgðin
Boðskapur sögunnar um
Litla prinsinn hittir íslenska
þjóðarsál lóðbeint í hjarta-
stað, eins og mál standa.
teiknaði geysifallega og skemmtilega
myndaröð af ungum dreng sem fer um
ríki sitt á hesti og hittir fyrir dýr og
vætti á hverjum stað, svo skrifaði
Njörður P. Njarðvík söguna eftir mynd-
unum þannig að hvergi hattar fyrir.“
Silja segir að vissulega hafi menn af-
sakað það á árum áður að ekki væru
myndir í barnabókum með því að segja
það óþarfa og eins að það væri of dýrt,
„en um leið vissu allir sem hugsuðu
málið að myndir eru mjög örvandi fyrir
ímyndunaraflið og brýnt að kynna börn
snemma fyrir myndlist“.
Ástarsaga úr fjöllunum vendipunktur
Ákveðinn vendipunktur í útgáfu á
myndskreyttum barnabókum hér á
landi var útgáfa Ástarsögu úr fjöllunum
eftir þau Guðrúnu Helgadóttur og Brian
Pilkington, sem kom út 1981, en í henni
eru myndirnar og sagan jafnrétthá. Silja
segir að hún sé meðal annars merkileg
fyrir það að í henni sé Brian að hasla
sér völl sem teiknari. Hann átti eftir að
verða, og er, einn afkastamesti teiknari
okkar þegar barnabækur eru annars
vegar, en hann tekur reyndar að sér
verkefni af öllu tagi og hefur að auki
samið bækur sjálfur. „Þessi bók var
náttúrlega mikill vendipunktur í bóka-
útgáfu hér á landi því fram að því voru
litprentaðar barnabækur aðallega sam-
prentsbækur. Hún sýndi að það var
hægt að gefa út frumsamdar mynda-
bækur af þessu tagi og láta þær bera
sig. Hún var líka vendipunktur fyrir
hann Brian sjálfan því í vinnunni við
hana kynntist hann tröllum og hefur
teiknað mikið af þeim síðan og meðal
annars gefið út bók um lifnaðarhætti
trölla. Það er merkilegt hvað hann hef-
ur sökkt sér ofan í íslenskar þjóðsögur
og hvað hann hefur næmt auga. Önnur
bók sem hann myndskreytti, Blómin á
þakinu, sem hann vann með Ingibjörgu
Sigurðardóttur, hefur ekki verið síður
vinsæl. Í henni haldast líka í hendur
saga og mynd, en það er einmitt mjög
mikilvægt að það hvort tveggja sé gott,
það er ekki nóg að hafa flottar mynd-
ir.“
Þegar við veltum því fyrir okkur
hvort sé til eitthvað sem hægt sé að
kalla séríslenskar myndskreytingar seg-
ir Silja eftir smá umhugsun að hugs-
anlega sé það einmitt sú staðreynd að
myndirnar séu ekki eins áferðarmjúkar
og fágaðar og tíðkast hefur víða erlend-
is. „Fólkið hans Halldórs er ekki frítt og
ekki heldur tröllin hans Brians og dæmi
eru til um myndskreytingar sem falla
útlendingum ekki í geð. Ég fór til dæm-
is á bókamessuna í Frankfurt með
Skilaboðaskjóðuna eftir Þorvald Þor-
steinsson, sem kom út 1986, og sýndi
erlendum útgefendum. Þeim fannst
sagan heillandi, en urðu beinlínis
hræddir þegar nátttröllið kom út úr
helli sínum, svo stórt og hrikalegt. Þeir
sögðu: svona bók er ekki hægt að gefa
út hjá okkur. Við erum aftur á móti bú-
in að hræða íslensku börnin öldum
saman og þeim finnst þetta ekkert
mál.“
öldum saman
Halldór Pétursson var gríðarlega afkastamikill teiknari með sterkan stíl og hann var aldrei sykursætur.
Vigfús Friðriksson ljósmyndari
skreytti Ugluspegil með dúkristum.
’
[U]m leið vissu allir
sem hugsuðu málið
að myndir eru mjög
örvandi fyrir ímyndunar-
aflið og brýnt að kynna
börn snemma fyrir mynd-
list“