SunnudagsMogginn - 25.07.2010, Blaðsíða 34

34 25. júlí 2010
S
eint á síðustu öld náði skákáhugi íslensku þjóð-
arinnar nýjum hæðum þegar íslenskir skák-
menn komust í fremstu röð í heiminum í þeirri
göfugu hugarleikfimi. Smám saman hafði orðið
til vísir að sterkasta skáklandsliði sem Ísland hefur alið
af sér, og í hönd fór tímabil sem varla verður kallað ann-
að en íslenska skáksprengingin. Ungir kappar létu þá
verulega að sér kveða og urðu fjórir þeirra stórmeistarar
á tveggja ára tímabili. Fengu þeir síðar viðurnefnið fjór-
menningaklíkan í jákvæðri merkingu þess orðs. Hér er
átt við þá Helga Ólafsson, Jóhann Hjartarson, Jón L.
Árnason og Margeir Pétursson. Liðlega aldarfjórðungi
síðar þykir Morgunblaðinu full ástæða til þess að rifja
upp þá tíma þegar litla Ísland stríddi stórveldunum hvað
eftir annað á ólympíuskákmótum og fékk til þess aðstoð
frá Braga Kristjánssyni, skákskýranda Morgunblaðsins
til margra ára.
Skákheiminum hlýtur að hafa orðið fremur bilt við
þegar smáríkið Ísland eignaðist skyndilega fjóra stór-
meistara nánast á einu bretti um miðjan níunda áratug
síðustu aldar. Fram að því höfðu einungis tveir Íslend-
ingar orðið stórmeistarar í skák, en það voru þeir Friðrik
Ólafsson og Guðmundur Sigurjónsson en sá síðarnefndi
tefldi með fjórmenningaklíkunni á ólympíuskákmót-
unum 1984 og 1986. Áður hafði Ísland þó komist ræki-
lega á skáklandakortið, ekki síst fyrir tilstilli Friðriks,
sem komst í fremstu röð og varð síðar forseti Alþjóða
skáksambandsins. Ekki er óvarlegt að áætla að staða
Friðriks í skákheiminum hafi átt stóran þátt í því að ein-
vígið um heimsmeistaratitilinn í skák var haldið hér á
landi árið 1972. Íslendingum var þó ekki treyst fyrir
þessum stórviðburði alveg út í bláinn, því þegar höfðu
Íslendingar verið gestgjafar stórra alþjóðlegra skákmóta.
Einvígi Bobby Fischers og Borisar Spasskís hefur verið
kallað „Einvígi aldarinnar“ og er líklega magnaðasta
heimsmeistaraeinvígi sögunnar, þó slíkar fullyrðingar
séu ávallt umdeilanlegar. Skákáhugi þjóðarinnar jókst til
mikilla muna við að fá þennan stórviðburð til landsins
og var hann þó talsverður fyrir. Færa má fyrir því rök að
skáksprengingin á Íslandi, sé afsprengi einvígis Fischers
og Spasskís þó í því felist nokkur einföldun. Fleira kem-
ur til eins og útgáfustarfsemi sem Jóhann Þórir Jónsson
Íslenska skáksprengingin
Um miðjan níunda áratuginn
eignaðist Ísland gullaldarlið í
skák og fjóra stórmeistara á
skömmum tíma. Þjóðarsálin tók
við sér með tilheyrandi látum
og landsliðsmennirnir voru
meðal annars kjörnir menn
ársins hjá DV árið 1986.
Kristján Jónsson kris@mbl.is
Dæmigerð mynd frá ferðum landsliðsins á ólympíuskákmót, tekin í Dubai 1986, þar sem sá tími sem til fellur er notaður til að stúdera.
Heiðraðir Gullaldarliðið fékk jafnan góðar móttökur þegar það snéri heim úr siglingum sínum og var þá sómi sýndur.