SunnudagsMogginn - 25.07.2010, Blaðsíða 52

52 25. júlí 2010
S
annleikurinn er oft lyginni lík-
astur. Það á vissulega við þegar
kemur að glæpum, mannskepn-
unni virðast fá takmörk sett
þegar kemur að ódæðisverkum og sum
þeirra eru svo svakaleg að maður á erfitt
með að trúa því að þau hafi verið framin.
Þeir sem lesið hafa refsirétt í lögfræði-
námi hér á landi furða sig oft á því
hversu hroðaleg ódæðisverk hafi verið
framin hér á litla, saklausa Íslandi. En
mannskepnan er til alls líkleg, hvað svo
sem veldur því að hún fer yfir mörk hins
leyfilega og fremur hryllilega glæpi. Og
skýringarnar á þessari hegðun eru
margvíslegar og oft aðrar en menn ætla.
Hver er t.d. skýringin á því að maður
sem alla tíð hefur verið hinn vingjarn-
legasti tekur
upp á því að
myrða eig-
inkonu sína
með öxi?
Þýski lög-
fræðingurinn
Ferdinand von
Schirach kann
svarið við því
en hann er höf-
undur bókar-
innar Glæpir
sem er sú nýj-
asta í bóka-
flokknum neon.
Schirach hefur
sótt og varið
mál fyrir þýskum dómstólum í yfir tutt-
ugu ár og hefur margar merkilegar sögur
að segja, sögur sem finna má í fyrr-
nefndri bók sem til stendur að kvik-
mynda. Sögurnar minna mann enda oft
á kvikmyndir eða glæpaþætti af bestu
gerð en það sem gerir lestur bókarinnar
enn áhugaverðari en skáldaðrar glæpa-
sögu er að sögurnar eru sannar. Og Schi-
rach er ekkert að færa í stílinn, frásögnin
er hrein og bein. Schirach bendir les-
andanum á að oftast megi finna eðlilegar
skýringar á gjörðum þeirra sem glæpina
fremja en í mörgum tilfellum er vart
hægt að kalla þá glæpamenn. „Mál snú-
ast alltaf um raunverulegan ásetning
sakborningsins,“ skrifar Schirach og
minnir lesandann á að lögreglan gangi út
frá því í allri rannsóknarvinnu að ekkert
sé tilviljunum háð. „Í glæpasögunum
játar afbrotamaðurinn þegar lögreglan
æpir á hann, en aðstæður í raunveru-
leikanum eru eilítið flóknari. Á hinn
bóginn lítur lögreglan svo á að morðing-
inn sé yfirleitt sá sem stendur yfir líki
með blóðugan hníf í hendi. Enginn viti-
borinn lögreglumaður fengist til þess að
kvitta upp á það að maður hafi bara
gengið fram á hinn látna og viljað rétta
hjálparhönd með því að draga hnífinn úr
sárinu. Sú staðhæfing glæpasögunnar að
lausnin geti aldrei verið einföld er bara
uppspuni. Líklegast er að lausnin liggi í
augum uppi. Og það er yfirleitt þannig,“
segir reynsluboltinn Schirach. Og það er
auðvitað lyginni líkast.
Liggur í
augum
uppi
’
Hver er
t.d. skýr-
ingin á
því að maður
sem alla tíð
hefur verið
hinn vingjarn-
legasti tekur
upp á því að
myrða eig-
inkonu sína
með öxi?
Orðanna
hljóðan
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Í
slendingar eru almennt frekar
stolt þjóð. Ég held það allavega.
Samt sem áður þykjumst við flest
vera yfir þjóðfélagið hafin og við
tölum öll í þeim dúr um þetta samfélag
sem við höfum skapað en engu að síður
erum við öll hér enn. Það er ofureinföld
ástæða fyrir því: Okkur þykir vænt um
þetta land og þessa þjóð. Við erum stolt
af því að tilheyra þessu samfélagi og við
viljum fæst vera annars staðar en hér
heima.
Íslendingar koma oftast upp um sig
í útlöndum, ég veit allavega fullvel að ég
geri það sjálfur. Því sama hvað við þykj-
umst vera krítísk hér heima fyrir, þá
blöðrum við út í eitt um okkar eigið
ágæti þegar á meginlandið er komið.
Reyndar held ég að gott dæmi um að-
dáun okkar á eigin landi sé hversu dug-
leg við erum að ferðast innanlands.
Þetta er á sinn hátt mjög fallegt, hvað
við erum alltaf spennt fyrir að sækja
okkur sjálf heim, enda eigum við of-
boðslega ríkt land í víðum skilningi.
Sumarið er tíminn
Sumarið er óneitanlega tíminn til að
ferðast innanlands. Þó svo landið sé
gullfallegt að vetri til þá getum við öll
sammælst um að það er á allan hátt
þægilegra að ferðast um landið að sumri
til. Það þarf ekki nema að skoða allar
ferðabækurnar um Ísland, þær eru allar
útbúnar með ferðalög að sumri í huga og
allar myndir í þeim teknar að sumarlagi.
Þegar ég keyrði landið fyrir einhverju
síðan greip ég með mér tvær bækur.
Annars vegar 101 Ísland og Þjóðsögur
við þjóðveginn hins vegar. Þjóðsögur
við þjóveginn greinir frá, eins og titill-
inn gefur réttilega til kynna, hinum
ýmsu þjóðsögum sem ættaðar eru frá
markverðum stöðum við þjóðveginn.
Bókin áréttar að Arnaldur er ekki eini
maður Íslandssögunnar sem gat smíðað
sæmilegan reyfara. Sögurnar eru merki
um sköpunargáfu og sagnagleði þjóð-
arinnar í aldanna rás. Hér leyfi ég mér
að fullyrða að þær séu allar hugarburður
forfeðra okkar frekar en skrásetning
sanninda.
Margt að sjá
101 Ísland er bók eftir Pál Ásgeir Páls-
son. Hún er ákaflega skemmtilegur
ferðafélagi en hún bendir manni á alls
konar staði sem maður hefur aldrei gefið
sér tíma til að skoða þegar maður geysist
á hundrað kílómetra hraða framhjá
þeim á þjóðveginum á leið sinni að hin-
um „venjulegu“ ferðamannastöðum. Ég
veit ekki hversu oft ég hef keyrt að
Geysi með bíl fullan af erlendum vinum
en það var ekki fyrr en ég keyrði hring-
inn með þessa bók að ég komst að því að
í skógarjóðrinu í Haukadal liggur heit
laug í felum. Hún heitir Marteinslaug og
er í göngufjarlægð frá Geysi. Ég hef
ákaflega gaman af náttúrulaugum. Þegar
maður laugar sig í þeim líður manni dá-
lítið eins og sjálf móðir náttúra gæli við
mann og kyssi mann hlýjum kossi.
Svona er landið okkar stútfullt af
smáum undrum sem enginn þekkir
nema heimamenn í hverju smáhéraði.
Sú bók sem ég mun hafa með í för
næst þegar ég keyri í kringum landið er
Heitar laugar á Íslandi eftir Jón G.
Lesið um
landsins laugar
Náttúrulaugar eru ákaflega skemmtilegar. Þegar
maður laugar sig í þeim líður manni dálítið eins
og sjálf móðir náttúra gæli við mann.
Jónas Margeir Ingólfsson jonasmargeir@mbl.is
Ég beit í mig svolítið fótboltaæði kringum
HM. Ég get nefnilega verið svolítill fót-
boltaáhugamaður, þó ég nenni sjaldnast
að horfa á sportið. Mín lið á HM í Suður-
Afríku – heimamenn, Alsír og síðar
Ghana – duttu líka allt of fljótt út, þannig
að ég hafði meiri tíma í lesturinn.
Bókin Football Against the Enemy
fjallar á athyglisverðan hátt um pólitík,
spillingu og þjóðernisdeilur kringum fót-
boltann. Höfundurinn Simon Kupper
heimsækir m.a. fyrrum Sovétlýðveldi,
Suður-Afríku og Spán – og kemur inn á
ýmislegt áhugavert. T.a.m. að þegar
Barcelona hélt Ólympíuleikana árið 1992
þótti ráðlegt að halda fótboltahluta leik-
anna annarsstaðar, þ.e.a.s. á Spáni en
ekki í þessum höfuðstað Katalónínu, þar
sem spænska landsliðið var að mestu
skipað spænskum leikmönnum. Fót-
boltahlutinn færður til Valencia. Nú skilst
mér að lið heimsmeistaranna sé að
stórum hluta skipað Katalónum, sem
telja því vafalaust sigurinn tilheyra sér –
frekar en Spáni. Ágætis bók, en gefin út
árið 1994 og dágóður hluti því tileinkaður
atburðum tengdum falli kommúnismans
og undankeppninni fyrir HM í Banda-
ríkjunum það árið. Næst á dagskrá er bók
Davids Goldblatt, The Ball is Round, sem
mér skilst að sé ein sú besta í umfjöllun
um sögu og pólitík fótboltans.
Annars er ég oftast með nokkrar bækur
í gangi. Þessa dagana tek ég Lifi Þróttur -
50 ára sögu öflugs knattspyrnufélags
eftir Jón Birgi Pétursson með mér á
sundlaugarbakkann. Uppáhald á þessu
félagi fylgdi eiginkonunni, en við fjöl-
skyldan höfum líka búið á landamærum
Þróttarahverfisins undanfarin ár. Erum
nú nýlega flutt í Vesturbæinn – og
merkilegt nokk þá kemst ég að því í bók-
inni að hér liggja ræturnar.
Síðan er ég nýbúinn með hreint frá-
bæra skáldsögu David Benioff, Þjófaborg,
sem gerist í umsetinni Leníngrad í seinni
heimsstyrjöldinni. Hreint mögnuð saga
og spennandi. Önnur kilja sem ég er
nýbúinn með, Í landi karlmanna eftir
Hisham Matar, var ekki alveg eins skot-
held en gefur athyglisverða mynd af dag-
legu lífi í Líbýu á áttunda áratugnum. Er
síðan komin langt með bók breska tón-
listarblaðamannsins Micks Middles um
Factory-plötuútgáfuna, sem er einkar
heillandi saga af frábærum hugmyndum
og geigvænlegu rugli sem tengdist þessari
goðsagnakenndu plötuútgáfu sem þrátt
fyrir að gefa út metsöluplötur New Or-
der, Happy Mondays og fleiri fór illilega á
hausinn.
Lesarinn Eldar Ástþórsson, framkvæmdastjóri
Kraums tónlistarsjóðs
Fótbolti, stríð, Líbýa
og útgáfan Factory
David Benioff, höfundur Þjófaborgar.
Lesbók