Morgunblaðið - 14.01.2010, Blaðsíða 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 2010
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„ÍSLENSK stjórnvöld þurfa að
átta sig betur á breskum fjöl-
miðlum. Þau þurfa líka að skilja
bresk stjórnvöld betur og leita
ráða hjá færustu sérfræðingum
til þess á næstu vikum og mán-
uðum,“ segir Kevin Doran,
stjórnandi Evrópudeildar breska
almannatengslafyrirtækisins Bell
Pottinger Public Affairs.
„Það þurfa að vera mun meiri
óformleg samskipti á milli ís-
lenskra og breskra stjórnvalda.
Mér sýnist
staðan vera sú
að Bretar bíði
eftir næsta
skrefi ís-
lenskra stjórn-
valda. Ef
stjórnin á Ís-
landi eykur
þessi samskipti
á næstu vikum
tel ég allar lík-
ur á að henni takist að ná fram
betra samkomulagi.“
Gæti orðið að kosningamáli
Doran og samstarfsfélagar
hans í Lundúnum eiga í reglu-
legum samskiptum við breska
þingið og fjármálaráðuneytið og
byggir hann stöðumat sitt á upp-
lýsingum úr breska stjórnkerfinu.
Doran lítur svo á að ef næsta
skref í málinu dragist fram yfir
þjóðaratkvæðagreiðsluna um Ice-
save-lögin á Íslandi, sem Íslend-
ingar muni líklega hafna, gæti
málið blandast í kosningabarátt-
una í Bretlandi en kosningar eiga
að fara fram eigi síðar en í júní.
„Fari svo mun þrýstingurinn á
bresk stjórnvöld á að sýna hörku í
málinu aukast.“
– Myndi stjórnarandstaðan þá
bregðast við með kröfum um að
sýna Íslandi enn meiri hörku?
„Já. Þótt þetta séu vitaskuld
aðeins vangaveltur myndi ég
reikna með því. Það yrði erfitt
fyrir Íhaldsmenn að leggja til
mildari nálgun. Ef samningnum
við Bretland verður hafnað í
þjóðaratkvæðagreiðslunni myndu
fjölmiðlar túlka það sem eiðrof af
hálfu Íslendinga og að þeim sé
ekki treystandi. Þið mynduð
horfa fram á neikvæðan frétta-
flutning.“
– Telurðu að íslensk stjórnvöld
geti slegið á þessa fyrirséðu nei-
kvæðni með því að nota næstu
vikur til að gefa meiri kost á við-
tölum við ráðherra og draga fram
hugsanlegar afleiðingar þess fyrir
íslensku þjóðina ef Icesave-
samkomulagið verður samþykkt?
Ráðherrar veiti viðtöl
„Já. Það væri Íslendingum í
hag ef ráðherrar veittu erlendum
fjölmiðlum færi á viðtölum á allra
næstu dögum og þar til þjóðar-
atkvæðagreiðslan fer fram. Þessu
ætti að fylgja eftir með því að
stuðla að viðtölum erlendra fjöl-
miðla við venjulegar fjölskyldur á
Íslandi. Þetta þarf að gera þegar í
stað. Slík umfjöllun yrði til að
milda almenningsálitið í Bretlandi
um það leyti sem niðurstaðan í at-
kvæðagreiðslunni liggur fyrir.“
Umfjöllun geti reynst dýrmæt.
„Viðtal BBC við Ólaf Ragnar
Grímsson, forseta Íslands, dró at-
hyglina að þeirri staðreynd að ís-
lensk stjórnvöld hafa vanrækt að
kynna málstað sinn í breskum
fjölmiðlum,“ segir Doran, sem
veitir fyrirtækjum og samtökum
ráðgjöf um hvernig beri að haga
samskiptum við stofnanir
Evrópusambandsins.
Skýra þarf afleiðingarnar
Reuters
Vetrarríki Stúlka skýlir sér fyrir snjókomunni í Lundúnum með regnhlíf. Breska þingið er í baksýn.
 Breskur sérfræðingur í almannatengslum telur íslensk stjórnvöld hafa vanrækt að veita viðtöl
 Þurfa að gera betri grein fyrir afleiðingum Icesave-samningsins fyrir þjóðina  Forsetinn hafði áhrif
Kevin Doran
Harkan í málflutningi
Paul Myners, banka-
málaráðherra Bret-
lands, og annarra
þarlendra ráða-
manna í garð Íslands
minnir á framkomu
gagnvart ríkjum sem
eru upp á kant við
alþjóðasamfélagið, á
borð við Simbabve.
Þetta er mat Davids Prosser, blaða-
manns hjá breska dagblaðinu Independ-
ent, sem er til vinstri, en að hans sögn er
það opinbert leyndarmál að fulltrúar
breskra og íslenskra stjórnvalda eigi í við-
ræðum um næstu skref í deilunni um
málalyktir Icesave-málsins.
Spurður hvort greina megi vaxandi
samúð í Bretlandi í garð íslensku þjóð-
arinnar vegna þeirra skulda sem hún þarf
að taka á herðar sér vegna Icesave leggur
Prosser áherslu á að hann telji það enn
skoðun meirihluta Breta að Íslandi beri að
bæta tjónið, ef ekki að fullu þá að minnsta
kosti að hluta.
Inntur eftir vægi málsins í komandi
þingkosningum í Bretlandi kveðst Prosser
meta stöðuna svo að stjórn Gordons
Brown forsætisráðherra sé reiðubúin að
endurskoða Icesave-samningana, enda
vilji hún forðast að draga málið fram yfir
þjóðaratkvæðagreiðsluna á Íslandi og þar
með inn í kosningabaráttuna heima fyrir.
Prosser gagnrýnir stjórn Brown.
„Tilraunir stjórnarinnar til að ná fram
vilja sínum eru ekki í samræmi við alvar-
leika málsins [...] Margir Bretar hafa sam-
úð með Íslendingum, að frátöldum þeim
sem gegndu lykilhlutverki í fjármálalífinu.
Bretar ganga í gegnum það sama þótt
með vægari hætti sé. Fjöldi Breta hefur
farið hart út úr niðursveiflunni.“
Prosser bætir því svo við að bresk
stjórnvöld skammist sín fyrir frammi-
stöðu sína í aðdraganda hrunsins enda
hafi fall bankans Northern Rock vorið
2008 átt að leiða til athugunar á þeim
bönkum sem stæðu tæpt, þar með talin
útibú íslensku útrásarbankanna.
Bresk stjórnvöld hafi málað sig út í horn
og verði nú að koma málinu í þá höfn að
Ísland bæti sparifjáreigendum þar í landi
tjón sitt. Lendingin verði nýir samningar
þar sem Bretar reyni að bjarga andlitinu.
Komið fram við Ísland
eins og Simbabve
David Prosser
fessor lögðu bæði áherslu á nauðsyn
þess að breyta stjórnarskránni þannig
að hún kvæði skýrar á um þennan
þátt stjórnskipunarinnar.
„Það er ekki lengur ásættanlegt að
valdið til þess að taka fram fyrir hend-
ur löggjafans hvíli á herðum eins
manns, þótt þjóðkjörinn sé, og sé al-
gjörlega án efnislegra takmarkana.“ Í
lýðræðisþjóðfélagi væri eðlilegt að
þjóðinni væri fært aukið vald, en það
væri hinsvegar flókið mál og gæti haft
margvíslegar pólitískar og stjórnskip-
unarlegar afleiðingar.
Þriðjungur þings fái valdið
Bæði Björg og Eiríkur véku máli
sínu að hugsanlegum leiðum til að vísa
málum til þjóðarinnar, m.a. þeirri leið
sem kveðið er á um í dönsku stjórn-
arskránni, að þriðjungur þingmanna
geti krafist þjóðaratkvæðis í
ákveðnum málum.
„Fræðimenn eru almennt sammála
um að vitundin um að þriðjungur
Eftir Unu Sighvatsdóttur
una@mbl.is
„Á ÞJÓÐIN að setja lög?“ Þannig
hljóðaði yfirskrift málstofu Lagastofn-
unar og Orators í gær þar sem rætt
var um beint og óbeint lýðræði og
þjóðaratkvæðagreiðslur.
Björg Thorarensen lagaprófessor
sagði í erindi sínu að þjóðaratkvæða-
greiðslan sem í vændum er markaði
ákveðin tímamót í sögu íslenska lýð-
veldisins. Miklar hræringar væru nú í
stjórnskipan landsins og mörgum
spurningum ósvarað.
Þótt það hafi í gegnum tíðina verið
umdeilt sagði Björg það nú vera við-
urkennt að forseti hefði þetta vald til
að vísa málum til þjóðarinnar, um það
yrði ekki lengur deilt.
Vandinn sem nú þyrfti að leysa
væri hvenær eðlilegt gæti talist að for-
setinn beitti þessu valdi, því ákvæðið í
stjórnarskrá væri mjög óskýrt. Þau
Björg og Eiríkur Tómasson lagapró-
þingmanna geti krafist þjóð-
aratkvæðagreiðslu hefur orðið til þess
að viðhorf danskra stjórnmálamanna
eru allt önnur en íslenskra. Þar tíðk-
ast sá háttur að reyna að ná samstöðu
um mál í stað þeirra átakastjórnmála
sem við höfum orðið vitni að hér á
landi.“
Björg benti á að mjög misjafnt sé
eftir ríkjum hvernig beinu lýðræði sé
háttað. „Það er engin ein leið eða fyr-
irmyndarmódel sem við getum litið til
[heldur] eru það þættir í sögu og þró-
un stjórnskipunar hverrar þjóðar sem
ráða úrslitum um þetta.“
Löngu tímabærar breytingar
 Samhljómur var um það á málstofu í HÍ að breyta þyrfti stjórnarskrá og að tímabært væri að þjóðinni yrði
fært aukið vald  Þjóðaratkvæðagreiðslur eru hins vegar flóknar og of mikið beint lýðræði þungt í vöfum
Morgunblaðið/Golli
Málstofa Salur HÍ var þéttskipaður í gær og áhuginn augsýnilega mikill.
Í HNOTSKURN
»Eiríkur Tómasson sagðihætt við því að stjórn rík-
isins yrði ekki eins stöðug og
ella ef beint lýðræði væri við-
haft í ríkum mæli.
»Fulltrúalýðræðið er ekkifullkomið að sögn Eiríks
en beint lýðræði yrði miklu
tímafrekara og hefði meiri
kostnað í för með sér.
»Sumar ákvarðanir varðaalmannahag en njóta ekki
vinsælda, t.d. um skatta.
Sú ályktun að deila um 1,3 milljarða evra við Ísland
[vegna Icesave] muni skyggja á þessi mál er því
með öllu óraunhæf.“
Eins og komið hefur fram í Morgunblaðinu hefur
Van Wijnbergen komið að endurskipulagningu
skulda hjá nokkrum ríkjum á barmi greiðsluþrots.
Hann telur út frá reynslu sinni að íslensk stjórn-
völd hafi haldið illa á málum og að þau eigi að finna
sér samstarfsland til að leiða samninga við Hollend-
inga og Breta og önnur ríki sem eigi hér kröfur.
Ísland eigi þannig að fara að fordæmi Mexíkó
sem hafi á sínum tíma fengið Bandaríkin í lið með
sér til að semja upp á nýtt um skuldir við til dæmis
franska banka sem hafi áður ekki tekið það í mál.
ÍSLENDINGAR skyldu ekki ofmeta mikilvægi Ice-
save-málsins í hollenskum stjórnmálum, enda
liggja fyrir miklu stærri mál sem skyggja á það.
Þetta segir Sweder van Wijnbergen, prófessor í
hagfræði við Háskólann í Amsterdam, sem er á
öndverðum meiði við hagfræðiprófessorinn Sylves-
ter Eijffinger, ráðgjafa hollenskra stjórnvalda í
Icesave-málinu, sem sagði það mundu verða að
stóru kosningamáli í samtali við Morgunblaðið.
„Wouter Bos fjármálaráðherra setti 70 milljarða
evra í björgun bankanna, undirbýr 35 milljarða
evra endurskipulagningu á fjárlögum og vinnur að
200 milljarða tryggingakerfi í millibankakerfinu,
auk þess að taka þátt í deilum um stefnuna í Írak.
Ofmeti ekki vægi Icesave í kosningum