Skólablaðið - 01.11.1987, Page 58

KRU KRU BRÆ BRÆ
og aðrar gamlar nýj
ungar
Franci* Picabia, Konaii lír eldspýtum, 1920. Olía og álíming.
Dadaismi sem hreyfing hófst árið
1916 í Zurich, þegar tveir menn
voru að fletta þýsk-franskri orða-
bók, en lauk 1922, þegar lítill hópur
manna kom saman í Weimar í
Þýskalandi og lýsti því yfir að dada
væri dautt. Þessum sex árum
eyddu dadaistar snilldarlega í bull
og vitleysu, og lækkuðu þannig ei-
lítið rostann í fortíðinni, um leið og
þeir bjuggu í haginn fyrir framtíð-
ina.
Dadaistarnir urðu manna fyrstir
til að berjast kerfisbundið gegn
allri tjáningarhefð í listum, gegn öll-
um rótgrónum klisjum tungu og
handar, penna og pensils. Þeir
urðu manna fýrstir til að hafna allri
list fortíðarmnar, allri þeirri menn-
ingu sem þeir töldu hafa getið af
sér „stríðið mikla", fyrri heimsstyrj-
öldina. Dadaistar trúðu ekki á neitt;
fyrir þeim var ekkert heilagt, —
nema maðurinn og sköpunargáfa
hans ómenguð.
II.
Snemma í febrúar 1916 opnaði
þýska skáldið og heimspekingur-
inn Hugo Ball næturklúbb í Zurich.
Næturklúbburinn, sem nefndist
„Cabaret Voltaire'j varð fljótt mið-
stöð framsækinna listamanna. Voru
þeir fengnir til að lesa þar upp ljóð
sín, hengja upp myndir, syngja,
dansa og flytja tónlist. Brátt fæddist
ný listhreyfing, hreyfing sem þurfti
nafn. Nafnið fundu Ball og vinur
hans Hulsenbeck fyrfr tilviljun í
þýsk-franskri orðabók: „dada" (sem
þýðir „rugguhestur" á barnamáli).
Ári síðar var „Cabaret Voltaire"
dottinn upp fyrir, en hreyfingin lifði
áfram, m. a. í tímaritinu Dada sem
Tristan Tzara ritstýrði.
58