SunnudagsMogginn - 27.03.2011, Blaðsíða 6

SunnudagsMogginn - 27.03.2011, Blaðsíða 6
6 27. mars 2011 Eistlendingar komust á spjöld sög- unnar í apríl 2007 þegar ríki þeirra varð fyrst til að sæta tölvuárás sem virtist hafa að markmiði að lama samfélagið. Helstu skotmörkin voru forsetaemb- ættið í höfuðborginni Tallinn og þingið, nær öll ráðuneyti, stjórnmálaflokkar, þrír af sex stórum fréttamiðlum, einnig tveir af stærstu bönkunum og fyrirtæki sem einkum fást við fjarskipti. Beitt var m.a. svonefndum ruslpósti í gríð- arlegu magni til að ofhlaða síður svo að þær hryndu. Stjórnvöld í mörgum lönd- um og NATO fylgdust vel með því sem gerðist enda var færni tölvuþrjótanna meiri en áður hafði þekkst. Eistlendingar eru aðeins um 1,5 milljónir og enn fátækir þótt framfarir hafi orðið miklar síðan þeir losnuðu undan sovéska okinu 1991. Þeir hafa einnig á síðari árum verið orðlagðir fyrir færni sína á sviði hvers kyns raf- eindatækni og netsamskipta, eru og voru þegar árið 2007 allvel tölvuvædd þjóð. Fyrstu viðbrögð þeirra voru að loka erlendum netsamböndum við þau inn- lendu kerfi og síður sem urðu fyrir árás- um og smám saman tókst að ráða við vandann. Almennt var talið að árás- araðilinn væri rússneskur þótt erfitt reyndist að sanna að um skipulagða árás á vegum stjórnvalda í Moskvu væri að ræða. Einn maður, úr rúss- neska minnihlutanum í landinu, var að lokum handtekinn og dæmdur fyrir að- ild að málinu. Harðar deilur höfðu stað- ið milli eistneskra og rússneskra stjórnvalda vegna þess að ákveðið var að flytja úr miðborg Tallinn minn- ismerki frá sovétskeiðinu um óþekkta rússneska hermanninn, styttu sem Eistlendingar kölluðu flestir „Óþekkta nauðgarann“. Tölvuárásin mikla á Eistland 2007 Frá Tallinn, hinni fornu höfuðborg Eistlands. F yrstu fallbyssurnar voru ekki burð- ugar, þær drógu ekki langt og voru oft hættulegri þeim sem stóðu aftan við hlaupið en framan við það. En þær urðu afkastameiri og að lokum byltu skotvopn- in stríðsrekstri um allan heim. Seinna komu til kjarnorkusprengjur og aðrar gerðir gereyðing- arvopna. Nú er ný vídd að opnast: samræmdar og þrauthugsaðar tölvuárásir þar sem mark- miðið er að láta heil samfélög hrynja, verða óstarfhæf og þá um leið hervarnir þeirra. Margir Serbar mótmæltu loftárásum Atlants- hafsbandalagsins, NATO, árið 1999 á stöðvar serbneska hersins í Kosovo með því að senda þúsundir tölvuskeyta til aðalstöðvanna í Bruss- el, álagið var nærri búið að sliga kerfið. En stóra árásin á tölvukerfi Eistlands 2007 var viðvörun sem hreyfði við mörgum í Brussel, sumir sögðu að um eins konar „rennsli“ hefði verið að ræða fyrir geysimikla árás síðar á stórt land, jafnvel sjálft risaveldið í Vesturheimi. Ekki er víst að þrjótarnir hafi verið svo stórhuga. Fullyrt er reyndar að Ísraelar og Bandaríkja- menn hafi í fyrra gert út orm, Stuxnet, sem hafi komist inn í tölvukerfi í kjarnorkutilrauna- stöðvum Írana og valdið þar miklum spjöllum. Kalla má þetta eins konar fyrirbyggjandi stríð; markmiðið er að koma í veg fyrir að Íranar geti smíðað kjarnorkuvopn á laun. Í aðalstöðvum NATO hefur síðustu árin verið unnið ákaft að því að skipuleggja varnir sem dugi til að takast á við víðtækar tölvuárásir. Kannaðar eru fyrst og fremst leiðir til að verja mikilvægar samskiptaleiðir og upplýs- ingaveitur. Blaðamaður var í heimsókn hjá NATO fyrir skömmu og hitti m.a. Suleyman Anil, tyrk- neskan verkfræðing sem starfaði árum saman við upplýsingatækni en stýrir nú þessu starfi er heyrir undir deild sem hugar að hernaðar- ógnum sem muni steðja að í framtíðinni. Hætturnar eru stöðugt fyrir hendi. Gerð eru daglega hundruð tölvuárása á skrifstofur NATO, þær misheppnast allar eða flestar, við verðum að taka það trúanlegt að svo sé. En líklega gera fórnarlömbin ekki mikið af því að auglýsa töpin þegar þau verða. Hvarvetna í aðalstöðvunum er reynt að verjast veirum og öðrum ófögnuði og vara starfsfólk við. Anil segir að tímamót hafi orðið í starfinu 2002 þegar leiðtogar bandalags- ins samþykktu að hvetja NATO til að efla tölvu- varnir sínar. Berskjölduð samfélög Samfélög eru nú svo tölvuvædd að þau geta ekki virkað án tölvukerfa en jafnframt eru þau ótrú- lega berskjölduð fyrir árásum. Lítil þúfa, í þessu tilfelli spellvirki með afburða tölvuþekkingu, getur velt hlassinu, valdið geysilegu tjóni á sama hátt og kjarnorkusprengja sem springur í miðri höfuðborg. Háttsettur starfsmaður bandalagsins sagði að teknar hefðu verið grundvallarákvarð- anir á Lissabon-fundi aðildarríkjanna í fyrra um skipulag varna gegn tölvuárásum, m.a. hvenær og við hvaða aðstæður skyldi senda teymi sér- fræðinga til hjálpar ef aðildarríki yrði fyrir árás. „Nú er viðurkennt að tölvuárásir eru meðal mestu ógna sem bandalagsríkin þurfa að kljást við á næstu árum og varnir gegn þeim verði að vera þáttur í varnarstefnunni og upplýsinga- og eftirlitsbúnaði sem notaður er til að koma í veg fyrir að skyndiárás heppnist,“ sagði hann. „Við þurfum að vera búin undir samræmdar árásir sem gætu ekki bara grafið undan samfélaginu í efnahagslegum skilningi heldur einnig gert her- varnir þess mun veikari en ella.“ Þegar svo sé komið sé ljóst að 5. greinin í sáttmála NATO um að árás á eitt ríki sé um leið árás á öll ríkin geti orðið virk. Í nútímahernaði er aldrei hægt að miða ein- göngu við að verjast árás, fyrirbyggjandi að- gerðir eru oft óhjákvæmilegar ætli menn ekki að láta taka sig í bólinu. Hann var spurður hvort rætt hefði verið um að NATO skipulegði gagn- árásir eins og virðist vera tilfellið varðandi Stux- net-orminn fræga. Á jafnvel að reyna að refsa árásaraðila, hvort sem hann er ríkisstjórn eða um einkaframtak að ræða? „Vonandi duga varnirnar og sé um að ræða árás sem virðist ógna tilveru samfélagsins hefst samstundis ferli samráðs milli ríkjanna. En það náðist ekki eining um að setja inn ákvæði um heimild til gagnrárásar,“ svaraði hann. Sprengja úr net- heimum Tölvuárásir eru að verða ógn við öryggi ríkja Atlantshafsbandalagið ver miklu starfi í að finna varnir gegn netárásum sem geta sundrað innviðum heilla samfélaga. Vikuspegill Kristján Jónsson kjon@mbl.is Suleyman Anil, yf- irmaður varna gegn tölvuárásum hjá Atl- antshafsbandalag- inu: „Tölvustríð getur orðið mikið hnatt- rænt vandamál vegna þess að þann- ig árás er hættulítil [fyrir árásaraðilann], kostar lítið, hefur mikil áhrif og auðvelt að beita henni um all- an heim. Um er að ræða vopnabúnað sem er nánast full- kominn og enginn getur hundsað.“ Hnattrænt vandamál

x

SunnudagsMogginn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.