SunnudagsMogginn - 25.09.2011, Blaðsíða 33

25. september 2011 33
Í
slensk listasaga kom út í vikunni á
vegum Forlagsins og Listasafns Ís-
lands. Verkið er mikið að vöxtum,
sem vonlegt er, fimm bindi sem
spanna tímabilið frá síðari hluta 19. aldar
til upphafs 21. aldar, um 1.500 síður alls
og með liðlega 1.000 ljósmyndum af
listaverkum. Ólafur Kvaran er ritstjóri
verksins, en höfundar þess eru fjórtán;
Júlíana Gottskálksdóttir og Ólafur Kvar-
an skrifa fyrsta bindið, Hrafnhildur
Schram, Gunnar J. Árnason og Æsa Sig-
urjónsdóttir annað bindið, Jón Proppé,
Hanna Guðlaug Guðmundsdóttir og Ás-
dís Ólafsdóttir það þriðja, Dagný Heið-
dal, Halldór Björn Runólfsson og Laufey
Helgadóttir fjórða og loks skrifa Eva
Heisler, Gunnar B. Kvaran, Harpa Þórs-
dóttir og Jón Proppé fimmta bindið.
Mikil vinna lögð í myndatöku
Ólafur segir að á Listasafni Íslands hafi
menn tekið að velta því fyrir sér upp úr
aldamótum að þörf væri á því að taka
saman yfirlitsrit um íslenska myndlist.
Fjárveiting fékkst síðan frá mennta-
málaráðuneytinu til að hefja undirbúning
að verkinu á fjárlögum 2006 og í fram-
haldi af því var undirritaður útgáfu-
samningur við Eddu sem Forlagið tók
síðan við. Ólafur var ráðinn ritstjóri
verksins 2007 og síðan voru gerðir samn-
ingar við höfundana. Myndataka hófst
svo í ársbyrjun 2009, en val verkanna tók
eðlilega mið af textanum og unnið í sam-
ráði við höfunda textans. Ólafur segir að
gríðarleg vinna hafi verið lögð í að vanda
myndatöku og alla myndvinnslu, sem
var mjög tímafrekt ferli, enda skipti höf-
uðmáli að gæðum sé sinnt þegar ljós-
myndun fyrir listasögu er annars vegar.
Spurður hvort hann sem ritstjóri hafi
lagt einhverja tiltekna línu fyrir höfunda
segir Ólafur að frá upphafi hafi verið lögð
áhersla á ákveðnar rannsóknarspurn-
ingar eins og hvað það sé sem einkenni
hvert tímabil íslenskrar listasögu. Við
leggjum líka áherslu á að skoða hana í al-
þjóðlegu samhengi og að skoða listasög-
una í tengslum við íslenskt samfélag og
menningu. Viðfangsefnin öðrum fremur í
öllum bindunum eru listaverkin sjálf og í
túlkun höfundanna er jafnframt fjallað
um umhverfi þeirra og samhengið sem
mótar merkingu þeirra og hlutverk.
Staða og merking listaverksins er ekki
sjálfgefin heldur ræðst hún af rannsókn
höfundarins og þeim spurningum sem
hann leitast við að svara. Þannig eru
ýmsar sameiginlegar spurningar sem
leitað er svara við en jafnframt eru
áherslur höfunda ólíkar, því viðfangs-
efnin eru um margt ólík á ólíkum tímum
sögunnar.“
Samtaka hópur og samkennd
Í ljósi þess hvað verkið er mikið að vöxt-
um má segja að það hafi í raun verið
unnið býsna hratt. Ólafur segir að það
ráðist að einhverju leyti af því að gerð var
stíf framkvæmdaáætlun þar sem menn
skiluðu verkinu í ákveðnum áföngum,
sem stóðst mjög vel. „Verkið hefur því
verið í ákveðnu skipulagi frá því við hóf-
um það, en svo vorum við líka með sam-
eiginlegan grunn þar sem við settum inn
textana á ólíkum stigum og hver höf-
undur gat að miklu leyti fylgst með
hvernig gekk hjá hinum, lesið það sem
komið var inn og komið með at-
hugasemdir og ábendingar og svo héld-
um við reglulega fundi. Fyrir vikið skap-
aðist samtaka hópur og samkennd í
kringum verkefnið.“
Listasagan er skrifuð fyrir alla eins og
Ólafur lýsir henni, og hann segir að þótt
verið sé að segja í og með fræðilega sögu
hafi aðstandendur hennar þann metnað
að þetta sé rit sem sé aðgengilegt fyrir al-
menning án þess að slakað sé á faglegum
kröfum. „Sjálf listsögulega frásögnin er
ætluð fyrir almenning, að vera aðgengi-
leg fyrir almenning. Það er ekki verið að
skrifa inn í þröngt akademískt samhengi
og það er eitt af þeim fyrirmælum sem
höfundar fengu, að skrifa aðgengilegan
og skiljanlegan texta.“
Ólafur tók að sér að velja meðfylgjandi
myndir sem fulltrúa fyrir hvert tímabil
listasögunnar.
Hundrað ár af
íslenskri myndlist
Í vikunni kom út Íslensk listasaga, mikið rit sem segir sögu ís-
lenskrar myndlistar frá síðari hluta 19. aldar til upphafs 21. aldar í
fimm bindum. Ólafur Kvaran, ritstjóri verksins, valdi myndir
sem einkenna þessa sögu.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
1964 Erró: Foodscape.