Morgunblaðið - 17.06.2010, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JÚNÍ 2010
Risi Bygging Hörpu, hins íslenska tónlistarhúss, mjakast áfram og gnæfir hér eins og risavaxið býflugnabú yfir ökutækjum sem fóru um Lækjargötuna í gær.
Árni Sæberg
Einar K. Guðfinnsson alþing-
ismaður og fv. sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra skrifaði
grein í Morgunblaðið fyrir
skömmu undir fyrirsögninni
„Þorskstofninn fer stækkandi“.
Í byrjun greinarinnar getur að
líta nokkurs konar endursögn
úr ráðgjöf Hafrannsóknastofn-
unar og er það upplýsandi. Síð-
an hverfur greinarhöfundur aft-
ur til ársins 2007 og lýsir því
hver hafi verið veruleikinn sem
menn stóðu frammi fyrir á því ári vegna af-
leiðinga af stefnu þáverandi ríkisstjórnar.
Í niðurlagi þeirrar umfjöllunar heldur
þingmaðurinn því þó ranglega fram að núver-
andi ríkisstjórn hafi strax á upphafsdögum
ferlis síns samþykkt að stuðst yrði við 20%
nýtingarhlutfall við þorskveiði næstu fimm
árin. Að lokum ræðir þingmaðurinn í löngu
máli þá skoðun sína að allt frá vordögum
2009 hafi núverandi ríkisstjórn gert allt sem í
hennar valdi stendur til að halda því leyndu
að stefna hennar sé að miða við aflareglu sem
byggi á nýtingarstefnu til langs tíma sem
stuðli að sjálfbærum veiðum á þorski.
Stöldrum hér aðeins við. Ég átta mig á að
Einar K. Guðfinnsson er eflaust ekki einn af
þeim áhugasömustu um samstarfsyfirlýsingu
þessarar ríkisstjórnar en geri þó samt ráð
fyrir að hann hafi lesið hana. Yfirlýsingin var
birt 27. maí 2009. Í upphafi kafla undir fisk-
veiðar stendur skýrum stöfum: „Markmið
sjávarútvegsstefnu ríkisstjórnarinnar er að
fiskveiðar umhverfis landið séu
hagkvæmar og skapi verðmæti
og störf en séu jafnframt sjálf-
bærar og vistvænar og í sam-
ræmi við alþjóðlegar skuldbind-
ingar um verndun vistkerfa,
lífríkis og hafsbotns. Veiðiheim-
ildir skulu ákvarðast af nýting-
arstefnu sem byggist á aflareglu
hverju sinni.“
Nú veit ég ekki hvort þurfi að
túlka þennan stutta texta sér-
staklega fyrir Einari en hér
stendur skýrum stöfum að veiði-
heimildir skuli ákvarðaðar af
nýtingarstefnu sem byggist á aflareglu
hverju sinni. Því er hér engin leynd á ferðinni
og rangt af Einari að ræða um „ámælis-
verðan blekkingarleik“ ríkisstjórnarinnar til
þess að fara „með þessa ákvörðun hennar
eins og mannsmorð“.
Á vettvangi Alþjóðahafrannsóknaráðsins
hafa þessi mál lengi verið á dagskrá. Í
grundvallaratriðum er þar byggt á því vinnu-
lagi að tryggja að stofn haldist innan ákveð-
inna fyrirfram skilgreindra viðmiðunarmarka
og að því marki verði náð með skilgreindri
nýtingarstefnu, svo sem með ákvörðun hæfi-
legs fiskveiðidauða eða aflareglu. Á slíkum
grunni ákvað fyrrverandi sjávarútvegs-
ráðherra árið 2007 að færa nýtingarhlutfall í
þorskveiðum í 20% af viðmiðunarstofni svo
stuðla mætti að betri nýliðun og meiri veiði á
viðkomandi ári. Ákvörðunin um nýting-
arstefnuna var ótímabundin. Sú aðgerð var
talin nauðsynleg til að styrkja hrygning-
arstofninn sem hafði verið í sögulegri lægð
árin á undan. Þessa nýtingarstefnu festi síð-
an Steingrímur J. Sigfússon fv. sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra með ríkisstjórn-
arsamþykkt í sessi til næstu fimm ára í fyrra-
vor. Í sumar fór síðan núverandi sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra Jón
Bjarnason þess á leit á vettvangi Alþjóða-
hafrannsóknaráðsins að gerðar verði prófanir
á þessari nýtingaráætlun svo að úr því fáist
skorið að hér sé um sjálfbæra og ábyrga
stefnu að ræða.
Niðurstaða Alþjóðahafrannsóknaráðsins
var kynnt í febrúar sl. á vef sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytisins. Í svari þess kom
m.a. fram það álit að þessi nýtingarstefna,
sem í reynd var ákveðin ótímabundið 2007,
muni með yfirgnæfandi líkum leiða til þess að
hrygningarstofnar þorsks fari vaxandi og
verði stærri árið 2015 en þeir voru í árs-
byrjun 2009. Jafnframt kemur fram að nýt-
ingarstefnan sé í samræmi við alþjóðleg var-
úðarsjónarmið og viðmið um afrakstur
fiskistofna sem leiði til betri afkomu til lengri
tíma litið.
Ekki leið þó langur tími eftir að Einar K.
Guðfinnsson hafði ákveðið nýtingarstefnu
ótímabundið sumarið 2007 þar til hann féll í
freistni. Í fréttatilkynningu sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðuneytisins 16. janúar 2009,
þegar stjórnarslit voru fyrirsjáanleg, er til-
kynnt sú ósvífna ákvörðun Einars K. Guð-
finnssonar að sjávarútvegs- og landbúnaðar-
ráðuneytið hafi gefið út reglugerð þar sem
hámarksafli í þorski er aukinn um 30 þúsund
tonn næstu tvö ár. Heildaraflamark varð því
160 þúsund tonn á fiskveiðiárinu 2008/2009, í
stað 130 þúsund tonna sem áður hafði verið
ákveðið. Síðan er tiltekið að þótt uppbygging
viðmiðunar- og hrygningarstofns þorsks verði
hægari en fyrirhugað var, sé þessi ákvörðun í
samræmi við yfirlýst markmið um sjálfbærar
veiðar á þorski sem og öðrum nytjastofnum
hér við land. Með þessari ákvörðun braut
Einar K. Guðfinnsson gróflega gegn fyrr-
nefndri nýtingarstefnu og aflareglu.
Í upphafi núverandi löggjafarþings lætur
síðan Einar K. Guðfinnsson enn freistast því
hann var ásamt öllum þingflokki sjálfstæð-
ismanna flutningsmaður að þingsályktun-
artillögu um bráðar aðgerðir í efnahags-
málum. Þar segir: „Þung rök hníga að því að
vegna efnahagslegra aðstæðna nú beri að
skoða kosti þess að auka tímabundið heild-
arkvóta í fiskveiðum. Það verður til þess að
stofnarnir byggjast ekki jafn hratt upp og
ella. En velferðaráhrifin af ráðstöfuninni eru
slík að hún er réttlætanleg.“
Er mönnum sem segja eitt og gera allt
annað treystandi fyrir sjálfbærri nýtingu á
grundvelli aflareglu? VG hefur einarðlega í
orði og verki stutt sjálfbærar veiðar og afla-
regluna og mun gera það áfram og standa í
lappirnar.
Eftir Atla Gíslason »Er mönnum sem segja eitt
og gera allt annað, treyst-
andi fyrir sjálfbærri nýtingu á
grundvelli aflareglu?
Atli Gíslason
Höfundur er alþingismaður og form.
sjávarútvegs- og landbúnaðarnefndar.
Fiskveiðistjórnun – Einar K. Guðfinnsson
með kápuna á báðum öxlum