Morgunblaðið - 19.06.2010, Qupperneq 24

FRÉTTASKÝRING
Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturjg@mbl.is
S
trandveiðar, sem hófust til
bráðabirgða á síðasta ári
og festar voru í sessi með
lagasetningu í apríl sl.,
eru nú í fullum gangi, en
veiðitímabilið í ár er frá maí og til
loka ágúst. Eitt af því sem gagnrýnt
hefur verið í fyrirkomulagi veiðanna
er ójafnvægi á milli þeirra fjögurra
strandveiðisvæða sem landinu er
skipt upp í þegar kemur að úthlutun
kvóta. Á tveimur þeirra, svæðum A
og D, hefur kvótinn klárast þegar
tiltölulega skammt hefur verið liðið
á veiðitímabilin, sem er almanaks-
mánuðurinn, á meðan hann hefur
dugað út tímabilið á svæðum B og C
og jafnvel rúmlega það.
Ráðherra hefur valdið
Örn Pálsson, framkvæmda-
stjóri Landssambands smábátaeig-
enda, segir að þótt smábátasjómenn
séu almennt séð ánægðir með
strandveiðarnar sé ljóst að ákveðnir
hnökrar séu á fyrirkomulagi þeirra,
m.a. ójafnvægi á milli veiðisvæða
þegar kemur að kvótaúthlutun.
Örn segir að ýmislegt spili
þarna inn í, ekki síst það hversu vel
veiðist á hverju svæði á hverjum
tíma. Þá skipti einnig miklu máli sá
fjöldi báta sem gerður er út á hverju
svæði. Þannig séu yfir 200 bátar
gerðir út á svæði A, sem m.a. Vest-
firðir tilheyra, en mun færri bátar
séu gerðir út á svæðum B og C.
Staðan á milli svæða verði vænt-
anlega endurskoðuð síðar í sumar og
staðan jöfnuð á milli svæða , en sjáv-
arútvegsráðherra hafi vald til þess
að færa kvóta á milli þeirra.
Misjöfn vandamál
Páll Heiðar Hauksson, sem ger-
ir út Apríl BA frá Patreksfirði, segir
að strandveiðimenn á svæði A hafi
aðeins getað róið samtals í 6 daga í
maí og 5 daga í júní þegar kvótinn
hafi verið uppurinn. Á sama tíma
hafi jafnvel ekki náðst að veiða upp í
kvótann á öðrum svæðum. „Mesta
fiskeríið er væntanlega hér á svæð-
inu hjá mér og því hafa margir bátar
skráð sig hér, sömuleiðis mesta nýt-
ingin og stutt að fara á miðin,“ segir
Páll.
Vandamálið er hins vegar þver-
öfugt hjá Gísla Gunnari Oddgeirs-
syni sem gerir út Sjöfn EA frá
Grenivík sem tilheyrir svæði B. Þar
vantar fleiri veiðidaga fremur en
meiri kvóta. Gísli segir að ekki megi
mikið út af bera svo veiða megi upp í
úthlutaðan kvóta. Ekki sé heimilt að
stunda strandveiðar nema fjóra
daga í viku, allajafna, og þá geti veð-
ur alltaf sett strik í reikninginn.
Hann segir að á svæði B séu vissu-
lega færri bátar um hituna en á móti
þurfi að hafa talsvert meira fyrir því
að hafa uppi á aflanum.
Allur kvótinn veiddur
Jóhann Guðmundsson, aðstoð-
armaður sjávarútvegsráðherra, seg-
ir að fjöldi báta á hverju veiðisvæði
hafi eðlilega mikil áhrif í þessum
efnum. Þannig hafi t.a.m. mjög
margir ákveðið að gera út frá Vest-
fjörðum og fyrir vikið hafi fleiri verið
um kvótann á því svæði, en mönnum
sé frjálst að skrá sig þar sem þeir
kjósa. Reynt hafi verið að bregðast
við þessu m.a. með því að breyta
veiðisvæðunum frá því sem var í
fyrra og flytja Strandirnar af svæði
A og yfir á svæði B án þess að láta
kvóta fylgja með. Hann segir fyr-
irkomulagið annars vera í þróun og
það verði væntanlega tekið til nánari
skoðunar þegar sést betur hvernig
spilast úr málum á öðrum svæðum.
Jóhann leggur þó áherslu á að
tryggt verði að veitt verði upp í allan
strandveiðikvótann.
Morgunblaðið/Heiðar Kristjánsson
Strandveiðar Handfærabátur á leið til hafnar á Arnarstapa.
Ójafnvægi á milli
strandveiðisvæða
24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er ekkitalið holltfyrir traust
og tiltrú, ef þeir
sem eftir slíku
sækjast af brýnni
þörf senda frá sér
skilaboð sem
stangast illa á. Á nútímamáli
heitir það að misvísandi skila-
boð veiki trúverðugleikann. Nú
síðast hvatti Obama Banda-
ríkjaforseti 20 mestu efnahags-
veldi heims til að auka ríkisút-
gjöld til að örva eftirspurn. Það
má vera að þetta ákall forset-
ans sé ekki út í hött. En vand-
inn er sá að það kemur beint á
eftir því að Bretland, Japan,
Þýskaland og Ítalía hafa boðað
það sem þau kalla „sársauka-
fullan niðurskurð ríkis-
útgjalda“. Sömu ríki hafa ný-
lega í kór með Evrópu-
sambandinu og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum krafist þess
að Grikkland, Spánn, Portúgal
og Írland skeri útgjöld sín til
sameiginlegra þarfa niður um
meira en það sem kallast
myndi „sársaukafullur nið-
urskurður“. Hefur enginn sagt
Obama Bandaríkjaforseta frá
þessu? Reyndar hafa nokkur
fylki sem mynda það öfluga
ríkjasamband sem Obama er í
forsæti fyrir þegar gert sitt.
Þannig hefur Kalifornía, undir
stjórn leikarans með langa
nafnið og fyrirrennara hans
þegar örvað sitt hagkerfi svo
rösklega umfram getu ríkisins
að það er komið að fótum fram
og þarf neyð-
araðstoð frá Wash-
ington. Sömu sögu
er að segja af fleiri
fylkjum. Þau eru
að fást við mikla
efnahagserfiðleika
og eru þó ekki með
hestapestina sem að sögn
Steingríms J. er það eina sem
angrar Íslendinga og á hann þá
ekki bara við hestana. Og nú
hefur Evrópusambandið
ákveðið að auka trúverðugleik-
ann á evrópskum bönkum með
því að birta í næsta mánuði
álagspróf sem yfirvöld álf-
unnar hafa gert á þeim. Þá er
eins gott að sérhver maður
haldi sér saman um það að ís-
lensku bankarnir stóðust með
fljúgandi fánum öll álagspróf
allt fram til þess að þeir fóru á
hausinn og gott ef ekki eitt-
hvað lengur. Álagspróf eru
nefnilega ágæt svo lengi sem
inn í þau eru færðar réttar töl-
ur en ekki þær tölur sem
stjórnendur banka leggja fram
að viðlögðum drengskap og
innri sem ytri endurskoðendur
þeirra hafa samviskulega vott-
að að séu réttar en reynast það
ekki, þegar öllu er á botninn
hvolft í orðanna fyllstu merk-
ingu. Sannarlega er rétt að
vona að svipuð dæmi og hin ís-
lensku sé ekki að finna vítt og
breitt um Evrópu. En þótt Ís-
lendingar séu vissulega öðru
vísi er ekki hægt að útiloka að
græðgin hafi haft sannleiksást-
ina undir víðar en hér.
Ákall Obama um
aukningu ríkis-
útgjalda í veröldinni
koma spánskt fyrir
víðar en í Madríd}
Skilaboð á skakk
og skjön
Virðingarleysifyrir íslenskri
náttúru sést á
óteljandi örum eft-
ir ökutæki í nátt-
úrunni. Allt of
margir ferðalangar fara út
fyrir vegi og slóða, þótt átak
hafi verið gert til að vekja fólk
til vitundar. Í Morgunblaðinu í
vikunni var sagt frá máli þar
sem erlendir ferðamenn fóru
langt út fyrir slóða og festu
sig kirfilega. Þegar búið var að
losa farartæki þeirra var eftir
eitt drullusvað.
Áður en ferðamennirnir
villtust af leið voru þeir á
slóða, sem er merktur inn á
kort Máls og menningar frá
2001 og lengdist í útgáfunni
frá 2003, en á þangað ekkert
erindi. Landeigandinn, Þór-
hallur Helgason, bóndi á Núp-
um, fór fram á að slóðinn yrði
fjarlægður af kortunum, en
segir að því hafi ekki verið
sinnt.
Erfitt er að átta
sig á hvernig slóð,
sem bóndi notar á
sinni einkajörð til
fjárleita, kemst
inn á kort ætlað al-
menningi. Þórhallur segir að
slóðin liggi eftir viðkvæmu
svæði sem ekki þoli umferð.
Í nýju frumvarpi til umferð-
arlaga er gert ráð fyrir því að í
stað orðsins „götuslóði“ standi
„merkt vegslóð“. Teljist þá
akstur á ómerktri vegslóð
akstur utan vega.
Það getur hins vegar gefið
ökumönnum misvísandi skila-
boð ef slóðar, sem í raun ættu
að teljast „utan vega“, eru
merktir inn á kort. Með ein-
hverjum hætti þarf að koma í
veg fyrir að kastað sé til hönd-
um með þessum hætti. Íslensk
náttúra er of viðkvæm til að
þola gáleysislegan átroðning
og ökumaður getur á auga-
bragði valdið sárum, sem tek-
ur ár og áratugi að gróa.
Á kortum eru slóðir
sem eiga þangað
ekkert erindi}
Spjöll á viðkvæmri náttúru
F
rá hruni hefur eitt helsta tóm-
stundagaman okkar Íslendinga
verið að finna sökudólga, einhvern
eða eitthvað sem hægt er að kenna
um hvernig fór fyrir bönkunum og
okkur hinum.
Hjá mörgum hefur stóra grýlan verið ný-
frjálshyggjan, sú mikla skemmdarverkakerling
sem reið hér röftum í skjóli Sjálfstæðisflokksins
og gerði þjóðina brjálaða af græðgi og andsnúna
öllum eðlilegum reglum og hömlum á einka-
framtakinu. Þetta er alltént sú saga sem heyrist
oft í þingsölum og sést á síðum blaðanna.
En sjaldnast sést einhver útskýring eða skil-
greining á því hvað felst eiginlega í þessari
skelfilegu hugmyndafræði. Nýlega las ég pistil í
öðru dagblaði þar sem höfundurinn sagði hana
slæma m.a. vegna þess að hún væri útlend að
uppruna og að fylgismenn hennar hefðu verið þeir félagar
Milton Friedman og George W. Bush.
Fyrri athugasemdin er vart svaraverð og minnir mann
helst á það þegar forvígismenn Framsóknarflokksins
sögðust hvorki fylgjandi sósíalisma né kapítalisma því þær
stefnur væru útlenskar og þar með slæmar. Manneskjan
er alls staðar eins að eðlisfari og við Íslendingar erum ekki
svo frábrugðnir öðru fólki að hugmyndir sem spretta ann-
ars staðar en í afdölum íslenskum virki ekki hér.
Sú pæling að Friedman og Bush hafi átt eitthvað sam-
eiginlegt er öllu fyndnari, því nær allt stórt sem Bush
greyið gerði á sínum valdatíma var í algerri andstöðu við
kenningar Friedmans. Friedman var alla tíð
á móti Íraksstríðinu, var á móti þeim mikla
útblæstri í velferðarkerfinu sem Bush stóð
fyrir og hefði vart samþykkt hundraða millj-
arða dala björgunaraðgerðir fyrir illa rekna
banka.
Ég held nefnilega að þeir sem tala um ný-
frjálshyggju noti hugtakið flestir í einhvers
konar hugmyndafræðilegri leti. Orðið er not-
að yfir allt það sem óskemmtilegt er og helst
ef það er bandarískt. Nýíhaldsmennska (e.
neoconservatism) hefur til dæmis verið kölluð
nýfrjálshyggja af íslenskum pennum, þótt sú
stefna sé í flestu andsnúin frjálshyggju.
Það er auðvelt að búa til grýlu sem hægt er
að ata auri í umræðunni og hjá mörgum er
hin svokallaða nýfrjálshyggja sú grýla. Þegar
markmiðið er að berja niður umræðu og
koma fyrirhafnarlitlum höggum á andstæðinginn er betra
að hugtakið sé illa skilgreint því þá er hægt að nota það
oftar. Þess vegna sér maður aldrei notendur hugtaksins
skýra það nákvæmlega hvað átt er við.
Það eitt er ljóst að undanfarin ár var lítið um frjáls-
hyggju (í upprunalegum skilningi þess orðs) í íslenskum
stjórnmálum. Undir stjórn hins svokallaða hægriflokks
Sjálfstæðisflokksins blés ríkið út sem aldrei fyrr og pen-
ingum var ausið í alls konar gæluverkefni og fram-
kvæmdir. Það má svo sem kalla það nýfrjálshyggju, en
það á lítið sammerkt með klassískri frjálshyggju.
bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Skemmdarverkagrýlan
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
» Strandveiðisvæði A nær fráEyja- og Miklaholtshreppi á
sunnanverðu Snæfellsnesi og
norður til Súðavíkurhrepps á
Vestfjörðum.
» Svæði B nær frá Stranda-byggð á austanverðum Vest-
fjörðum til Grýtubakkahrepps
við austanverðan Eyjafjörð.
» Svæði C teygir sig frá Þing-eyjarsveit í Þingeyjarsýslu og
austur að Djúpavogshreppi á
Austfjörðum.
» Svæði D nær síðan frá Sveit-arfélaginu Hornafirði og alla
leið vestur að Borgarbyggð í
Borgarfjarðarsýslu.
Strandveiðisvæði
100%
Svæði: A B C D
109,5%
59,1%
47,4%
97,9%