Fréttablaðið - 20.10.2011, Blaðsíða 20

20 20. október 2011 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Brostu í gegnum flensutímabilið.

Frískandi hálsbrjóstsykur með gæðasólhatti og sólberjum.
30% afsláttur*
Bragðgóð vörn
*gildir til 11.11.2011
Í
umræðum um ráðningu nýs forstjóra Bankasýslu ríkisins
hefur Páll Magnússon, bæjarritari í Kópavogi, sem var ráðinn
til starfans, mátt þola alls konar ómaklega gagnrýni. Páll hefur
ekki gert neitt rangt; hann sótti bara um starf og var ráðinn.
Ekki verður séð að pólitísk tengsl eða klíkuskapur hafi ráðið
neinu um niðurstöðuna. Ráðningin er þó gagnrýni verð en sú gagn-
rýni á að beinast að öðrum.
Það liggur nokkurn veginn
í augum uppi að sá sem stjórn
Bankasýslunnar réði til starfans
er ekki réttur maður í starfið.
Þar skiptir tvennt mestu máli.
Annars vegar verður ekki séð
að hann uppfylli skilyrði laganna
um Bankasýsluna, um að for-
stjórinn eigi að hafa „sérþekkingu á banka- og fjármálum“. Nám
hans snýr ekki að þeirri starfsemi og ekki starfsreynslan heldur
nema að mjög takmörkuðu leyti. Í starfi aðstoðarmanns viðskipta-
ráðherra verður ekki til sérþekking á bankaheiminum.
Þetta atriði skiptir máli. Eins og Jón Steinsson hagfræðingur
bendir á í grein í Fréttablaðinu í gær verða þeir sem hafa eftirlit
með fjármálageiranum að búa yfir þeirri reynslu og þekkingu að
þeir séu jafnokar þeirra sem starfa í geiranum. Upp á það vantaði
fyrir hrun og afleiðingarnar eru þekktar.
Hins vegar eru það tengsl Páls við einkavæðingu ríkisbankanna
á sínum tíma (hann var aðstoðarmaður viðskiptaráðherra þegar
hún fór fram) sem gera það að verkum að stjórn Bankasýslunnar
hefði ekki átt að taka þá ákvörðun sem hún tók. Í ljósi þess sem
síðan hefur fram komið; óyggjandi vísbendinga um óeðlileg pólitísk
afskipti af einkavæðingarferlinu og hörmulegra örlaga hinna einka-
væddu banka; átti ekki að velja til starfans neinn sem tengdist
pólitíkinni í kringum söluferlið á sínum tíma.
Þá skiptir í raun engu máli hvort Páll gerði nokkuð rangt í því
ferli. Þetta er spurning um trúverðugleika stofnunar, sem mun á
næstunni hefja undirbúning að sölu á eignarhlut ríkisins í fjármála-
fyrirtækjum.
Að sumu leyti var stjórn Bankasýslunnar ekki öfundsverð af
hlutskipti sínu við ráðningu forstjóra. Tiltölulega fáir sóttu um
embættið, eða níu. Þar af reyndust tveir augljóslega ekki uppfylla
hæfisskilyrði og þrír drógu umsóknina til baka, væntanlega vegna
þess að þeir vildu ekki að nöfn þeirra yrðu birt en sú regla fælir
margt hæft fólk frá því að sækja um störf á vegum hins opinbera.
Stjórnin hafði því ekki úr mörgum hæfum umsækjendum að velja.
Hugsanlega skýrist það af því hvað það var augljóst þegar Elín Jóns-
dóttir, fráfarandi forstjóri Bankasýslunnar, lét af störfum að hún
var afar óánægð með að fjármálaráðherra hefði hvorki látið henni
í té starfsfólk né fjárveitingar til að standa almennilega að undir-
búningi sölu eignarhluta ríkisins í fjármálafyrirtækjum. Engin
breyting hefur orðið á þeim aðbúnaði Bankasýslunnar.
Ekkert af þessu boðar gott um framhaldið. Það þarf að vanda
mjög til þess þegar eignarhlutir ríkisins í bönkum og sparisjóðum
verða seldir og koma í veg fyrir að mistök fortíðarinnar verði endur-
tekin. Trúverðugleiki er lykilatriði – en honum er ekki fyrir að fara.
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Fyrir nokkrum áratugum varð til hin fullkomna íslenska aðferð til að steypa
fólki í skuldir með hjálp verðbólgunnar.
Verðtryggingu var komið á. Eftir sitja
íslenskir skuldarar að drukkna í feni þess
fyrirbæris.
Fjölmargir íslenskir stjórnmálamenn
hafa talað fyrir afnámi verðtryggingar-
innar. Þrátt fyrir það gerist afskaplega
lítið. Þegar meira að segja Jóhanna Sig-
urðardóttir fékk gullið tækifæri í kjölfar
hrunsins til að aftengja vísitölu neyslu-
verðs vegna forsendubrests brást henni
kjarkur frammi fyrir svonefndum sér-
fræðingum, sem margir hafa hagsmuna
að gæta af viðhaldi verðtryggingar.
Því er ekki að undra að fyrir stuttu var
ég spurð: „Af hverju koðna allir niður í
baráttunni gegn verðtryggingunni?“ Svar-
ið er að þetta snýst um mikla hagsmuni.
Þeir sem skulda verðtryggt eru líklegri til
að vera yngri, muna síður eftir verðbólgu-
tímunum og skulda mikið í eigin húsnæði.
Þeir sem eiga verðtryggt eru væntanlega
líklegri til að vera eldri, muna betur eftir
áhrifum óðaverðbólgu og skulda lítið í
eigin húsnæði.
Þessir hagsmunir hafa ítrekað tekist á.
„Lausnirnar“ hafa aftur og aftur sýnt
hvaða hagsmunir hafa haft betur, hags-
munir fjármagnseigenda. Til dæmis var
einfalt að aflétta verðtryggingu launa
þar sem hún var talin verðbólguhvetjandi
með víxlhækkunum verðlags og launa –
þótt bent hafi verið á að sama megi segja
um verðtryggingu skulda. Einnig mátti
breyta viðmiðunarvísitölu til að auðvelda
skuldurum að greiða af lánum sínum sbr.
greiðslujöfnunarvísitalan.
Engin sanngirni liggur í að leggja
þyngstu byrðarnar á kynslóðina sem
byggir upp lífeyrissjóðina með greiðslu
iðgjalda í sjóðina og skatts til að fjár-
magna lífeyri þeirra sem ekki hafa áunnið
sér rétt til greiðslu úr sjóðunum, þá kyn-
slóð sem einna helst tekur verðtryggðu
lánin. Engin sanngirni liggur heldur í því
að skerða lífeyri þeirra sem þegar hafa
hafið töku hans. Allra síst liggur sann-
girni í viðvarandi verðbólgu, sem verð-
tryggingin viðheldur þegar stýritæki
Seðlabankans virka ekki.
Það er kominn tími til að leita sátta á
milli kynslóða, sátta á milli skuldara og
fjármagnseigenda.
Hættum að koðna niður frammi fyrir
óvininum. Vinnum saman að því að
afnema verðtrygginguna, með Plani B.
Plan B á verðtrygginguna
Fjármál
Eygló
Harðardóttir
alþingismaður
Réttur maður var ekki ráðinn í
starf forstjóra Bankasýslunnar.
Spurning um
trúverðugleika
Bönn eru ekki bönn
Þingsályktunartillaga Sivjar Friðleifs-
dóttur um varnir í tóbaksmálum var
til umræðu á Alþingi í gær. Meðal
hugmynda í tillögunni er að tóbak
verði aðeins selt í apótekum. Í
greinar gerð segir fyrst frá því að tillag-
an hafi áður verið lögð fram og vakið
mikla athygli innanlands og utan. Þá
er sá varnagli sleginn að tillögunni
sé ekki beint gegn reykingafólki.
Siv hjó í þennan sama knérunn
í umræðum þegar hún sagði
það ekki „fela í sér nein boð
og bönn að setja tóbakið inn í
apótekin“. Þetta er athyglisverð
nálgun. Ríkissjóður fékk 7
milljarða króna í kassann
í fyrra við sölu tóbaks, sem hægt er
að nálgast víða. Að takmarka aðgengi
fólks að löglegri vöru hlýtur að
beinast gegn neytendum vörunnar.
Ekki minnst á Bakka
Ákvörðun Alcoa um að hætta við
álver á Bakka hefur hlotið mikla
umfjöllun hér á landi og hafa
margir farið mikinn um afleiðingar
ákvörðunarinnar. Þeim mun
sérkennilegra er að ekki er
mikið fjallað um málið á
heimasíðu Alcoa, hvorki
móðurfélagsins né þeirri
íslensku. Ekki er að sjá að
ákvörðunin þyki
fréttnæm þar.
Sérkennileg skýrsla
Ríkislögreglustjóri sendi innan-
ríkisráðuneyti athugasemdir sínar,
vegna ábendingar Ríkisendur-
skoðunar um kaup embættisins
í tveimur skjölum. Fremst má sjá
áhrifamiklar ljósmyndir af óeirða-
lögreglumönnum við Alþingishúsið
og brennur bál á annarri myndinni.
Í annarri skýrslunni, viðauka,
er síðan að finna 16 síðna
uppskrift úr fjölmiðlum um
málið. Það hlýtur að teljast
skrýtið því varla kemur fjöl-
miðlaumfjöllun málinu við.
Annaðhvort fóru menn eftir
lögum eða ekki.
kolbeinn@frettabladid.is