Morgunblaðið - 13.08.2010, Side 18

FRÉTTASKÝRING
Einar Örn Gíslason
einarorn@mbl.is
Ríkisstjórnin boðaði á blaðamanna-
fundi, í mars síðastliðnum, að leitað
yrði leiða til að draga úr áhrifum
verðtryggingar. Í því skyni ætti að
ýta undir framboð á óverðtryggðum
langtímalánum sem raunhæfum
fjármögnunarkosti, meðal annars
með því að fela Íbúðalánasjóði að
bjóða slík lán. Öll lán sjóðsins eru
verðtryggð, og miðast því ýmist við
vísitölu neysluverðs, byggingarvísi-
tölu eða lánskjaravísitölu. Hækki
þessar vísitölur hækkar höfuðstóll
lána. Lækki hins vegar vísitölurnar
lækkar höfuðstóllinn að sama skapi.
Hröð forsendubreyting
Frá því að ríkisstjórnin kynnti
fyrirætlanir sínar hefur verulega
dregið úr verðbólgu. Tólf mánaða
verðbólga fór hæst í 18,6 prósent í
byrjun árs 2009. Þeir sem voru með
verðtryggðar skuldbindingar á þeim
tíma hafa því nokkuð til síns máls
þegar þeir tala um „stökkbreytingu“
höfuðstóls lána sinna. Síðan þá hefur
verðbólgan hjaðnað hratt, og mælist
tólf mánaða verðbólga nú 4,8 pró-
sent. Til samanburðar má geta þess
að verðbólgumarkmið Seðlabanka
Íslands er 2,5 prósent.
Krafan um endurskoðun verð-
tryggingar hefur af þessum ástæð-
um ekki verið jafnfyrirferðarmikil í
umræðunni og áður, auk þess sem
sjónir flestra, ekki síst stjórnvalda,
hafa beinst að þeirri miklu óvissu
sem ríkir varðandi lögmæti geng-
istryggðra lána. Frumvarp um
breytingu á lögum um húsnæðismál
var þó lagt fram á vorþingi, og þar
meðal annars kveðið á um að Íbúða-
lánasjóður fengi heimild til þess að
veita óverðtryggð lán, en lagabreyt-
ing er forsenda þess að Íbúðalána-
sjóði verði kleift að bjóða lánþegum
slík lán til húsnæðiskaupa. Jafn-
framt þyrfti að gefa út nýjan flokk
óverðtryggðra íbúðabréfa, sem sjóð-
urinn notaði til fjármögnunar lán-
veitinga.
Formlegur undirbúningur innan
sjóðsins er ekki hafinn, samkvæmt
heimildum, en forsendur fyrir veit-
ingu óverðtryggðra lána hafa verið
kannaðar lítillega. Starfsemi Íbúða-
lánasjóðs eru settar skorður með
lögum þar að lútandi, og því ekki
sjóðsins að útfæra nýjar hugmyndir
nema boð komi um það frá stjórn-
völdum. Fyrstu umræðu um áður-
nefnt frumvarp, sem raunar tekur
til fleiri atriða en bara starfsemi
Íbúðalánasjóðs, var lokið á vorþingi
en frumvarpið bíður enn endanlegr-
ar afgreiðslu. Af ofangreindu má því
draga þá ályktun að enn sé töluvert í
það að raunhæft verði að taka óverð-
tryggð lán hjá Íbúðalánasjóði.
Áhætta beggja vegna borðsins
Í efnahagsumhverfi þar sem verð-
bólga er há eða sveiflast mikið er
viðbúið að vaxtastig óverðtryggðra
lána verði hátt. Í nágrannalöndun-
um bera óverðtryggð lán breytilega
vexti. Lánveitandinn þarf að tryggja
sig fyrir óhagstæðri verðbólguþró-
un, og kostnaðinum af því er fleytt
yfir á lánþega í formi hærri vaxta.
Lánþegi hefur hins vegar hag af því
að verðbólga sé há, hafi hann valið
óverðtryggt lán frekar en verð-
tryggt, þar sem höfuðstóllinn hækk-
ar ekki með hækkun vísitölu. Kjör-
aðstæður fyrir veitingu
óverðtryggðra lána eru þannig lág
og stöðug verðbólga. Í tilfelli Íbúða-
lánasjóðs, sem fjármagnar starfsemi
sína á markaði með skuldabréfaút-
gáfu, þarf jafnframt að taka tillit til
matsfyrirtækja og mögulegra afleið-
inga áhættusamari útlána. Niður-
færsla lánshæfismats skilar sér í
hærri fjármögnunarkostnaði sjóðs-
ins, en sá kostnaður er borinn af lán-
þegum með einum eða öðrum hætti.
Á fundinum í mars var það boðað
að efnahags- og viðskiptaráðherra
réðist í skýrslugerð um kosti og
galla verðtryggingar, en niðurstöður
hennar voru kynntar fyrir nokkrum
vikum. Einn kosta óverðtryggðra
skuldbindinga sem nefndur er í
skýrslunni er sá að almenningi gæf-
ist „kostur á að endurfjármagna sig,
og þá jafnvel til skemmri tíma í
einu“. Það sjónarmið er jafnframt
tekið til að „verðtrygging dragi úr
ábyrgð stjórnvalda á að halda verð-
stöðugleika“. Verðtrygging gefi
stjórnvöldum með öðrum orðum
ákveðið svigrúm til óráðsíu.
Langt í óverðtryggð fasteignalán
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Íbúðalánasjóður Enn er mikil vinna óunnin áður en Íbúðalánasjóður getur boðið óverðtryggð fasteignalán.
 Íbúðalánasjóði er ekki heimilt að bjóða óverðtryggð lán til fasteignakaupa nema lagasetning komi til
 Frumvarp lagt fram á vorþingi, en sjónir stjórnvalda hafa beinst annað með lækkandi verðbólgu
Loforð ríkisstjórnarinnar
» „Unnið að því að bæta fram-
boð á óverðtryggðum íbúða-
lánum innan íbúðalánakerf-
isins.“
» „Óverðtryggð langtímalán
verði raunhæfari kostur eftir
því sem verðbólga lækkar og
meiri stöðugleiki kemst á.“
» „Íbúðalánasjóði heimilað að
bjóða óverðtryggð íbúðalán.“
» Til að Íbúðalánasjóði sé
unnt að bjóða óverðtryggð
íbúðalán þarf að breyta lögum
um starfsemi sjóðsins.
18 FréttirVIÐSKIPTI | ATVINNULÍF
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 2010
Jón Forstjórinn á nú 132 þúsund hluti.
● Jón Sigurðsson, forstjóri stoðtækja-
fyrirtækisins Össurar, keypti í gær
hlutabréf í félaginu fyrir tæpar sjö millj-
ónir króna. Þetta kom fram í tilkynn-
ingu til kauphallar í gær. Jón keypti
35.000 hluti á genginu 199, en lokaverð
hlutabréfa í félaginu í kauphöllinni í gær
var 198,5 krónur. Eftir kaupin á Jón
tæplega 132 þúsund hluti, sem eru
rúmlega 26 milljóna króna virði miðað
við verðið í gær. Hann á kauprétt að
1,25 milljónum hluta til viðbótar.
Forstjóri Össurar kaupir
hlutabréf í félaginu
Ívar Páll Jónsson
ivarpall@mbl.is
Héraðsdómur Reykjavíkur tekur í
dag fyrir beiðni Kaupþings um
áframhaldandi greiðslustöðvun til
24. nóvember, en greiðslustöðvunin
rennur út í dag. Hámarkstími
greiðslustöðvunar er 24 mánuðir,
þannig að hún verður ekki lengri en
til 24. nóvember og mun bankinn
sjálfkrafa fara í slitameðferð að
tímabilinu loknu, en hann fékk fyrst
greiðslustöðvun hinn 24. nóvember
2008. Sem kunnugt er tók skilanefnd
rekstur bankans yfir í byrjun októ-
ber það ár.
Í yfirliti skilanefndar sem birtist á
vef Kaupþings segir að Ólafur Garð-
arsson, aðstoðarmaður í greiðslu-
stöðvun, telji að samkvæmt íslenskri
löggjöf njóti bankinn í raun sömu
lagaverndar í slitameðferð og hann
geri í greiðslustöðvun. Hins vegar
telji bankinn skynsamlegt að nota
allar lagalegar leiðir til að vernda
hagsmuni kröfuhafa. Til að gæta
fyllstu varúðar leggi því bankinn til
að óskað verði eftir áframhaldandi
greiðslustöðvun til lokadags mögu-
legs greiðslustöðvunartímabils.
Endurskipulagning
betri en gjaldþrot
„Á síðari stigum getur slitameð-
ferð lokið með nauðasamningum við
kröfuhafa eða með gjaldþroti.
Aðstoðarmaður í greiðslustöðvun
og skilanefnd eru þeirrar skoðunar
að hagsmunum kröfuhafa sé best
borgið með því að endurskipuleggja
rekstur bankans og að gjaldþrot
gæti minnkað verðmæti til kröfuhafa
bankans,“ segir í yfirliti bankans um
greiðslustöðvun.
Í yfirliti yfir eignir bankans, sem
birtist á mánudaginn, kemur fram að
þær námu um síðustu áramót alls
743 milljörðum króna. Er það rúm-
lega 214 milljarða króna hækkun frá
lokum árs 2008.
Úrskurðað um
greiðslustöðvun
Kaupþings í dag
Morgunblaðið/Ómar
Kaupþing Slitameðferð tekur við að
greiðslustöðvunartímabili loknu.
 Hámarkstími er til 24. nóvember
● Ed Whitacre tilkynnti í gær að hann myndi láta af störfum sem forstjóri banda-
ríska bílaframleiðandans General Motors þann 1. september nk. Mun Daniel Aker-
son stjórnarmaður hjá GM taka við starfi forstjóra.
Whitacre, sem er 68 ára að aldri, tók við forstjórastarfinu þann 1. desember í
fyrra, þegar unnið var að því að ríkissjóður Bandaríkjanna endurfjármagnaði rekst-
ur fyrirtækisins. Hann mun hætta sem stjórnarformaður félagsins um áramótin.
Akerson kom inn í stjórn GM í júlí í fyrra, en hann hefur lengi starfað við fjármál.
Nýr forstjóri hjá General Motors
● Viðskiptahallinn í bandaríska hagkerfinu í júní hefur ekki verið meiri tæp tvö
ár. Viðskiptahallinn nam um 50 milljörðum Bandaríkjadala og var mun meiri en
sérfræðingar höfðu spáð fyrir að sögn breska blaðsins Financial Times. Aukinn
innflutningur á neysluvörum, á bifreiðum ásamt fjárfestingarvörum, útskýrir
aukningu hallans en hinsvegar minnkaði innflutningur á hrávörum. Þetta getur
bent til vaxandi eftirspurnar í Bandaríkjunum en á sama tíma til minnkandi
eftirspurnar eftir bandarískum vörum erlendis.
Vaxandi viðskiptahalli í Bandaríkjunum
● Litlar hreyfingar voru á skulda-
bréfamarkaðnum í gær og velta við-
skipta í minni kantinum. Skulda-
bréfavísitala Gamma hækkaði um
0,1% í tæplega fimm milljarða króna
viðskiptum. Vísitalan fyrir verð-
tryggð íbúðabréf hækkaði um 0,8% í
litlum viðskiptum en veltan með þau
nam aðeins 500 milljónum króna. Um
4,3 milljarða velta var með óverð-
tryggð ríkisbréf og hækkaði skulda-
bréfavísitalan fyrir þau um 0,2% í
viðskiptum gærdagsins.
Ró yfir skuldabréfum
STUTTAR FRÉTTIR
Verulegar líkur
eru á því að önn-
ur djúp efnahags-
lægð fari yfir
bandaríska hag-
kerfið á næst-
unni. Þetta er
mat Robert Shill-
er, hagfræði-
prófessors við
Yale-háskóla.
Shiller er þekktastur fyrir rann-
sóknir sínar á fasteignamarkaðnum
og eignabólum.
Á vefsvæði Market Watch er haft
eftir Shiller að meiri en helmings-
líkur séu á því að önnur alvarleg nið-
ursveifla í bandaríska hagkerfinu sé
handan við hornið. Eitt af helstu
hættumerkjunum sé að atvinnuleysi
í Bandaríkjunum er enn mikið og
fátt bendi til þess að það muni
minnka á næstunni. Shiller telur
nauðsynlegt að stjórnvöld hrindi í
framkvæmd þensluhvetjandi efna-
hagsaðgerðum á borð við þær sem
var hleypt af stokkunum í fyrra. Það
sé sérstaklega brýnt í ljósi þess að
bandaríski seðlabankinn hefur ekki
úr fleiri vopnum að velja til þess að
berjast við aðra niðursveiflu. Með
þessu vísar Shiller í þá staðreynd að
stýrivextir í Bandaríkjunum hafa
verið í sögulegum lægðum í tæp tvö
ár og tilraunir bankans til þess að
auka peningamagn í umferð með
skuldabréfakaupum hafa ekki orðið
til viðreisnar á eftirspurn einkageir-
ans.
Efnahags-
lægð yfir-
vofandi
Shiller telur þörf á
stjórnvaldsaðgerðum
 


   
  
   
  

 




 
  
  

   


!"# $% " &'( )* '$*
++,-./
+01-21
++3-4,
24-5.1
+,-+,
+1-+5,
++.
+-.,0/
+04-1/
+5.-42
++,-15
+01-/+
++3-32
24-5,1
+,-23/
+1-241
++.-.2
+-3420
+0+-2+
+5.-35
24/-1/4+
++,-,.
+0/-+1
++3-/5
24-151
+,-.43
+1-25.
++.-13
+-341,
+0+-/5
+5.-00