Morgunblaðið - 16.09.2010, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2010
Byggðaröskun hef-
ur verið viðvarandi á
Íslandi svo áratugum
skiptir. Vera kann að
einhverjum finnist
nóg um það rætt. Í
kjölfar efnahags-
hrunsins hafa þó sí-
fellt fleiri áttað sig á
að raunveruleg verð-
mæti er að finna í
landinu okkar og
auðlindum þess.
Verðmæti sem illa verða nýtt
nema af þeim sem búa nærri þeim,
þekkja landið og bera virðingu
fyrir því. Í hinum dreifðari byggð-
um sem urðu næsta lítið varar við
uppgang og góðæri felast tækifæri
til framtíðar, tækifæri sem byggj-
ast á því sem síst verður frá okkur
tekið. Sum þessara tækifæra eru
ef til vill ekki ýkja stór ein og sér
en margt smátt gerir eitt stórt.
Tækifærin þarf að nýta og sprot-
ana þarf að rækta í þágu fram-
tíðar okkar allra. Nú sem aldrei
fyrr er þörf á nýrri hugsun með
langtíma hagsæld og eflingu bú-
setugæða að leiðarljósi. Hugsun
sem byggist á gömlum grunni, að
fara vel með, nýta og endurnýta af
kostgæfni, leita lausna og jafnvel
finna hlutum eða verkfærum ný
hlutverk.
Við erum ekki ein á þessum
báti, allar norrænu þjóðirnar
glíma við svipaðan vanda og jað-
arsvæðin í norðri eiga sífellt meira
undir högg að sækja. Frændur
okkar á Norðurlöndunum hafa
sumir beitt öflugri tækjum til jöfn-
unar búsetuskilyrða en hér hefur
verið gert. Því fer þó fjarri að
landi sé náð þar frekar en hér.
Efling byggða og styrking búsetu-
skilyrða er langhlaup. Byggðir
sem vilja halda sínu og sækja á
verða að vera sífellt á varðbergi
og huga að sterkum innviðum
samfélagsins og tækifærum í nær-
umhverfinu. Viðhorf íbúa og
menning á hverju svæði hefur
veruleg áhrif á búsetugæði og
mögulega framtíð. Við vitum öll að
lengi býr að fyrstu gerð, í börn-
unum okkar og unglingunum er
framtíðin. Það er mikilvægt að þau
sjái framtíð í sinni heimabyggð,
komi auga á tækifærin og sjái sjálf
sig sem gerendur og áhrifavalda í
lífi sínu og umhverfi.
Vandi jaðarbyggða og viðbrögð
við honum eru sífellt á dagskrá á
norrænum samstarfsvettvangi.
Menningar- og menntamálanefnd
Norðurlandaráðs telur að frum-
kvöðla- og nýsköpunarmenntun
eigi að bjóða í öllum grunnskólum.
Í frétt á heimasíðu Norð-
urlandaráðs undir titlinum „Ungir
frumkvöðlar eiga að stöðva spek-
ileka,“ (http://www.norden.org/is/a-
doefinni/frettir/unge-ivaerksaet-
tere-skal-stoppe-hjerneflugt/) seg-
ir Mogens Jensen: „Reynsla frá
Noregi sýnir að nemendur sem fá
frumkvöðlamenntun, taka upp-
byggingu nærsamfélagsins í eigin
hendur. Af því að þeir hafa byggt
upp færni sína þegar í grunnskóla
eru miklu meiri mögu-
leikar á því að þeir
komi til baka að loknu
námi.“
Áhersla á nýsköpun
og frumkvöðlamenn-
ingu er vel í samræmi
við tillögu til Byggða-
áætlunar 2010 til 2013.
Í umfjöllun um fé-
lagsauð sem er eitt af
sjö lykilsviðum
byggðaáætlunar segir
orðrétt: „Félagsauður
hvers svæðis er
grundvöllur atvinnulífs, þjónustu
og almennrar þátttöku í uppbygg-
ingu samfélagsins. Félagsauðurinn
ræður því miklu um almenn bú-
setuskilyrði og samkeppnishæfni.
Menntun, menning, félagsstarf,
lýðræðisleg þátttaka í stefnumótun
og framtíðarsýn eru allt atriði sem
skipta máli.“ (Tillaga til þings-
ályktunar um stefnumótandi
byggðaáætlun fyrir árin 2010-
2013.)
Í fylgiskjali með tillögunni segir
m.a. „Samfélög, þar sem fólks-
fækkun hefur verið viðvarandi,
þurfa að nýta sér staðbundna sér-
stöðu, þekkingu og menningu til
að endurvekja og byggja upp
sjálfsmynd íbúanna á svæðinu og
ímynd þess hjá öðrum.“
Skólar og kennarar eru í lyk-
ilaðstöðu til að hlúa að og byggja
upp jákvætt viðhorf í samfélögum
og opna sýn á tækifæri og mögu-
leika, það hlutverk er enda í fullu
samræmi við meginmarkmið
grunnskóla eins og það birtist í
lögum. Nýsköpunar- og frum-
kvöðlamenntun er öflugt tæki í
þessari viðleitni, en öfugt við það
sem margir hyggja snýst hún ekki
einungis um tækniþróun og rekst-
ur heldur ekki síður ákveðinn
hugsunarhátt og viðhorf til um-
hverfisins og þeirra verkefna og
tækifæra sem þar eru. Ég vil
hvetja kennara og skóla til að
flétta nýsköpunar- og frum-
kvöðlamennt inn í skólastarfið og
gefa gaum að þeim tækifærum
sem þar felast.
Allt frá árinu 1992 hefur Ný-
sköpunarkeppni grunnskólanem-
enda (NKG) leitast við að efla veg
nýsköpunar og frumkvöðlahugs-
unar í skólum landsins en að-
alstyrktaraðili keppninnar er
Mennta- og menningarmálaráðu-
neytið. Skólum og kennurum býðst
margvíslegur stuðningur á vegum
NKG og full ástæða er fyrir kenn-
ara, nemendur og foreldra að
heimsækja heimasíðu keppninnar
www.nkg.is. Það er til mikils að
vinna og tækifærin eru mörg. Tak-
ist okkur að innleiða og efla já-
kvætt viðhorf ungu kynslóðarinnar
til nýsköpunar og styrkja þau í að
sjá tækifæri í nærumhverfinu stíg-
um við stórt skref til viðhalds
byggðar í landinu öllu. Þátttaka
skóla í Nýsköpunarkeppni grunn-
skólanna getur verið fyrsta skrefið
í farsælli vegferð til að styrkja bú-
setu í landinu öllu.
Nýsköpunar- og
frumkvöðlamennt
í grunnskólum
styrkir byggðir
Eftir Erlu
Sigurðardóttur
Erla
Sigurðardóttir
»Menningar- og
menntamálanefnd
Norðurlandaráðs telur
að frumkvöðla- og ný-
sköpunarmenntun eigi
að bjóða í öllum grunn-
skólum.
Höfundur er fulltrúi í þróunarnefnd
NKG, Verkefnastjóri Impra – Ný-
sköpunarmiðstöð Íslands.
Nú, þegar kominn er
góður grundvöllur að
stofnun Alþýðulýðveld-
isins, þá er best að
huga að næstu skref-
um í því að skipta út
þessum vesalings „al-
menningi“ sem enn
hírist á landinu. Fá al-
mennilegan „almenn-
ing“ í landið.
1. skref: Landið eitt kjördæmi
Stór-Sovétið í Reykjavík tryggir
auðvitað að almenningur heimti að
landið verði eitt kjördæmi. Það veit-
ir aðalriturum (nauðsynleg nafn-
breyting) flokksins örugga kosningu
hvernig sem almenningur kýs. Þeir
sem eru í 15.-20. sæti á einhverjum
landslista hafa hvort eð er ekkert að
segja, hafa ekkert bakland, engan
stuðning. Hafa enda ekkert að berj-
ast fyrir. Verða lítil möppudýr í
fangi forystunnar. Sauðtryggð er
það eina sem gildir til að prjóna sig
hærra á landslistanum. Ótímabær
fráföll og svik munu vissulega flýta
fyrir upphafningum og auknum
völdum, en enginn skortur er á slíku
í Alþýðulýðveldum.
2. skref: Að þiggja er þjóðhollt
Með því að koma í veg fyrir frjálsa
atvinnuuppbyggingu og rekstur fyr-
irtækja þá verða fleiri og fleiri þiggj-
endur í þjóðfélaginu. Það tryggir
völd aðalritaranna. Erlendir aðilar
mega alls ekki koma að rekstri eða
atvinnuuppbyggingu í Alþýðu-
lýðveldinu. Ekki einu
sinni frá öðrum alþýðu-
lýðveldum. Önnur al-
þýðulýðveldi hafa farið
flatt á því. Þar hafa að-
alaðalritarar jafnvel
misst völdin. Það verð-
ur að hafa stjórn á
þessu. Fjölga þarf hjá
hinu opinbera. Það
tryggir einnig hollustu.
Einn aðalritaranna
hefur margbent á að
fjölgun tollvarða og
lögregluþjóna sé ein af
meginstoðum uppbyggingar alþýðu-
lýðveldisins. Auk þess þarf fleiri
fangelsi og fangaverði. Megi það
verða.
3. skref: Miðstýring
er markmið gott
Með aukinni miðstýringu verður
tryggt að Reykjavíkur-sovétið haldi
völdum. Þó nú sé aðalútflutningur
frá höfnum utan Reykjavíkur og svo
höfnum tengdum stóriðju verður að
tryggja að sem mestur útflutningur
fari um höfnina í Reykjavíkursov-
étinu. Það eykur yfirsýn og tryggir
að ekkert fari úrskeiðis. Nú fer svo
til allur innflutningur um þá höfn og
þaðan er skammtað út til annarra
byggða. Vart þarf að taka fram að
full ástæða er til að koma í veg fyrir
innflutning á öllu óþarfa prjáli. Þjóð-
in verður að skammast sín og skilja
að aðalritararnir eru að hugsa um
fólkið. Það eitt kemur okkur áfram.
4. skref: Að skilja skatta sína
Öllum er hollt að stytta í beltinu
og læra að lifa við þröngan kost. Að-
alritararnir vita hvað almenningi er
fyrir bestu. Því skyldu allir greiða
skatta sína með bros á vör. Laun al-
mennings verða hvort eð er greidd
af skattfé svo ekki er að undra að
skattar verði hraustlegir. Við skul-
um alls ekki halda að við getum náð
Norðurlöndum í skattheimtu. Í Nor-
egi er skattur t.d. 30-36% og það sjá
allir hversu fráleitt það er að við get-
um lækkað okkar skatta í það við-
mið.
5. skref: Fyllum fangelsin fljótt
Til að fleiri geti fengið störf við
fangavörslu þá verður að finna fleiri
sökudólga fljótt. Beint liggur við að
allir flokksbundnir í Sjálfstæð-
isflokknum verði settir inn til að
sauma kartöflupoka eða hlaða varn-
argarða um Alþingishúsið. Hefur
nokkuð vel tekist að gera þá, alla
með tölu, ábyrga fyrir Borgarfjarð-
arræðum og Baugsfylleríi, banka-
skruni, bruðli og bjánahætti. Og
ekki má fyrnast yfir þjófnað á lífeyri,
sparnaði og aurum ekkjunnar, því
síður sukk, svik og svall þjóðarinnar
í boði þingmanna allra.
Reykjavíkur-sovétið –
hvenær kemur þú?
Eftir Sigurjón
Benediktsson » Fleiri fangelsi: Beint
liggur við að allir
flokksbundnir í Sjálf-
stæðisflokknum verði
settir þar inn til að
sauma kartöflupoka eða
hlaða varnargarða.
Sigurjón
Benediktsson
Höfundur er tannlæknir.
–– Meira fyrir lesendur
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað um Tísku og förðun
föstudaginn 15. október.
Í Tísku og förðun verður fjallað
um tískuna haustið 2010 í hári,
förðun, snyrtingu og fatnaði
auk umhirðu húðarinnar,
dekur og fleira. .
MEÐAL EFNIS:
Nýjustu förðunarvörurnar.
Húðumhirða.
Haustförðun.
Ilmvötn.
Snyrtivörur.
Neglur og naglalökk.
Hár og hárumhirða.
Tískan í vetur.
Flottir fylgihlutir.
Góð stílráð.
Íslensk hönnun.
Ásamt fullt af öðru
spennandi efni. .
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 11. október.
sérblað
Tíska & Förðun