Morgunblaðið - 04.11.2010, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2010
Hlaupið í Gígjukvísl
Guðni Einarsson
Ragnar Axelsson
Árni Sæberg
Grímsvatnahlaupið tók að sjatna eft-
ir miðjan dag í gær. Vatnamælinga-
menn Veðurstofu Íslands mældu
rennslið vera um 2.600 m3/s laust fyr-
ir hádegið. Um kl. 16.30 mældist það
vera 2.620 m3/s og þykir ljóst að flóð-
toppurinn hafi verið þar á milli.
Þegar Morgunblaðsmenn komu að
Gígjukvísl í gærmorgun var unnið að
því að styrkja vesturbakka árinnar
til að forða því að áin græfi undan
staurasamstæðu raflínu. Ísjaki braut
staurasamstæðu neðan við brúna á
mánudag. Í gær hékk staurinn enn á
tveimur raflínum í vatnsflaumnum
en þriðja línan slitnaði í fyrrakvöld.
Hópur vísindamanna flaug með
flugvél Landhelgisgæslunnar yfir
Grímsvötn í gær. Engin merki sáust
um eldsumbrot. Eyjólfur Magnús-
son, jarðeðlisfræðingur, sagði í sam-
tali við mbl.is að einungis hefðu sést
ummerki um hlaupið. Taldi hann
ólíklegt að gos væri að hefjast. Í
fyrrinótt mældist aukinn titringur á
mæli á Grímsfjalli. Ekki er vitað hvað
olli titringnum.
Jökulsporðurinn heillegur
Oddur Sigurðsson, jarðfræðingur
og sérfræðingur á sviði jöklafræði,
var ásamt fleiri vísindamönnum frá
Veðurstofunni við Gígjukvísl í gær.
Morgunblaðsmenn fóru með þeim
upp að útrás hlaupsins við austurjað-
ar Skeiðarárjökuls nokkuð vestan við
Jökulfell. Oddur sagði að sér kæmi á
óvart hve lítið hafði brotnað úr jök-
ulsporðinum og furðulítið af jökum í
ánni. Hins vegar hefur mikið brotnað
úr sendnum malarbökkunum gegnt
jökulsporðinum. Víða mátti sjá hol-
bakka yfir beljandi jökulfljótinu.
„Ég vara við því að fólk fari tæpt á
þessum bökkum. Maður veit aldrei
hvar næsta spilda dettur eða hvað
hún er stór,“ sagði Oddur. Hann hef-
ur vaktað íslenska jökla og framgang
þeirra og rýrnun um árabil. Oddur
þekkir vel til Grímsvatnahlaupa og
því við hæfi að spyrja hvernig hann
meti hlaupið nú.
Hlaupið nú líkt og var 2004
„Þetta hlaup er í svipuðum dúr og
hlaupið 2004. Þó hefur hlaupið nú
vaxið heldur hraðar en þá. Var það þó
það hlaup sem hafði vaxið hraðast af
þeim hlaupum sem við höfum mælt
fyrir utan stóra hlaupið 1996,“ sagði
Oddur. Hlaupið 1996 kom í framhaldi
af eldgosi í Gjálp sem bræddi rúm-
lega þrjá rúmkílómetra af jökulís á
skömmum tíma. Bræðsluvatnið safn-
aðist fyrir í Grímsvötnum og hljóp
þaðan um mánuði síðar. Urðu þá
miklar hamfarir og ruddi hlaupið
burtu brúm, m.a. brúnni yfir Gígju-
kvísl og brúnni yfir Skeiðará að
hluta.
Oddur taldi sig sjá þess merki við
upptökin laust eftir hádegið í gær að
hlaupið hefði náð hámarki og væri
tekið að sjatna. Hlaupvatnið er um
tvær stundir að renna að brúnni. Mat
Odds reyndist vera rétt því vatna-
mælingamenn töldu að hlaupið hefði
verið í hámarki við brúna eftir hádeg-
ið. Þeir sögðu það vera gamalla
manna mál að þegar myndist drýli í
ánni sé hlaupið í hámarki. Drýli sáust
einmitt eftir hádegið.
Grímsvatnahlaupið leitar nú niður
farveg Gígjukvíslar en slík hlaup fóru
til skamms tíma niður farveg Skeið-
arár og voru þá kölluð Skeiðarár-
hlaup. Oddur sagði í samtali við
Morgunblaðið 12. ágúst árið 2000 að
ef Skeiðarárjökull hopaði nógu mikið
myndi vatn Skeiðarár leita í Gígju-
Hlaupið metið Oddur Sigurðsson jarðfræðingur segir að hlaupið nú hafi verið í svipað og hlaupið 2004. Nú fer hlaupið niður Gígjukvísl í stað þess að fylla farveg Skeiðarár eins og á árum áður.
Grímsvatnahlaupið tók
að sjatna síðdegis í gær
 Engin merki sáust um eldsumbrot í Grímsvötnum  Súla mun væntanlega fara að renna í Gígjukvísl
 Allt vatn undan Skeiðarárjökli mun líklega sameinast í einum farvegi líkt og var á miðöldum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Grímsvötn Jökulhettan yfir Grímsvötnum var kolsprungin og hafði sigið eins og sást vel úr flugvél Landhelgisgæslunnar í gær.