Morgunblaðið - 04.11.2010, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2010
Fyrsti snjórinn Vetrarlegt var í Reykjavík í gær og náttúrufegurðin blasti víða við í samspili við mannanna ljós.
HAG
Mótmæli lands-
byggðarfólks gegn
áformum stjórnvalda
um niðurskurð í heil-
brigðisstofnunum á
landsbyggðinni eru
einhver hin öflugustu
sem við munum eftir. Í
rauninni hefur sprottið
upp hreyfing fólks úti
um allt land, sem lætur
ekki bjóða sér það sem
borið er á borð í fjár-
lagafrumvarpinu. Þetta eru þess
vegna ekki hefðbundin mótmæli,
heldur miklu fremur einhvers konar
vakning, þar sem nánast hver sem
vettlingi getur valdið snýst til varnar
í þágu nauðsynlegrar grunnþjónustu
í samfélaginu. Fólk áttar sig á því að
sú stefnumótun sem við sjáum í fjár-
lagafrumvarpinu veikir innviði
byggðanna; innviðina sem forsendur
búsetunnar eru meðal annars reistar
á. Þess vegna skynja íbúarnir þessa
baráttu sem átök um sjálfan grund-
völlinn og þar með um leið mögu-
leika byggða sinna.
Óréttlætið birtist síðan í hug-
myndum sem fela í sér allt að 40%
niðurskurð á landsbyggðinni þegar
almenna hagræðingarkrafan í vel-
ferðarmálum er 5%. Þetta eru
ástæður þess mikla alvöruþunga sem
við sjáum svo skýrt í varnarbarátt-
unni sem nú er háð um framtíð heil-
brigðisstofnana á landsbyggðinni.
Þau stjórnvöld sem ekki gera sér
grein fyrir þessari alvöru eiga eftir
að komast að því fullkeyptu.
Það þarf ekkert um að deila, að
áform stjórnvalda skerða heilbrigð-
isþjónustu sem íbúar landsbyggð-
arinnar hafa búið við. Það er því aug-
ljóst að það er ekki í þágu þess fólks
að þessi áform eru sett fram. Það er
sömuleiðis ljóst mál að sveitarfélögin
á þessum svæðum bíða af mikinn
skaða. Með minnkandi útsvar-
stekjum, fólksfækkun og skertum
umsvifum. Með verri þjónustu flyst
fólk burtu. Ungt fólk forðast staði
þar sem heilbrigðisþjónustan er lak-
ari. Smám saman molna undirstöð-
urnar, af því að búsetan verður ekki
eftirsóknarverð.
En í þágu hvers er þetta þá gert?
Svarið hefur hingað til verið að þetta
sé gert í hagræðingarskyni, til þess
að lækka kostnað.
Sem sagt í þágu skatt-
borgaranna. En er
það svo? Nei. Nú hafa
nefnilega verið lögð
fram gögn sem sýna
að svo er ekki. Meira
að segja ríkið sjálft,
skattborgararnir, tap-
ar á þessu háttalagi.
Og úr því að svo er
hljótum við að spyrja:
Hvers vegna í dauð-
anum er þetta þá allt
saman gert?
Skýrsla Dóru Hlínar Gísladóttur,
verkfræðings á Ísafirði, og Kristins
Hermannssonar, hagfræðings og
doktorsnema við Strathclyde-
háskóla í Skotlandi, um efnahags-
og samfélagsleg áhrif niðurskurð-
arins á Heilbrigðisstofnun Vest-
fjarða, hafa fært okkur heim sann-
inn um þetta. Skýrsla þeirra sýnir
okkur að jafnvel Stóri bróðir sjálfur,
ríkið, tapar á öllu saman. Þetta er
tímamótaskýrsla sem ástæða er til
þess að hvetja fólk til að kynna sér.
Skýrsluna má lesa hér: http://
isafjordur.is/upload/files/almennt/
ahrif_nidurskurdar_a_heilbrigd-
isstofnun_vestfjarda.pdf
Að sönnu tekur hún eingöngu til
Heilbrigðisstofnunar Vestfjarða. En
hún talar sínu máli og niðurstöðu
hennar væri fróðlegt að skoða í sam-
hengi við stöðuna á öðrum sambæri-
legum stofnunum. Hún kennir okk-
ur líka að nauðsynlegt er að skoða
málin í stærra samhengi en oft er
gert.
Og núna þegar við sjáum að nið-
urskurðarhugmyndirnar þjóna varla
nokkrum tilgangi er bara það eitt
eftir: að hvetja stjórnvöld til þess að
draga þær til baka. Við vitum líka
hvort sem er að þær njóta ekki
stuðnings á Alþingi og það er jú þar
sem þessi mál verða endanlega leidd
til lykta. Þess vegna er ekki eftir
neinu að bíða. Það er best að hætta
strax við þessi áform.
Eftir Einar Kristin
Guðfinnsson
» Skýrsla þeirra sýnir
okkur að jafnvel
Stóri bróðir sjálfur, rík-
ið, tapar á öllu saman.
Einar K.
Guðfinnsson
Höfundur er alþingismaður.
Já, en hvers vegna
í dauðanum?
Gauti Kristmanns-
son, dósent við Há-
skóla Íslands, vakti
fyrir skemmstu at-
hygli á því sem hann
telur sóknarfæri fyrir
íslenska tungu með
inngöngu Íslands í
ESB. Muni þar mest
um öflugt þýðingastarf
við yfirfærslu allra
gerða og tilskipana
Evrópusambandsins á íslensku.
Raunar er það þegar orðið að ís-
lenska þjóðin eyðir umtalsverðu fé til
þýðinga á regluverki EES-svæðisins
en eins og Gauti bendir á myndi sú
vinna öll og kostnaður margfaldast
við inngöngu í ESB. Og jafnt þó að
enginn lesi þýðingar þessar mun
þýðingastarfið hafa áhrif á íslensku
þar sem samhliða þýðingum munu
skriffinnar margskonar starfa við að
orðtaka regluverk þessi, yfirfara og
kynna nýyrði og talsmáta sem þar
verður til og svo mætti áfram telja.
En hitt er afar einkennileg kenn-
ing og öfugsnúin að ætla að þýðingar
sem þessar geti haft góð áhrif á ís-
lenska tungu. Á 17. og 18. öld hafði
danski kansellístíllinn komist mjög
nærri því að eyðileggja íslenskt rit-
mál og það varð æviverk Fjöln-
ismanna að snúa ofan af
þeim ósköpum. Dagur
íslenskrar tungu er af
þeirri ástæðu á afmæl-
isdegi Jónasar Hall-
grímssonar.
Það sem ægir ís-
lenskri tungu okkar
daga eru ekki slettur
og slang unglinganna
eða þágufallssýki stöku
manns austur á Sel-
fossi. Íslenskri tungu
stafar miklu meiri ógn
af stílleysi stofn-
anamálsins. Daglega mætir það
kjarnmiklu íslensku alþýðumáli og
gerir með yfirlæti sínu og opinberum
stimplum kröfu til að vera réttara.
Fari sem í draumsýn dósentsins við
Háskólann versnar vígstaða ís-
lenskrar tungu gagnvart sínum
versta óvini.
Eftir Bjarna
Harðarson
» Það sem ægir ís-
lenskri tungu okkar
daga eru ekki slettur og
slang unglinganna eða
þágufallssýki stöku
manns heldur stílleysi
stofnanamálsins.
Bjarni Harðarson
Höfundur er rithöfundur og bóksali.
Órækt í tungu
Eftir mikil mótmæli
á Austurvelli í byrjun
október sagði forsætis-
ráðherra í fréttum Rík-
isútvarpsins að hún ætl-
aði að boða til víðtæks
samráðs um aðgerðir
vegna skuldugra heim-
ila. Stuttu síðar voru
fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar kallaðir til
fundar í stjórnarráðinu.
Fulltrúar Framsóknarflokks og
Hreyfingarinnar hafa sótt þessa fundi
en síðasti svokallaði samráðsfundur
var haldinn 15. október. Frá þeim
degi hefur ekki heyrst eitt aukatekið
orð frá forsætisráðherra eða öðrum
úr hennar liði um hið meinta samráð.
Sett var saman lið reiknimeistara
þar sem fulltrúar réttlátrar almennr-
ar leiðréttingar áttu einn fulltrúa, en
hinir komu frá forsætisráðuneyti, líf-
eyrissjóðum, bönkum og Íbúðalána-
sjóði. Lið þetta átti að reikna ýmsar
leiðir fljótt og vel og er enn að þegar
þetta er ritað. Hinn 15. október lagði
ég fyrir forsætisráðherra tillögu þing-
flokks framsóknarmanna um sam-
vinnuráð um þjóðarsátt og nú mánuði
síðar er óljóst hvort forsætisráðherra
eða aðrir ráðherrar hafi kynnt sér
þessar tillögur því ekkert hefur
heyrst frá þeim.
Forsætisráðherra heldur áfram að
boða samráð í gegnum
fjölmiðla og kallar nú
eftir samráði um stöð-
ugleika. Hver á þessi
stöðugleiki að vera? Að
fenginni reynslu má
álykta að nýtt samráð
snúist um að þvinga
fram tillögur til þess
eins að fresta vandræð-
um ríkisstjórnarinnar
sem nú er komin fram
yfir síðasta söludag.
Staða ríkisstjórnarinnar
er slík að hún treystir
sér ekki til að fara fram með mál á
eigin forsendum og dregur því aðra
að borðinu þegar þannig er komið,
með fagurgala um samráð. Þetta
ástand gengur ekki lengur. Samráð
um það eitt að halda lífi í ríkisstjórn
sem föst er í feni sjálfsblekkingar er
samráð sem ekki er hægt að mæla
með. Þingflokkur framsóknarmanna
hefur fylkt sér á bak við þau sárafáu
góðu mál sem stjórnarflokkarnir hafa
lagt fram á þingi og ítrekað tekið já-
kvætt í ósk um samráð. Því miður
hafa spunameistarar ríkisstjórn-
arinnar dregið upp þá mynd að það
séu stjórnmálin í heild sem séu að
bregðast. Það er rangt. Ef fjölmiðlar
væru starfi sínu vaxnir væru þeir
búnir að benda á hið augljósa, að inn-
an þings hafa fjölmörg mál verið lögð
fram þar sem þingmenn úr ýmsum
flokkum eru samála um. Vandinn er
hins vegar hjá ríkisstjórninni sem
eyðir sínum síðustu bensíndropum í
að beina athyglinni annað. Nú er mál
að linni.
Formaður Framsóknarflokksins
hefur tekið jákvætt í aðkomu flokks-
ins að nýrri ríkisstjórn. Hefur hann
talað fyrir þjóðstjórn um nokkurra
mánaða skeið og nú eru fleiri, meira
að segja Sjálfstæðisflokkurinn, að
gera sér grein fyrir því að það er
skynsamlegasta leiðin til að ná utan
um þau verkefni sem bíða. Afar mik-
ilvægt er að innan ríkisstjórnar og
þings myndist tryggur meirihluti fyr-
ir þeim verkefnum sem fara þarf í.
Augljósasta verkefnið er að koma
hjólum atvinnulífsins af stað, draga
úr atvinnuleysi og gefa fólki ástæðu
til að ætla að verið sé að berjast fyrir
framtíð þess og þjóðarinnar. Ekkert
af þessu er óyfirstíganlegt ef orðið
samráð fær þá meiningu sem í það er
lagt. Viðræður milli formanna flokk-
anna um þjóðstjórn verða að fara af
stað, nú þegar, því ekki má meiri tími
fara til spillis.
Eftir Gunnar Braga
Sveinsson » Samráð um það eitt
að halda lífi í rík-
isstjórn sem föst er í
feni sjálfsblekkingar er
samráð sem ekki er
hægt að mæla með.
Gunnar Bragi Sveinsson
Höfundur er alþingismaður.
Samráð um líf ríkisstjórnar-
innar eða þjóðstjórn?