Ný saga - 01.01.1998, Qupperneq 36

Hörður Vilberg Lárusson
Mynd 18.
Titilsíður ritlinga
sem andstæðingar
Kefla vikursjón varps-
ins gáfu út um
sjónvarpsmálið.
Eins og það væri
sjálfsagt að
banna erlendum
togurum að veiða
innan íslenskrar
landhelgi, skyldi
meina útlending-
um að ryðjast
inn í íslenska
menningarhelgi
allt annað væri að fara í kvikmyndahús og
sitja þar í 1-2 tíma og horfa á mynd sem mað-
ur hefði valið en að horfa á Keflavíkursjón-
varpið sem væri inni á heimilinu sjö tíma á
virkum dögum og allt upp í tíu tíma um helg-
ar. Sigurður sagði að í tilfelli sjónvarpsins
hefði maður ekkert val, sjónvarpsefnið kæmi
bara inn á mann og maður væri næstum varn-
arlaus gagnvart því.88 Þessi málflutningur var
ærið algengur hjá andstæðingum Keflavíkur-
sjónvarpsins og var því haldið á lofti að ann-
aðhvort yrði að horfa á alla dagskrána frá
morgni til kvölds eða sleppa því. Enginn
millivegur væri fær og aldrei var gengið út frá
því að fólk byggi yfir mannlegri skynsemi sem
gerði því kleift að velja og hafna.
Algengustu röksemdirnar fyrir því að tak-
marka bæri Keflavíkursjónvarpið við her-
stöðina eina voru þær að eina ástæða þess að
íslendingar gætu talist sjálfstæð þjóð væri
tunga þeirra og menning, án hennar hefðu ís-
lendingar ekkert fram að færa til heimsmenn-
ingarinnar og tilveruréttur þeirra sem þjóðar
fokinn út í veður og vind. Astæða þess að Is-
lendingar létu sig hafa það að lifa í svo
hrjóstrugu landi væri sérstæð menning þeirra
og ef hennar nyti ekki lengur við myndu þeir
flykkjast til annarra landa þar sem lífsbarátt-
an væri auðveldari og vist öll betri.89
Baráttan gegn sjónvarpinu var einnig sett í
samband við baráttu íslendinga fyrir útfærslu
landhelginnar og baráttuna fyrir fiskimiðun-
um. Þórhallur Vilmundarson notaði fyrstur
orðið menningcirhelyi í umræðuþætti í útvarp-
inu í nóvember 1961 og var það óspart notað
af andstæðingum Keflavíkursjónvarpsins á
komandi árum.90 Orðið menningarhelgi átti
að vísa til landhelginnar og menningarhelgina
bæri að verja fyrir erlendum ágangi líkt og
landhelgina. Eins og það væri sjálfsagt að
banna erlendum togurum að veiða innan ís-
lenskrar landhelgi, skyldi meina útlendingum
að ryðjast inn í íslenska menningarhelgi. Um
menningarhelgina sagði Þórhallur: „Yfir henni
eigum við einir lögsögu, og okkur má aldrei
henda að leyfa öðrum þjóðum að ráðast inn í
hana og fremja þar helgispjöll.“91 Þórhallur
sagði að eitt hliðstætt dæmi væri um álíka nið-
urlægingu úr sögu íslands og áhorf íslendinga
á Keflavíkursjónvarpið. Það hafi verið þegar
Bretar stunduðu togveiðar hér við land og ís-
lendingar reru út til þeirra til að hirða
þorskinn sem Bretarnir vildu ekki sjá.92
Skáld sinntu baráttunni gegn varnarliðinu
og fjölmiðlum þess, og má sem dæmi taka
skáldsöguna Svarta messu eftir Jóhannes Helga
sem kom út árið 1965.93 í ritdómi um bókina
sagði Jón Óskar að Jóhannes hefði hugsað sér
með Svartri messu að láta íslenskt þjóðfélags-
ástand kristallast í lífi fólks á eyjunni Lyngey,
þar sem útlendingar (þ.e. Bandaríkjamenn)
hefðu herstöð, en fólkið lifði af sjávarútvegi. í
sögunni er gistihús þar sem aðalgerandi sög-
unnar hefur aðsetur sitt, Murtur skáld, og í
það hús stefnir höfundur þeim fulltrúum spill-
ingar í þjóðlífinu sem skáldið á að afhjúpa og
húðfletta. Þangað kemur fegurðardísin Gunn-
hildur sem hefur sell erlendu kvikmyndafé-
lagi fegurð sína, og þangað koma ráðamenn
þjóðarinnar sem skáldið lætur þjóðina sækja
til saka og dæma í draumi.
Úr gistihúsinu horfir Murtur skáld í sjón-
auka yfir eyjuna, á radarstöð hersins, á grasið
og á fjöruna, sem verður aðalvettvangur hans
til gönguferða. Þar er gervilegasta stúlka eyj-
arinnar, Úlfhildur Björk, vön að ganga til
vinnu sinnar í frystihúsinu, en hún verður
skáldinu ímynd þess sem varðveist hefur
hreint og heilbrigt í þjóðinni. Andstæða
hennar er á næsta leiti þar á eynni, útlend her-
stöð með þeirri spillingu fyrir landslýð sem af
henni leiðir. Á eynni er sýslumaður og situr
34