Morgunblaðið - 01.10.2011, Síða 20

20 Samgöngur á sunnanverðum Vestfjörðum
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Línur eru lítið farnar að skýrast með
tengingu Vestfjarða við þjóðvega-
kerfið í gegn um Gufudalssveit.
Sveitarstjórnirnar á svæðinu og
meginhluti íbúanna sætta sig ekki
við annað en láglendisleið en innan-
ríkisráðherra hefur ekki fallið frá til-
lögu sinni um að halda veginum á
hálsunum þótt hann hafi opnað fyrir
umræðu um jarðgöng. Það eru jafn-
framt skoðanir nokkurra íbúa sem
einangrast við færslu vegarins, land-
eigenda við Teigsskóg og nátt-
úruverndarsamtaka.
Tveir slæmir kaflar eru eftir á
Vestfjarðavegi nr. 60. Annars vegar
er vegarkafli í Múlasveit. Vegagerð-
in er að ljúka umhverfismati á nýjum
vegi sem meðal annars felur í sér
þverun Mjóafjarðar og samhliða er
unnið að breytingum á aðalskipulagi.
Stefnt er að því að bjóða þá fram-
kvæmd út, að minnsta kosti að hluta,
fyrir áramót. Lagning vegarins tek-
ur tvö til þrjú ár og það er sá tími
sem stjórnvöld og heimamenn hafa
til að koma sér niður á lausnir um
framhaldið, þrætukaflann um Gufu-
dalssveit.
Hálsaleiðin stöðvuð
Sveitarstjórnirnar á svæðinu hafa
verið nokkuð samstiga í afstöðu sinni
um vegalagningu um Gufudalssveit,
þótt hagsmunir fari ekki að öllu leyti
saman vegna þess að umræddur veg-
ur þjónar einnig sem innansveit-
arvegur í Reykhólasveit.
Gústaf Jökull Ólafsson, hrepps-
nefndarmaður í Reykhólahreppi,
segir afstöðu sveitarstjórnar skýra.
Hún muni ekki gefa út fram-
kvæmdaleyfi nema fyrir veg á lág-
lendi. Þegar af þeirri ástæðu eru
hugmyndir Ögmundar Jónassonar
um að halda sig við Hálsaleiðina, sem
heimamenn hafa margoft hafnað,
óframkvæmanlegar. Vestari hálsinn,
Ódrjúgsháls, er lægri, um 160 metr-
ar yfir sjávarmáli, og þar væri hægt
að gera nýjan veg yfir en heimamenn
hafa slæma reynslu af gamla veg-
inum og vilja ekki heyra minnst á
vegi yfir hálsana tvo. Innanrík-
isráðherra gaf undir fótinn með jarð-
göng í Hjallaháls á hitafundum með
Vestfirðingum, með því að bjóðast til
að láta gera rannsóknir á jarðlögum
á vori komanda þannig að hægt verði
að meta betur kostnað við ganga-
gerð. Hann treysti sér þó ekki til að
tímasetja göng. Það getur sjálfsagt
enginn stjórnmálamaður gert því bú-
ið er að skera illilega niður fjár-
framlög til vegagerðar og jarðgöng
víða um land hafa verið sett í for-
gang. Á þessu átta heimamenn sig
og treysta ekki á að göng komi á
næstu árum. Varla er raunhæft að
ætla að þarna fáist vegur á tveimur
hæðum, það er að segja að jarðgöng
verði boruð fljótlega eftir að nýr veg-
ur kemur yfir hálsinn.
Þarna er stál í stál. Ljóst er að
fulltrúar heimamanna og stjórnvöld
verða að setjast niður og finna lausn.
Í umræðunni hafa komið fram hug-
myndir að ýmsum útfærslum. Rann-
saka þarf hvort þessar leiðir eru
raunhæfar og áhrif þeirra á um-
hverfið.
Ljóst er að leiðin sem heimamenn
og stjórnvöld komu sér saman um á
sínum tíma, svokölluð B-leið, er eðli-
legsta láglendisleiðin, þegar landa-
kort er skoðað. En fleira kemur þar
til. Hún felur í sér þverun Gufu-
fjarðar og Djúpafjarðar og lagningu
nýs vegar við norðanverðan Þorska-
fjörð þar sem farið er eftir endilöng-
um Teigsskógi. Þessi framkvæmd
myndi hafa áhrif á umhverfið, eins
og raunar allar aðrar nýjar leiðir.
Mest umtöluð er skerðing Teigs-
skógar. Landeigendur á Gröf og
Hallsteinsnesi og náttúruvernd-
arsamtök fengu umhverfismati
hnekkt fyrir dómstólum. Sá dómur
nær yfir alla leiðina. Því er ekki hægt
að þvera firðina á meðan verið er að
hugsa um framhaldið í Teigsskógi
eða jarðgöng. Fara þarf í nýtt um-
hverfismat alla leið.
Margir Vestfirðingar efast um
gildi Teigsskógar, í samanburði við
hagsmuni samfélagsins af greiðari
og öruggari samgöngum, og benda á
skógi- og kjarrivaxnar hlíðar um all-
an fjórðunginn. Við ramman reip er
að draga vegna þess að Teigsskógur
er orðinn tákn í náttúruverndarbar-
áttunni sem erfitt verður að fella af
stalli.
Á að standa á B-leiðinni?
Í tali heimamanna er áberandi
áhersla á að setja stefnuna á leið B,
þrátt fyrir það sem á undan er geng-
ið, annaðhvort með nýju umhverf-
ismati eða samþykkt sérlaga um að
heimila lagningu vegar um Teigs-
skóg. Ögmundur Jónasson hefur
sagt að það yrði mjög tafsöm vinna
og alls óvíst um niðurstöðuna. Fram
kom á fundi hans á Patreksfirði að
hann teldi raunar meiri líkur á að
hún yrði óvilhöll. Hann vísaði til and-
stöðu náttúruverndarfólks og stofn-
ana og hugsanlegra málaferla.
Hægt væri að óska eftir því að
umhverfisráðuneytið endurskoðaði
úrskurð sinn um umhverfismat sem
dæmdur var ógildur en pólitíski
veruleikinn er sá að ráðuneytið hef-
ur skipt um skoðun og leggst hart
gegn skerðingu Teigsskógar. Ekki
er útilokað að láta gera nýtt um-
hverfismat fyrir leiðina, samkvæmt
nýjum lögum um umhverfismat. Þá
þarf væntanlega að vera hægt að
benda á nýjar upplýsingar eða
breyttar forsendur. Annars yrði af-
staða Skipulagsstofnunar sú sama
og við fyrra umhverfismatið, þar
sem lagst var gegn framkvæmd-
inni. Samkvæmt nýju lögunum get-
ur sveitarfélagið gefið út fram-
kvæmdaleyfi, gegn áliti
Skipulagsstofnunar, en það er kær-
anlegt og búast má við að allt þetta
taki langan tíma vegna þeirrar and-
stöðu sem er við skerðingu Teigs-
skógar og raunar fleiri atriði á
þeirri leið. Þá er spurningin hvort
menn vilja standa á þessari leið,
eins og hundar á roði, eða athuga
aðra möguleika.
Hvert liggur leiðin?
 Hugað að nýjum útfærslum fyrir lagningu vegar um Gufudalssveit  Reiknað með að tvær til
þrjár leiðir fari í umhverfismat  Sveitarstjórn veitir aðeins leyfi fyrir láglendisvegi
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Þverun Malaraflokkur vinnur á Melanesi. Þaðan er stutt leið yfir á Grónes og síðan Hallsteinsnes.
Leiðir í Gufudalssveit
Þor
ska
fjör
ður
Hálfdán 500
Miklidalur 369
Kleifaheiði 404
Klettsháls 332
Ódrjúgsháls 160
Hjallaháls 336
Svínadalur 220
Brattabrekka 402
Fjallvegir frá Bíldudal
til Borgarfjarðar
Hæð í M.y.s.
Djú
pif
jör
ðu
r
Gu
fu
fjö
rð
ur
Berufjörður
Djúpidalur
A. Staður - Skálanes
B. Þrætuleiðin
C. Framhjá Ódrjúgshálsi
D. Hálsaleiðin
Leið B(b).
jarðgöng undir hjallaháls
Gufudalur
Skálanes
Re
yk
hó
la
r
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. OKTÓBER 2011
Vegagerðin bar saman þrjár veglínur um Gufudalssveit
í umhverfismati, leiðir B, C og D. Leið B varð fyrir val-
inu en hún gerir ráð fyrir þverun Gufufjarðar og Djúpa-
fjarðar og vegi um Teigsskóg í Þorskafirði. Hún styttir
leiðina um 12 kílómetra. Úrskurði um að heimila þá
leið, að loknu umhverfismati, var hnekkt fyrir dóm-
stólum. Leið C gerir ráð fyrir þverun Gufufjarðar en að
vegurinn liggi síðan inn Djúpafjörð og yfir Hjallaháls.
Þeirri leið var hafnað að loknu umhverfismati. Eina
leiðin sem hefur samþykkt umhverfismat er end-
urbætur á núverandi vegi yfir Ódrjúgsháls og Hjalla-
háls. Endurbæturnar myndu stytta leiðina um 6 kíló-
metra. Þess ber þó að geta að ekki er gert ráð fyrir
Hálsaleiðinni í nýlegu aðalskipulagi Reykhólahrepps og
ekki er vilji til að heimila hana. Þverun Þorskafjarðar
við Kinnarstaði hlaut samþykki þegar Hálsaleiðin
stóðst umhverfismat og gert er ráð fyrir henni á skipu-
lagi. Er því heimilt að hefja framkvæmdir þar. Sú fram-
kvæmd mun stytta leiðina um 10 km til viðbótar.
Ekki verður farið í framkvæmdir við aðrar leiðir en
núverandi veg án undangengins nýs umhverfismats.
Umræða er hafin um aðrar leiðir, til dæmis að færa
veginn úr Teigsskógi suður yfir Þorskafjörð og þvera
fjörðinn utar. Þá er gamla hugmyndin um þverun
Þorskafjarðar frá Stað yfir að Skálanesi aftur komin í
umræðuna. Loks má nefna að innanríkisráðherra hefur
lýst yfir vilja til að hefja rannsóknir vegna jarðganga í
Hjallahálsi.
Hálsaleiðin leyfð í umhverfismati en ekki skipulagi