Morgunblaðið - 18.10.2011, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2011
Kvöldflug Fólk tengir flugdrekaflug oftast við sumartímann en ekkert er því til fyrirstöðu að fljúga drekunum á haustin og veturna þegar vel viðrar eins og á þessu fallega kvöldi á Álftanesi.
Ómar Smári Ármannsson
Fátt einkennir núverandi
ráðamenn landsins meira
en ofstækið sem þeir missa
reglulega í dagsljósið. Allt
frá fyrsta degi, þegar þeir
náðu óvænt völdum í kjöl-
far skipulagðra óeirða, hef-
ur heiftin verið þeirra
helsta eldsneyti. Í upphafi
valdatíðarinnar komst
þannig ekkert annað að hjá
núverandi stjórnarflokkum
en að flæma gamlan póli-
tískan andstæðing úr
starfi, af fádæma persónu-
legri heift. Var þar sleginn
tónn sem síðan hefur verið
unnið eftir. Nýjasta dæmið
er sefasýkin sem upp er
komin á vinstribænum yfir
ráðningu nýs forstjóra
Bankasýslu ríkisins.
Vinstrimenn froðufella
hreinlega yfir ráðningunni,
en þó hefur ekki annað
komið fram en hún sé ná-
kvæmlega eftir lögum og
reglum.
Og hverjar eru
reglurnar?
Bankasýslan var stofnuð með sér-
stökum lögum árið 2009. Það var nú sjálf-
ur Steingrímur J. Sigfússon sem flutti
frumvarpið til þeirra laga, svo varla verð-
ur það betur gert. Bankasýslunni er ætl-
að að fara með eignarhlut ríkisins í
fjármálafyrirtækjum og samkvæmt lög-
unum þá skal sérstök þriggja manna
stjórn fara með yfirstjórn stofnunarinnar
og er tekið fram í lögunum að hún skuli
ráða forstjóra Bankasýslunnar. Við um-
ræður á Alþingi sagði Steingrímur J. Sig-
fússon að með þessu væru menn „akk-
úrat að færa málin af hinu pólitíska borði,
út úr ráðuneytinu og búa til armslengd á
milli stjórnmálanna, framkvæmdarvalds-
ins og löggjafans þess vegna, og þeirrar
framkvæmdar sem þarna á að fara fram“.
Í greinargerð með lögunum segir svo,
að sú skipan, að stjórnin en ekki stjórn-
málamennirnir ráði forstjórann, sé meðal
annars gerð „til þess að tryggja sjálfstæði
stofnunarinnar gagnvart ráðuneytinu og
til að undirstrika faglegt hlutverk hennar
sem umsýsluaðila eignarhluta ríkissjóðs í
fjármálafyrirtækjum“. Þeg-
ar lögin höfðu verið sam-
þykkt skipaði svo Stein-
grímur J. Sigfússon sjálfur
alla stjórnarmennina, svo
varla verður það betur gert.
Ráðningin er
lögum samkvæmt
Nú hefur stjórn Banka-
sýslunnar gert það sem lög
bjóða. Hún hefur ráðið for-
stjóra. Hún mun hafa lagt
ýmis próf fyrir umsækj-
endur og leitað ráðgjafar
sérfræðinga og að því loknu
var það niðurstaða stjórn-
arinnar að Páll Magnússon
bæjarritari í Kópavogi væri
hæfasti umsækjandinn.
Engar forsendur hef ég til
að dæma umsækjendur, en
svar stjórnar Bankasýsl-
unnar við kröfu fjár-
málaráðherra um rök-
stuðning vegna
ráðningarinnar er að því er
virðist býsna vel ígrundað
og rökstutt. Hitt blasir við,
og er meginatriði málsins,
að sá aðili, sem lögum sam-
kvæmt á að taka endanlega
ákvörðun, tók endanlega ákvörðun,
byggða á því sem sá aðili taldi réttast. Og
það er einmitt hin rétta leið.
Vinstrimenn froðufella
Þegar stjórn Bankasýslunnar sinnti
lagaskyldu sinni þá hefur hún líklega
gleymt því að við völd eru ofstækisfullir
vinstrimenn. Og þeir geta aldrei metið
pólitíska andstæðinga öðruvísi en sem
pólitíska andstæðinga. Þess vegna vilja
þeir núna hnekkja ráðningunni. Páll er
ekki þeirra maður. Og það sem verra er,
hann var aðstoðarmaður ráðherra sem
var ekki heldur þeirra maður. Þess vegna
skiptir núna engu hversu ráðningin var
„fagleg“, eða að „óháð nefnd“ hafi metið
umsækjendur en ekki ráðherra. Stór-
yrðin og geðshræringin nú segja allt sem
segja þarf um raunverulegt viðhorf
vinstrimanna til opinberra embættisveit-
inga. Þar stjórnast þeir einfaldlega af
pólitísku ofstæki, í hvaða búning sem það
er klætt hverju sinni.
Eftir Bergþór Ólason
» Vinstrimenn
geta aldrei
metið pólitíska
andstæðinga
öðruvísi en sem
pólitíska and-
stæðinga. Þess
vegna vilja þeir
hnekkja ráðning-
unni. Páll er ekki
þeirra maður.
Bergþór Ólason
Höfundur er fjármálastjóri.
Áfram heldur
ofstækið
Undirbúningur og
úrvinnsla fjárlaga
minnir á hernað.
Fjárlög eru skrifuð á
bakvið tjöldin, eitt ár í
senn. Þeim er hent
fram skömmu fyrir
gildistöku svo að vit-
ræn skoðun og um-
ræða er útilokuð. Þeir
sem verða fyrir fjár-
lagasprengjunni
skjóta strax á móti. Ábyrgð á for-
gangsröðun er varpað út í veður og
vind.
Lítum á Landspítala. Þar hefur
verið skorið gríðarlega niður und-
anfarin ár. Starfsfólk sem valið
hefur að starfa á Íslandi hefur
reynt undir vaxandi álagi að þenja
sig til hins ýtrasta til að halda í
horfinu. Hvenær er starfseminni
ofboðið? Framkvæmdastjórn
Landspítala er orðin uppiskroppa
með góðar hugmyndir. Ég sé tvær
aðgerðir á næsta ári sem eru frem-
ur bókhaldsaðgerðir en raunveru-
legar sparnaðaraðgerðir og með
ruðningsáhrifum bæta enn á erf-
iðleika sjúklinga, aðstandenda og
starfsfólks. Ég á við lokun líkn-
ardeildar fyrir aldraða og legu-
deildar í Hafnarfirði.
Öll verkefni St. Jósefsspítala
hafa nú færst yfir til Landspítala
og síðustu 18 rúmunum í Hafn-
arfirði verður lokað. Undanafarið
ár hefur verið erfitt að koma veiku
fólki inn á sjúkrahúsið og ganga-
innlagnir sjást á ný með tilheyr-
andi öryggis- og gæðabrestum auk
álags. Líkur eru á að gangainn-
lagnir verði þrálátari og baráttan í
dyragætt spítalans vaxi enn við
þessa aðgerð.
Líknardeild fyrir aldraða var
opnuð á Landakoti fyrir réttum tíu
árum. Líknardeildin var árangur
þriggja ára þróunar- og gæða-
starfs á almennri öldrunarlækn-
ingadeild sem viðbrögð við þörfum
þeirra einstaklinga sem höfðu erf-
iðustu sjúkdómseinkennin við lífs-
lok. Starfsfólk hannaði verkferla
og deildin fékk aðsetur á 5. hæð
Landakots í 9 einbýlum. Fram-
kvæmdasjóður aldraðra styrkti
húsnæðisbreytingar en Kvenna-
deild Reykjavík-
urdeildar Rauða
kross Íslands og
Styrktarsjóður
Landakotsspítala
lögðu til húsmuni og
hefur Kvennadeildin
stutt dyggilega við
starf deildarinnar
allar götur síðan.
Deildin þjónar um
100 manns á ári með
fjögurra vikna með-
allegutíma. Rekstr-
arkostnaður er um
100 milljónir. Umönnun allra
starfsmanna á deildinni hefur risið
hátt og verið í anda hjúkrunar:
hugur, hjarta, hönd. Það eru ein-
mitt svona þróunarverkefni sem
við erum hvött til að vinna að á
betri dögum.
Dauðinn er flestum fjarlægur.
Margir deyja kyrrlátlega og þurfa
ekki sérhæfða meðferð en ákveð-
inn hópur er með svæsin einkenni
og krefst ekki síður sérhæfðrar
þjónustu en bráðveikir á gjör-
gæslu. Bryndís Gestsdóttir og fé-
lagar gerðu rannsókn á einkenn-
um þeirra sem lögðust inn á
líknardeild aldraðra á ákveðnu
tímabili. Flestir höfðu illkynja
sjúkdóm á lokastigi. Eftirtalin ein-
kenni voru skoðuð og hlutfall
þeirra sem höfðu einkennin skráð:
örmagna (90%), lystarleysi (82%),
þrálátir og sárir verkir (78%),
næringarskortur (72%), mæði við
áreynslu (54%), munnþurrkur
(47%), skert félagsleg þátttaka
(47%), depurð (43%), svefnerfið-
leikar (40%), hægðatregða (38%),
ógleði (28%) og bjúgur (27%).
Flestir höfðu mörg einkenni og
auk þess líkamlegt færnitap en
sumir byrjandi minnisskerðingu.
Öldruðum fjölgar og háöldr-
uðum mest. Þeir sem eru 65 ára og
eldri eru 10 sinnum líklegri til að fá
krabbamein og 15 sinnum líklegri
til að deyja úr krabbameini en þeir
sem yngri eru. Lokun líkn-
ardeildar aldraðra er í sterkri mót-
sögn við lýðfræðilega þróun en
einnig í mótsögn við stefnu stjórn-
valda að styðja fólk til sjálfstæðrar
búsetu svo lengi sem kostur er en
veita viðeigandi þjónustu þegar
þörf er á. Síðasta ár í lífi hvers
manns er kostnaðarmest þegar
æviheilbrigðiskostnaður er skoð-
aður og síðustu þrír mánuðirnir
kostnaðarmestir. Þó minnkar
þessi kostnaður með aldri. Þetta
er fólkið sem í takt við stefnu
stjórnvalda býr heima þar til allt
um þrýtur og þarf á sérhæfðri ein-
kennameðferð að halda síðasta
mánuðinn. Það hefur í raun hlíft
heilbrigðisþjónustunni við bana-
legunni þar til hún gat vart verið
fjárhagslega hagkvæmari.
Það á að spara 50 milljónir með
því að færa 5 af 9 rúmum frá
Landakoti yfir í Kópavog. Á
Landakoti er fullbúin deild og hún
var 40% hagkvæmari en deildin í
Kópavogi, líklega af samlegð-
aráhrifum á Landakoti. Í Kópa-
vogi þarf að leggja í húsnæð-
iskostnað til að koma
sjúklingunum 5 fyrir í nærliggj-
andi húsi. Fjórir einstaklingar að
meðaltali verða í dýrari rýmum við
Hringbraut og Fossvog, sem eru
ósérhæfð með hliðsjón af líkn og
ýta öðrum einstaklingum frá sér-
hæfðri meðferð. Það er erfitt að
sjá peningalegan ávinning af þessu
róti.
Þegar þingmenn skoða áætl-
aðan ríkisreikning, eru þeir þá
sáttir við þá forgangsröðun sem
þar birtist? Er eitthvað annað í
ríkisreikningi sem mætti missa sín
frekar? Geta þeir gripið í taumana
þar sem stefnir í verstu slysin? Í
ýmsum löndum, t.d. Kanada, eru
fjárlög hvers árs undirbúin með
margra ára fyrirvara, gróflega
fyrst en á nákvæmari hátt eftir því
sem nær dregur. Þá er tími til op-
innar stefnumótunar og opinnar
forgangsröðunar. Íslensk stjórn-
sýsla og Alþingi þarf að gera bet-
ur.
Eftir Pálma V.
Jónsson » Á líknardeild aldr-
aðra leggst fólk
sem býr heima þar til
allt um þrýtur og þarf
á sérhæfðri einkenna-
meðferð að halda, oft-
ast síðasta mánuðinn.
Pálmi V. Jónsson
Höfundur er yfirlæknir á öldr-
unarlækningadeild Landspítala.
Fjárlagahernaður