Birtingur - 01.12.1958, Blaðsíða 43

„Húsið“ á Eyrarbakka
danskt verzlunarhús, sem líkist meistaraverki í húsagerðarlist innan um
draslið í kring. Hin húsin: það er eins og hvirfilbylur hafi hrifið þau af
grunni hér og hvar um landsbyggðina og kastað þeim hérna tvist og
bast. Smekkvísi landans lætur ekki að sér hæða. Hvers vegna er danskt
hús á þessum slóðum eins og meistaraverk borið saman við húsin í kring?
Af því að það er einfalt, fábrotið og látlaust, og sá sem reisti það hefur
nennt að hugsa ofurlítið um stærðir, þennan merkilega hókus pókus í
augum flestra íslendinga, þetta fjas í þeirra eyrum: að hæð og lengd
ferhyrnds flatar skipti máli, að hlutföll í húsgafli eða glugga séu um-
hugsunarverð. En svona undarleg getur árátta heimsmenningarinnar
verið: að hafa frá ómunatíð lagt rækt við annan eins hégóma og rúm-
skipun, myndmótun. Eða var það kannski aðeins vegna kröftugri vítamína
í kroppi hins danska smiðs? Tæplega eingöngu, því til eru dæmi um
stórkostlega íslenzka byggingarlist, og einmitt þau gera ringulreiðina og
kauðaskapinn enn óskiljanlegri.
Ég kom að gröf Ásgríms, stóð yfir jarðneskum leifum þessa sterkbyggða
manns. Já, þessi sterkbyggði líkami, sem þjáði hann þó svo mjög. Þarna
endum við öll, eða látum við kannski eftir gamalt aflóa fat? Og við mér
blasir fegurð þessa dags: firrðin blárri en allt sem blátt er, íslenzkt
iand, íslenzk fjöll, ský og himinn leika eins og fullkominn kvartett fyrir
mig, fyrir þig. Og þau koma fram í hug mér orðin sem letruð eru á
Birtingur 41