Vera - 01.09.1986, Side 13

Námsstefnan stóö í 3 daga og var þann-
ig skipulögð aö fyrir hádegi stóöu þátttöku-
löndin fimm fyrir sérstakri dagskrá ætluð-
um öllum þátttekendum, um 280 talsins.
Eftir hádegi var boðið upp á mikinn fjölda
fyrirlestra í 5 mismunandi hópum og skipt
um efnissvið á hálftima fresti.
Hins vegar talaði þarna fulltrúi frá
sænskum læknum gegn kjarnorkuvá, og
sagði frá rannsókn sem gerð hafði verið á
viðhorfum barna og unglinga til þessa
þátta. Mikill fjöldi barna ber ugg í brjósti
gagnvart kjarnorkuhótuninni og vígbúnað-
arkapphlaupinu og er þetta óttavaldur
sem verður sífellt algengari.
Þess má geta í þessu sambandi að þetta
er málaflokkur sem tekinn var til umfjöllun-
ar á endurmenntunarnámskeiði á vegum
HÍK í ágúst á liðnu ári. Þar kom fram að
25% 15 ára barna í langtíma rannsókn
sem doktor Wolfgang Edelstein vinnur að
hér á landi nefndu stríð sem sinn helsta
óttavald. Prósentutölurfrá Bandaríkjunum
og Evrópu eru yfirleitt mun hærri. í víð-
tækri bandarískri rannsóknfrá 1982segja
81% unglinga að stríðsótti hafi áhrif á
framtíðaráætlanir þeirra. Þeir uppeldis-
fræðingar, sálfræðingar og geðlæknar er
um þennan málaflokk hafa fjallað benda á
að það er ekki bara sú vanlíðan sem börn
upplifa viö það að vera haldin stöðugum
ótta sem er ógnvænlegt í þessu sambandi,
heldur og þau áhrif er stríðsótti hefur á
persónuleikamótun barna. Þessi börn
hafa skerta sjálfsmynd, þar sem þau hafa
enga framtiöarsýn og þannig lifa þau oft
aðeins fyrir líðandi stund, með eiturlyfja-
neyslu sem algengan fylgikvilla.
Norðmenn kynntu það hvernig félags-
ráðgjafar og lögfræðingar geti betur unnið
saman að þeim viðkvæma málaflokki,
hvenær beri að taka börn frá foreldrum
sínum. Kynnt var samstarfsverkefni sem
unnið hefur verið með í Osló og gefist vel
að mati viðkomandi sérfræðinga.
Framlag Danmerkur var í formi kvik-
niyndar ,,En sáret familie“ (Særö fjöl-
skylda). Hér var á ferðinni einstaklega vel
gerð mynd, unnin af aðilum hjá fræðslu-
heild danska sjónvarpsins (utbildnings-
radioen). Myndin sýndi hvernig ákveðnar
félagslegar aðstæður skapa vanlíðan sem
hrýst út í formi ofbeldis innan fjölskyldunn-
ar- (I myndinni má sjá atvinnulausan föð-
ur, einmanaog óánægðan meðstööu sína
sem drekkur óhóflega mikið af bjór; önn-
um kafna móður í vinnu allan daginn og á
námskeiðum á kvöldin; börnin sem eru
óánægð í skólanum, þar sem m.a. ber á
því að þau eru lögð í einelti; íbúðahverfið,
leiðinlegt blokkasamfélag, þar sem
nágrannar þekkjast ekki. Komið er inn á
ofbeldisefni í sjónvarpi og áhrif þess á
athafnir fjölskyldumeðlima). Enginn ein-
staklingur er gerður að syndasel, heldur er
sýnt fram á það hvernig atvik vinda upp á
sig og brjótast út í barsmíðum og öðrum
ofbeldis tilþrifum.
Mynd þessi var sýnd í danska sjónvarp-
inu og fylgt eftir með útvarpsþætti, þar
sem fólk hringdi og sagði álit sitt á mynd-
inni og ræddi almennt um ofbeldi í fjöl-
skyldum. Þetta gaf góða raun og myndin
fékk almennt mjög góða dóma í dagblaða-
umfjöllun.
Danirnir sem fylgdu mynd þessari úr
hlaði á námsstefnunni lögðu á það ríka
áherslu að líta bæri á fjölskylduofbeldi
fyrst og fremst sem ,,politiskt spörgsmál“.
Nú eru þessir sömu aðilar að vinna að
mynd um sifjaspell.
Finnar gerðu grein fyrir rannsókn, þar
sem reynt var að ná til fjölskyIdna, þar sem
kynferðislegt ofbeldi hefur átt sér stað.
Markmið rannsóknarinnar var að bjóða
þessu fólki aðstoð.
Finnar buðu og upp á skuggamynda-
sýningu „Hvað segir listasagan okkur um
ofbeldi gagnvart börnum á hinum ýmsu
tírnum".
Af íslands hálfu töluðu: Guðrún Kristins-
dóttir, yfirmaður fjölskyldudeildar á
Félagsmálastofnun, Unnur Ingólfsdóttir,
félagsráðgjafi, Hulda Guðmundsdóttir,
yfirfélagsráðgjafi og Rósa Steinsdóttir,
listmeðferðarfræðingur.
Rætt er við Rósu á öðrum stað í blaði
þessu, en á námsstefnunni kynntu þær
mál þar sem Rósa vann með tilfelli þar
sem grunur var um að barn væri beitt
ofbeldi af foreldri, og beitti við það „list-
meðferð“. Hulda flutti inngangskynningu
að málefninu og fjallaði þar um sektar-
kenndina. Rósa sýndi síðan myndir og
lýsti vinnuferli sínu og framgangi þessa
máls.
Unnur sagði frá þeim fáu rannsóknum
sem gerðar hafa verið hér á landi og koma
inn á fjölskylduofbeldi. Hún sagði og frá
námsstefnu sem hún átti þátt í að skipu-
leggja á Akureyri um málaflokkinn ofbeldi
gagnvart börnum.
Guðrún fjallaði um félagslega stöðu
barna á íslandi, þar greindi hún frá ýmsum
staðreyndum um stöðu mála hér á landi
(stutt töflum og tölum ýmiskonar) — sem
óhjákvæmilega hafa mikil áhrif á börn og
líðan þeirra. Til dæmis, — langur vinnu-
dagur foreldra, lág laun fjöldans, húsnæð-
ismarkaðinn, þarsem húsaleigustyrkur er
ekki til og leiguhúsnæði af mjög skornum
skammti.
Hún benti á stöðu einstæðra foreldra. —
Til dæmis voru 34% skjólstæðinga Félags-
málastofnunar á síðasta ári einstæðir
foreldrar. Fjallaði um stutt fæðingarorlof
og ástandið í dagvistarmálum. Benti
grönnum okkar á að hugtak sem þeir
þekkja svo vel í sinni umfjöllun og skipu-
lagningu félagsþjónustu — þ.e. „smá-
bamsföreldre" (smábarnaforeldri) er ekki
til í íslensku máli.
Guðrún fjallaði síðan um barnaverndar-
nefndirnar og skipulag þess málaflokks
hér á landi.
í þeim fyrirlestrum sem fluttir voru i
smærri hópum var sifjaspellsumræöan
lang mest áberandi. Þetta vakti vissa
furðu okkar íslendinganna, sem vorum
rétt að byrja að opna augun fyrir ofbeldi
gagnvart börnum og varla komin svo langt
að átta okkur á að sifjaspell sé eitthvað sem
geti gerst á heimilum hér á landi.
En á námsstefnu þessari komu að máli
við íslensku fulltrúana þátttakendur, sem
höfðu kynnst islenskum stúlkum sem
höfðu leitað út fyrir landssteinana til að fá
aðstoð við að vinna úr skelfilegri reynslu
sinni af sifjaspelli.
Við verðum að taka okkur tak, opna
augun fyrir tilvist vandans og stefna að því
að geta veitt raunhæfa aðstoð i þessum
málum öllum.
Hópur sá er sótti ráðstefnu þessa hefur
hist nokkrum sinnum og hefur áhuga á að
stuðla að umfjöllun og úrbótum í þessum
málaflokki. Væntum við fulls skilnings
þeirra er með fjármál og skipulagsmál fara
í heilbrigðis- félags- og menntamálum.
Svo og almennri vakningu fjöldans.
Aðalbjörg Helgadóttir
13