Vera - 01.09.1986, Page 23

„Klám er framleitt
viöbragö viö skorti á
uppfyllingu hinna
upprunalegu þarfa“
|-.p;
I § « líl
^jög góöar og hafa reyndar
báöar borist hingaö til íslands.
Sú fyrri er til hér á myndbandi
en sú siðari var sýnd hér á kvik-
myndahátíð fyrir nokkrum ár-
um.
BSK: „Engin ástarsaga" fór
víöast allra kvikmyndanna sem
9eröar hafa verið í Kanada og
af henni varö mestur ágóöi, en
hún var bönnuö í Ontario. Aö
vissu leyti dró hún aö sér áhorf-
endur af því aö hún fjallaði um
eíni sem vanalega er ekki fjall-
að um, sérstaklega ekki í heim-
'iöamyndum, þ.e. klám. Þetta
var líka spurning um tímasetn-
■'ngu. Þetta var fyrsta kvikmynd-
'n sem leit á klám frá sjónarhóli
konunnar. Mörgum konum
haföi veriö talin trú um aö klám
|§tti eitthvað skylt viö frjáls-
raaöi í ástum. Þegar þeim svo
9eöjaðist hreint ekki aö því
Sem þeim var boöiö upp á
héldu þær margar, hver í sínu
horni, aö þær væru e.t.v. eitt-
hvaö afbrigöilegar. Kvikmynd-
ln varö vitnisburður fyrir
^argar konur sem gátu andaö
'éttar yfir því að vera síður en
svo afbrigöilegar. Þær fengu
staðfestingu á því að klám var
°tbeldi, kvenhatur og kynhat-
Ur- Konur hafa rofiö þagnar-
atúrinn meö því aö lýsa þessu
yfir.
tt/lyndin vakti sterk viöbrögö í
nanada og almenningur,
a|nkum konur beittu sér gegn
ámi á ýmsan hátt. Nefnd var
skiPuð í kanadíska þinginu til
aö kanna ofbeldi gegn konum
e9 þaö var stór stund þegar
Pessi mynd sem unnin var af
°num og lýsir hegðun karla
J^ar sýnd sem heimildamynd í
b'nginu. Nokkrum árum áöur
var hlegiö aö þingkonu sem
bar fram málefni kvenna sem
beittar höföu verið ofbeldi.
GA: Það sem m.a. vakti at-
hygli mína þegar ég sá þessa
mynd var hve stórar fjárfúlgur
renna til klámiðnaðarins,
meira fé en allur kvikmynda-
og dægurtónlistaiðnaöurinn
veltir til samans. Þaö er undar-
legt að svo mikil þögn skuli
hafa ríkt um fyrirbæri sem velt-
ir öörum eins fjárhæöum. Und-
arlegt líka aö enginn skuli fyrr
hafa spurt þeirra spurninga
opinberlega sem þú varpar
fram í myndinni. Hvað er að
þeim þjóöfélögum þar sem
þörf karla fyrir klám er svo víö-
tæk og hvers vegna hafa karlar
slíka þörf? Telja þeir hana eöli-
lega? Því hafa þeir þagaö um
þetta?
BSK: Þaö má kannski segja
að þegar eitthvaö er svo ríkj-
andi eins og t.d. klám þá verö-
ur þaö ósýnilegt eöa öllu held-
ur það er ekki litið á þaö sem
vandamál. Þú lítur á það utan
frá og sérö það sem vandamál
en þegar eitthvaö umlykur þig
og er alls staöar þá veröurðu
samdauna og litur á þaö sem
eðlilegt ástand. Tökum t.d.
stríö til samanburðar. Viö lifum
lífi okkar meö utanrikisstefnur
sem gera ráö fyrir því aö of-
beldi og stríð sé óhjákvæmi-
legt. Ég held að sama hafi gilt
um klám, að þaö væri eðlilegt,
óhjákvæmilegt. Viö heyröum
það aftur og aftur aö þörfin fyrir
klám væri mannleg þörf. Þörfin
fyrir klám er tilbúin. Þörfin fyrir
kynmök er mannleg þörf. Þörf-
in fyrir tjáskipti og ást er líka
upprunaleg. Klám er framleitt
viöbragð viö skorti á uppfyll-
ingu hinna upprunalegu þarfa.
Þetta er viðbragð gróöa-
hyggju; reyndar er þaö sam-
runi gróðahyggju við skort á
uppfyllingu frumþarfa sem
skapar iðnaðinn. En ósýnileik-
inn er lykill því að allir eru sam-
sekirog ,,allir“ eru karlar. Karl-
ar þurfa aö sýna hugrekki til aö
draga sig út úr hópnum og
segja: mér geðjast ekki að
þessu.
Ólík viöbrögö kvenna
og karla við klámi
Þaö má segja aö myndin hafi
skipt áhorfendum í tvo hópa,
karla og konur og það varö
okkur mjög lærdómsríkt. Þó aö
viö værum mjög meðvitaðar
um þaö aö viö værum aö gera
mynd frá sjónarhóli kvenna,
fyrst og fremst fyrir konur þá
fannst okkur aö mynd fyrir
konur væri líka fyrir karla. Þaö
varö okkur þó aldrei eins Ijóst
eins og meö þessari mynd aö
konur og karlar upplifa kvik-
mynd á ólíkan hátt. Hjá konum
snart myndin nær ófrávíkjan-
lega svipaöan streng, þótt
skoðanir þeirra gætu svo verið
skiptar í umræöum síðar, t.d.
hvaö varðar kvikmyndaeftirlit
o.fl. Þaö var nær algild reynsla
að konur höföu óbeit á klámi,
þær voru hneykslaöar og reið-
ar og aö lokum snerist reiöin í
aögeröir af einhverju tagi.
Myndin varö mun erfiðari fyrir
karla. Þeir voru líka reiöir, en
yfirleitt ekki reiðir vegna kláms-
ins heldur vegna myndarinnar,
aö hún skyldi ,,koma upp um
klámiö". Við vorum uppnefnd-
ar á ýmsan hátt, ég var t.d. köll-
uö smáborgaralegur rauö-
sokku-fasisti af þekktasta kvik-
myndagagnrýnanda Kanada í
stærsta dagblaði landsins. En
þaö voru alltaf nokkrir karlar,
yfirleitt ungir menn sem létu í
Ijósi mikinn létti yfir því sem
myndin leiddi í Ijós, þ.e. aö
konum geöjaðist ekki aö klámi
í raun og veru. Þeim haföi liðiö
illa aö sjá konur og karla í þess-
ari stööu en þögn kvenna haföi
talið þeim trú um aö þetta væri
hluti af mannlegu eöli. En það
var erfitt fyrir þá aö tjá sig. Þaö
var skopast að þeim sem
þorðu aö aðskilja sig frá ríkj-
andi þráhyggju karla um klám.
Þaö liggur nærri að klámi
hafi verið ruglaö saman við
kynhneigð. Viö höfum ekki
kynfræðslu í skólum, ég veit
ekki um ykkur. Klámið skil-
greinir kynhneigöina, börn sjá
ekki ástarleiki né heyra um
samfarir. Þau vita ekkert um
kynferöismál nema það sem
þau sjá í klámi. Fyrir marga
karlmenn er það aö afneita
klámi því jafngildi þess aö af-
neita kynhneigð sinni, þetta er
svo samofið i hugum margra.
Ég læröi meira um klám af viö-
brögöum fólks viö myndinni en
því að leikstýra henni.
Kvenvæöum
stjórnmálin!
GA: Hvert varö svo tilefnið
aö myndinni sem þú komst
meö til aö sýna okkur, Konur
talsmenn friðar?
BSK: Ég varöi um einu ári til
aö dreifa „Engin ástarsaga'1
og læra af viðbrögðum fólks
ekki síst til aö finna hvaö ég
vildi takast á viö næst. Þegar
ég sá kvikmynd vinkonu minn-
ar „Ef þú elskar þessa jörö,"
varö ég fyrir miklum áhrifum og
vissi að ég þurfti aö bregðast
viö en vissi ekki hvernig. Mér
fannst vera tengsl milli per-
sónulegs ofbeldis eins og
23