Vera - 01.08.1992, Side 3

V E R A
Á G Ú S T
ÞRÖNGT SKORINN
STAKKURINN
Stutt er síðan Vigdis Finnbogadóttir var
endurkjörin forseti lýðveldisins i fjórða sinn.
Við það tækifæri var því mjög haldið á lofti í
fjölmiðlum að nú sitja þrjár konur í æðstu
embættum lýðveldisins, þar sem forseti
hæstaréttar og forseti sameinaðs þings eru
einnig konur. Ég fór að velta því fyrir mér
hvaða þýðingu þetta hefði fyrir okkur hinar
óbreyttu. Þvi miður komst ég að þeirri
niðurstöðu að líklega þýddi „æðstu“ ekki
það sama og „valdamestu" í þessu samhengi. Þessar „æðstu“
embættismenn þjóðarinnar hafa ekki möguleika á að bæta stöðu
kvenna að öðru leyti en því að auðvitað er alltaf gott fyrir ungar
stúlkur að hafa góðar fyrirmyndir. Fátt styrkir sjálfsmyndina
meira en að vita að hægt er að gera allt sem maður vill, jafnvel
verða forseti. Skemmtilegt er til þess að hugsa að ef til vill er
forsetaembættið frekar orðið draumur stelpna en stráka á
íslandi, eftir tólf ára setu Vigdísar á forsetastóli. Ég fór einnig að
hugsa um það að kannski væru þessar konur táknrænar fyrir
stöðu kvenna á íslandi í dag, þær eru sýnilegri en áður en hafa
enn sem komið er lítil áhrif á það samfélag sem þær búa í.
Kvennabaráttan undanfarna áratugi hefur þó vissulega verið háð
af miklum krafti á ólíkum vígstöðvum. Hún hefur t.d. fært okkur
Kvennaathvarfið og Stígamót, þar sem fórnarlömb ofbeldis eiga
athvarf. Kvennalistinn heldur uppi merkjum kvenna á þingi og sú
staðreynd að æðstu embættismenn þjóðarinnar eru konur er
eílaust heldur engin tilviljun. Konur verða samt að vara sig á þvi
að kvennabaráttan verði ekki einungis bundin ákveðnum
stofnunum. Lifandi kvennabarátta sem sprottin er úr þeim
raunveruleika sem konur búa við er það eina sem getur skilað
okkur áfram.
Grundvallarforsenda kvenfrelsis er rétturinn til að ráða yíir
eigin líkama. Þó er réttlátari meðferð nauðgunar- og siíjaspells-
mála ekkert í umræðunni hjá þeim sem valdið hafa. Úrval
getnaðarvarna er fábreytt, eriltt er að nálgast þær og þær eru lika
alltof dýrar. Of margir efast enn um rétt kvenna til frjálsra
fóstueyðinga eins og kom fram í skoðanakönnun nýlega þar sem
25% þátttakenda kváðust andvígir fóstureyðingum. Könnunin
var að vísu meingölluð þar sem hvergi var getið um úrtaksstærð
né þátttökuhlutfall svarenda en lilýtur samt að gefa einhverja
vísbendingu um hug fólks í þessu viðkvæma máli. — Eins og allir
vita hefur félagsleg staða kvenna ekki batnað mikið síðastliðinn
áratug. Laun þeirra eru að meðaltali mun lægri en karla, þær
vinna meira og ábyrgðin á fjölskyldunni og umönnunin hvilir
fyrst of fremst á þeirra herðum. Þessar staðreyndir breytast
ekkert þó við reynum að leiða þær hjá okkur og gera eins og
samfélagið býður, eignast nokkur börn og vinna hálfan daginn.
Þær breytast ekki nema konur og þá sérstaklega ungar konur láti
til sín taka og krefjist öðruvísi framtíðar. Við verðum að láta til
okkar heyrast á vettvangi kvennabaráttunnar, finna upp nýjar
aðferðir, nýjar áherslur, ný sjónarhorn. Við getum ekki verið
þöglir áhorfendur, kvartað yfir því að ekkert breytist eða visað til
þeirra stofnana innan kerfisins sem þjóna hagsmunum kvenna,
til marks um hvað hefur áunnist. Konum hefur alltaf verið þröngt
skorinn stakkurinn við að móta eigið líf, en aðstæðurnar hafa
efiaust aldrei verið eins góðar og nú. Við höfum fyrirmyndirnar,
reynsluna og tækin, við þurfum bara að bretta upp ermarnar og
fara að vinna.
Hin síðari ár hefur umræðan um málefni aldraðra
færst i aukana og í kjölfarið hefur margt verið fært til
betri vegar. En enn er langt i land og það er konum
í hag að þrýsta á um framfarir. Eins og málum er
háttað í dag býr ijöldi kvenna við þrefalt vinnuálag.
Þær sinna eigin fjölskyldu, vinna úti og annast
aldraða ættingja vegna ónógrar þjónustu við þá.
Öldruðum Ijölgar sífellt og meirihluti þeirra eru
konur sem flestar búa einar. Markmið öldrunar-
þjónustu hljóta því að verða að taka mið af stöðu
þessara kvenna. Þvi miður hefur kvennahreyfingin
hefur sett málefni gamalla kvenna á oddinn, en eins
og greinarnar í VERU að þessu sinni sýna er
sannarlega ástæða til. Konur eru í meirihluta þeirra
sem veita og |ággja þjónustu ætlaða öldruðum og
ættu því að hafa áhrif á mótun hennar. Það er ekki
nóg að fá sendan heim mat öðru hverju og að boðið
sé upp á hand- og fótsnyrtingu, spilakvöld eða
gömlu dansana. Það liggur fyrir okkur öllum að
eldast og það er þvi okkar hagur að þrýsta á um
breytingar ef við eigum einhvern tíma að búa við þá
þjónustu sem við þurfum til að halda sjálfsvirðingu
okkar og til að eiga möguleika á því að gera það sem
hugurinn stendur til.
ÞB
I ÞESSARI VERU:
„ALLT NEMA PÍKUPOPP, VÆLUKÁNTRÝ
OG PERMANENTROKK" 6
Viðtal við liðskonur hljómsveitarinnar
Kolrössu Krókríðandi
EFRI ÁRIN 8-25
Þema blaðsins fjallar um efri órin, aldursfordóma,
kymíf aldraðra, umönnun aldraðra og margt fleira.
MIÐBÆJARMÚSIN FER í BORGARSTJÓRN 26
Viðtal við Guðrúnu Ögmundsdóttur,
hinn nýja fulltrúa Kvennalistans í borgarstjórn.
LÖGREGLUKONUR ÓSKAST 32
Dóra Hlín Ingólfsdóttir
KONUR OG VELFERÐ 34
Lóra Björnsdóttir
JODIE FOSTER 36
Þrítug en samt... barnastjarna með framtíð.
AÐ TAKA MÁLIN í EIGIN HENDUR 38
Elsa Guðmundsdóttir segir fró róðstefnu ó Akureyri
um atvinnusköpun kvenna.
EES-SAMNINGURINN 30
er ekki vegabréf fyrir konur, Kristín Einarsdóttir
reifar mólið.
Drífa Hrönn Kristjánsdóttir
3