Vera - 01.05.1995, Blaðsíða 16

knur í fangelsi
Elns og tímasprengja
Hallgeröur tók þaö fram hvaö eftir annaö að
henni fyndist aö þaö ætti aö breyta fyrirkomu-
laginu í fangelsinu þannig aö „fólk gæti unniö
sig þrep af þrepi upp í eitthvaö," eins og hún orö-
aöi þaö. Aö dvölin heföi einhvern tilgang og þaö
væri eitthvað uppbyggilegt aö gerast.
„Þaö vantar alveg prógramm til aö byggja
okkur upp," segir hún. Þegar ég spurði hana
hvað hún vildi sjá í slíku prógrammi þá sagöist
hún vilja sjá fasta og reglulega vinnu og hjálp við
að stokka upp sitt líf. Allar konurnar sem þarna
koma inn þurfa hjálp við slíkt.
„Maöur kemur inn niöurbrotin manneskja á
sál og líkama eftir neyslu og er í sömu brotunum
- jafnvel enn viökvæmari - þegar maöur fer.
Maður er skemmdur eftir neyslu og svo kemur
maöur allt í einu inn og verður edrú. Maöur kann
ekki á lífið edrú og þarf hjálp til aö takast á viö
það. Maður þarf ekki síst hjálþ við aö læra að
lifa edrú utan viö fangelsiö."
Þaö er aö renna af fólki fyrstu vikuna eftir að
það kemur inn. Hallgerður sagöi að þó þekking
á vímuefnum hefði aukist innan fangelsanna þá
væri ekki mikil þekking á því hvernig ætti aö af-
Þaö er Ijóst af viðtölum viö starfsfólk
og fanga aö helsta vandamál kvennanna
er vímuefnaneysla. Afbrotin eru langflest
tengd vímuefnum og konurnar koma
venjulega inn illa farnar af neyslu og í
vímu. Þaö rennur harkalega af þeim og
læknishjálpin viröist felast í því aö þeim
eru gefin geðlyf. Þær halda því áfram aö
vera í vímu en nú bregður svo við aö
hún er lögleg.
eitra fólk smátt og smátt. Venjulega væri bara
öllum efnum kippt af og óspart ávísað á geðlyf,
sem eiga alls ekki viö alla.
„Maður er alltaf á taugum yfir fangavöröun-
um. Ef við hlægjum of mikiö þá kemur pissi-
prufa. Þaö er mikil pressa á manni og maöur
verður alltaf aö sitja á sér. Má ekki fá útrás á
neinn hátt. Maöur er stundum á suöu en veröur
að kyngja öllu. Þaö er komið fram viö mann eins
og smábam. Ef fykur í mann er maöur sendur í
Síðumúlann í einangrun. Þess vegna er maður
eins og tímasprengja þegar maöur kemur
út.“//
VVV £?/€,[/|N\ L.X-<A
Geislar sólarinnar brjóta sér leiö í gegnum slæð-
una sem Bergþóra hefur hengt fyrir gluggann í
herbergi sínu, „svo þeir kveiki ekki í útþránni,"
segir hún. Á veggjunum hanga mjög fallegar
vatnslitamyndir sem hún hefur málaö sjálf. Hún
hefur lagt frá sér prjónana til þess að tala við
mig, með kaffibolla og sígarettu í hönd mösum
við langt fram eftir degi. Ég haföi búist viö aö
hitta fyrir niðurbrotna konu fulla af sorg og sút,
en það var ööru nær. Þrátt fyrir afar sorglegan
æviferil, er Bergþóra glaðleg, afar viökunnanleg
og skýr í máli og háttum. Stór og sterkleg situr
hún meö krosslagöarfæturí litlu rúminu og seg-
ir mér frá, gagntekin hlusta ég á átakanlega
sögu hennar. Hún er 34 ára gömul og hefur set-
ið tvisvar inni.
„Ég er aö vestan, frá ísafirði. Ólst upp ásamt 6
systkinum mínum á venjubundinn hátt, svosum
engin vandamál, fyrir utan að pabbi var oftast
fullur. Eins og stór fíll í stofunni, fyrir öllum en við
létum öll eins og vandamálið væri ekki til staö-
ar. Ég kláraöi gaggann, vann í fiski og fór á sjó-
inn þess á milli. Eins og gengur og gerist var ég
byrjuð á hinni hefðbundnu helgardrykkju á ung-
lingsárunum, sem jókst þegar á leiö. Ég var bara
tvítug þegar ég eignaöist barn, var ekki nógu
þroskuð andlega til aö ráöa viö þetta. Þaö var
tekið af mér, loksins að barnaverndarnefndin
haföi eitthvað aö gera. Nokkrum árum seinna
eignaöist ég annað barn. Þá var ég byrjuð í eit-
urlyfjum, hassi og spítti. Ég ákvað því aö láta
Sumir kvenfangarnir kvörtuöu yfir því aö
vera í fangelsi meö körlum. Ein þeirra
sagöi: „Karlarnir og konurnar sitja
inni fyrir ólíka hluti. Karlarnir eru hér
aöallega fyrir ölvunarakstur. Þeir stoppa
stutt, klára kannski bara síðustu vikuna
hér. Þetta er eins og strætóstoppistöö,
þeir bara koma og fara. Þetta er vont.
Maöur kemur hér illa farinn og niður-
brotinn vegna vímuefnaneyslu og er
hálfgerö mannafæla. Þaö er erfitt aö
hafa alltaf nýja og nýja karlmenn í
húsinu, sífellt ný og ny andlit. Maður
þorir stundum varla niður.“
bamiö frá mér, til sömu fjölskyldu. Þau eru hjá
góöu fólki sem ég þekki, ég ætla ekki að reyna
að fá þau aftur, þeim líður vel þar sem þau eru
og ég ætla ekki að taka áhættu með þeirra líf.
Þó að ég sé ákveðin í því að taka lífið réttum tök-
um þegar ég kem út, þá veit ég ekkert hvernig
þaö á eftir aö ganga hjá mér, hvorki meö vinnu
né samastað."
1985 flutti hún suður og giftist, eignaöist
barn en ekki leið langur tími þar til hún var enn
á ný byrjuð í eiturlyfjum, í þetta sinn T sterkari
efnum. Hún fann sér samastað - á Keisaran-
um.
„Þar fann ég mig, eignaöist kunningja og vini
sem voru allir í sama rugli og ég. Hjónabandiö
gekk vitaskuld illa og við ákváðum aö flytja til
Svíþjóðar. Eflaust var þaö flóttatilraun eins og
venjulega, í stað þess að taka á vandamálunum
hef ég haft þann ósið aö flýja þau. Ekki leystust
þau þar, þvert á móti. Heimili okkar varð aö mið-
stöö fyrir íslendinga og ég var á sífelldum hlaup-
um að redda þeim vinnu eöa húsnæði, mér
fannst þaö gaman en um leið gleymdi ég að
rækta hjónabandiö. Meö þessum íslendingum
byrjaði ég að rugla aftur, var jafnvel farin að
sprauta mig. Þannig aö leiðir okkar skildu, barn-
iö varð eftir hjá honum. Ég dvaldi þó enn um hríð
í útlandinu, á flakki með öðrum dópistum. End-
aöi T sambúö meö manni sem barði mig svo illi-
lega að ég þurfti að fara á spítala. En mér fannst
ég bara eiga það skiliö, var svo full sektarkennd-
ar. En svo kom aö því að ég áttaöi mig á því aö
svona gengi þetta ekki lengur og fór heim í meö-
ferö. Sú var endaslepp, var alltaf með áhyggjur
, af sambýlismanni mínum þáverandi sem var í
rugli. Innan skamms var ég komin aftur niður á
Keisara. í eilífri leit aö eiturlyfjum og peningum
til að kaupa þau, byrjaði ég að falsa ávfsanir og
víxla og endaði náttúrulega hér. Ég fékk 15 mán-
uöi fyrir auðgunarbrot. Eftir tveggja mánaöa af-
plánun var mér sagt svona í framhjáhlaupi að ég
væri laus, samdægurs var ég komin út. Þetta
vinna við aö líma saman alls konar öskjur. Þaö
, stytti daginn rosalega. Nú hefur engin vinna ver-
iö í 3 vikur og þessi mánuöur hefur veriö lengi
aö líöa; eins og heil eilífö."
Aðspurð um hvaö þær geri til aö fá tímann
til aö líða sagöi hún: „Viö prjónum og gerum
handavinnu. Áslaug kaupirgarn fyrir okkur. Hún
hefur reynst okkur vel, hún er mikil prjónakona
sjálf. Á kvöldin spilum viö.“
Þeim er refsaö ef þær bijóta af sér. Hallgerö-
ur segir aö refsingin felist í þvT aö þær séu send-
ar T einangrun í Síðumúla.
„Ég hef tvisvar veriö sett í einangrun. í ann-
aö skiptið strauk ég og í hitt skiptiö fundust
vímuefni í þvagprufu. Maður er settur í einangr-
un í lítinn klefa og fær ekkert aö lesa og ekki aö
skrifa. Ég var í einangrun T15 daga og fékk bara
aö fara út úr klefanum í 1/2 klukkustund á
dag."