Vera - 01.05.1995, Síða 18

kénur í fangelsi
voru einum of mikil umskipti fyrir mig, var þá rétt
aö komast í jafnvægi. Vissi ekki hvert ég átti að
fara. Ein taugahrúga þrammaði ég upþ og niður
Laugaveginn þann daginn, og endaði á Keisar-
anum um kvöldið. Engan átti ég samastaðinn
og engan átti ég aurinn. Það leið þvt ekki á löngu
þar til ég var komin inn aftur, í þetta sinn í 23
mánuöi, 15 frá því í fyrra plús 8 til viðbótar —
fyrir auögunarbrot. Ég sótti þá um að fara fyrst t
meðferð svo éggæti nýtt vistunina beturtil upp-
byggingar á sjálfri mér og var búin að fá jákvætt
svar. En vegna óskiljanlegs samskiptaleysis
vissi enginn af því og svo þegar ég mætti ekki t
fangelsið á réttum tíma, var ég oröin eftirlýst. Þá
var mér stungiö t gæsluvaröhald í 17 daga í
Síðumúlanum, sem er hræöilegur staður.
Geymsla fyrir afbrotamenn af öllu tagi, öllum
hrúgaö saman. Ég var í næsta klefa við morð-
ingja barnsfööur míns. Þó var ég lengur en þurfti
í Síöumúlanum af þvt aö þaö var ekkert þláss fyr-
ir mig í Kópavoginum, sem er eina fangelsiö fyr-
ir konur. Samt eru karlmenn hérna, þeir mega
ekki koma inn fyrir þröskuldinn á herbergjunum
okkar, að öðru leyti er frekar erfitt að forðast
samskipti við þá."
Bergþóra Ittur yfir farin veg meö eftirsjá. í
fullri einlægni á hún sér þann draum að ná taki
á lífi stnu. Hún vill nýta tækifærið á meðan hún
er t fangelsinu og byggja sig uþp, líkamlega sem
andlega. Hún hefur kynnt sér fangelsismál vel
og hefur margt við þau að athuga þó ekki kvarti
hún undan eigin hlutskipti.
„í reglum fangelsismálastofnunar segir að
meta eigi aðstæður og ástand hvers fanga fyrir
sig og meöhöndla samkvæmt því. Þessum regl-
um er ekki framfylgt. Fiestallar konurnar sem
hingað koma eru fíkniefnaneytendur sem hafa
framiö auðgunarbrot. Þær eru ekki hættulegar
eöa líklegar til að strjúka. Samt erum viö með-
höndlaðar eins og allir aörir fangar, njótum ekki
neins trausts. Sem dæmi nefni ég að t fyrra
kveiktu einhverjirfangarí Stöumúlanum í klefarv
um stnum. Þá voru þær reglur settar að fangar
mættu ekki vera með eldfæri á herbergjunum,
sem er auövitaö mjög óþægilegt, þar sem við
gerum lítiö annað en aö reykja.
Viö fáum enga meðferð hérna, þegar við hefj-
um afplánun, þó flestallir fangarnir séu fíkni-
efnaneytendur. Viö fáum lyf til að trappa okkur
niður en enga aðstoö í framhaldi af því. Það er
hægt aö sækja um meöferö í lok afplánunar en
ekki allir fá jákvætt svar. Þaö kemur hér sál-
fræðingur einu sinni í viku og M-fundir eru
tvisvarí viku. Það er ágætt en meira er þaö ekki.
Viö þurfum fyrst og fremst að styöjast hver við
aðra. Ég hef verið t tilfinningakreþpu t mörg ár og
hef engan styrk til aö vinna bug á mínum vanda-
málum sjálf, þó viljinn sé til staðar. Það þarf svo
margt annað. Fangaverðírnir eru ágætir en þeir
vilja ekki vera að blanda sér t málin. Viö fáum
enga útrás, hvorki fyrir reiöi né gleði. Ef við erum
of glaöar einn daginn, þá er leitað að dópi í her-
bergjunum, ef viö erum of reiöar erum við
dæmdar fyrir agabrot.
Þetta er allt á skjön viö þróun fangelsismála
í heiminum aö fangar séu settir í geymslu og
ekkert fyrir þá gert. Þróunin fer afturábak, einu
sinni gátu fangar hér fariö í skóla en nú búa ein-
ungis fangarnir á Litla-Hrauni viö þau forréttindi.
Viö sitjum hérí fullkomnu aðgerðarleysi, sem er
ekki einu sinni hollt fyrir heilbrigðan einstakling.
Þá grtpum við til prjónanna, þ.e. þegar við höfum
efni á að kauþa garn. Aöaláherslan ætti að vera
á forvörnum. Þannig er hægt aö koma í veg fyrir
aö við komum hingað aftur og aftur. Okkur vant-
ar talsmann, einhvern sem sinnir okkur og að-
stoðar þegar við komum aftur út f þjóöfélagið.
Einhvern sem gætir okkar mannréttinda, því við
erum líka manneskjur.
Ég sótti í fyrra um aö vera flutt á Kvíabryggju,
þar er meiri vinna, beitning á veturna og hey-
skapur á sumrin, en var neitað á þeim forsend-
um aö einungis karlmenn eiga að vera þar. Kon-
urnar eiga vera í Kóþavogi. Ég hef líka sótt um
að komast að hjá Vemd, til þess aö fá það verð
ég aö vera meö vinnu, sem er svo aö segja óger-
legt, ekki satt?"
Bergþóra hefur listræna hæfileika, þaö leyn-
ir sér ekki, auk þess hefur hún veriö hárskeri
samfanga sinna. Hún myndi gjarnan vilja setjast
á skólabekk, fara f lönskólann, læra t.d. hár-
greiðslu. Ætli hún fái einhvern tímann tækifæri
til þess?//
'TÓ/^C/Wv S'TC/ÁíWlNV £
Vi\& CATY KLV
í fangelsinu við Kópavogsbraut eru þrjár konur
meðal fangavaröanna . Við hittum tvær þeirra,
þær Sigríði Jónasdóttur varðstjóra og Áslaugu
Óiafsdóttur verkstjóra, en hún hefur yfirumsjón
meö þeirri vinnu sem fram fer í fangelsinu.
„Vímugjafaneysla er þaö sem kemur fyrst upþ í
hugann þegar viö erum beönar að nefna eitthvað
eitt sem þær konur eiga sameiginlegt sem hingað
koma. Um 90% af brotunum tengjast vímuefna-
neyslu og þá hafa þær veriö dæmdar fyrir skjala-
fals sem þærprmagna neysluna meö," segirSig-
riður.
„Restar þeirra hafa átt erfiða æsku og sumar
verið misnotaöar kynferðislega," segirÁslaug, „og
það hvílir mjög þungt á þeim. Margar þessara
kvenna vantar ást og umhyggju, þær hafa ekki not-
ið mikillar hlýju í uppvextinum og líflnu og kunna því
ekki að gefa slíkartilfinningar."
„Það fylgja því ákveðnir erfiðleikar að hafa
bæði kynin saman," segir Sigriöur, „þaö myndast
ákveðin spenna og togstreita sem erfrtt getur
reynst að hafa hemil á. Kariar og konur mega ekki
fara inn í klefa hvort hjá öðru, það getur skapaö
ákveðna óánægju en um leið skapast óánægja
hjá mökum utan fangelsisins og jafnvel af-
brýðisemi hjá fólki sem veit af maka sínum í svo
lokuðu sambýli með fólki af hinu kyninu. Ég tel að
þaö væri miklu betra aö hafa hér eingöngu konur,
þaö hefur sýnt sig bæði hér og í öðrum löndum. Ég
hef t.d. skoðað fangelsi í Noregi þar sem ákveðiö
var að loka kvennaálmunni þannig að ekki væri
samgangur milli kynjanna. Þar vom menn sam-
mála um að þaö væri betri kostur en blöndunin."
Þær Sigriður og Áslaug eru sammála um þaö
aö dvöl í fangelsi gangi betur þegarfangamirfái að
vinna.
„Þaö er allt annað andrúmsloft hér í húsinu
þegar við höfum vinnu," segir Áslaug. „Reyndar
er hér föst vinna við þvotta því viö þvoum fyrir öll
fangelsin á höfuðborgarsvæöinu og Litla Hraun.
En hún dugar ekki nema handa tveimur og svo
hefur ein kvennanna tekiö að sér þrifin. Við höf-
um fengiö hingaö vinnu við aö brjóta og líma um-
búðir og hnýta endurskinsmerki en það er vinna
sem hentar mjög vel hérna, því við höfum lítiö
pláss. Við reynum sjálfar aö útvega þessa vinnu
og höfum allar klær úti."
„Það er mikilvægast aö fangarnir hafi nóg aö
gera, annars verða þeir eirðarlausir. Svo er líka
nauðsynlegt aö hafa brosandi fangaverði," seg-