Vera - 01.04.1998, Blaðsíða 7

K°nur mótmæltu aðgerðum ríkisstjórnar ÞDrsteins Pálssonar
skömmu áður en hún féll, 1988.

hinu opinbera. Upp úr 1960 tók kvennabaráttan í heiminum kipp
og er talað um að þá hafi seinna skeið hennar hafist. Konur bund-
ust vináttuböndum og sú systrasamstaða vakti þær til nýrra dáða
og leiddi þær út úr þeim hugmyndum sem þröngvuðu þeim öllum
inn á sama sviðið - svið heimilisins og þjónustunnar þar, en eftir
seinni heimstyrjöld hafði konum verið vísvitandi beint inn á heim-
ilin. Nú vildu konur annað og meira en vera húsmæður og mæður,
þær vildu mennta sig og fá yfirráð yfir eigin líkama. Kröfur um
getnaðarvarnir og fóstureyðingar komu fram og heitar umræður
urðu um þátttöku karla í heimilis- og uppeldisstörfum.
Rauðsokkahreyfingin var tákn þessarar nýju hreyfingar hér á
landi. Hún var stofnuð 1970 og kom af stað mikilli vitundarvakn-
ingu sem kristallaðist í hinum heimssögulega atburði - kvennaverk-
fallinu 24. október 1975, árið sem kvennaáratugur Sameinuðu
þjóðanna hófst. Barátta fyrir sömu launum fyrir sömu vinnu varð
öflug og virðist hún hafa náð nokkrum árangri því tölur sýna að
um 1980 voru laun verkakvenna mun nær því að vera jöfn launum
karla en þau eru nú. Samt þótti brýnt að vinna að þeim málum sér-
staklega og voru Framkvæmdanefnd urn launamál kvenna og Sam-
tök kvenna á vinnumarkaði stofnuð í því skyni um 1984 en hvor-
ug þeirra samtaka starfa enn í dag. Konur bundust samtökum og
keyptu saman hús, Hlaðvarpann, 1985. Umræða um heimilisof-
beldi fór af stað fyrir tilstuðlan kvennahreyfingarinnar og leiddi til
stofnunar Kvennaathvarfsins 1982. Stofnun Stígamóta 8. mars
1990 má einnig rekja til kvennapólitískrar umræðu, svo og tilkomu
neyðarmóttöku vegna nauðgunar á Sjúkrahúsi Reykjavíkur sem
opnuð var 8. mars 1992.
Áhuginn heinist inn á við
Þegar Kvennalistinn bauð fyrst fram til Alþingis áttu aðeins þrjár
konur þar sæti en þær eru nú átján eða um 28% þingmanna. Það
er vissulega talsverður árangur en þegar litið er til ríkisstjórnar
landsins hefur aldrei nema ein kona setið þar í einu, sent er að sjálf-
sögðu óviðunandi. Enn er því margt ógert á því sviði en almennur,
pólitískur áhugi kvenna virðist ekki vera mikill um þessar mundir
og á það reyndar við um bæði kynin. Sóst er eftir konum til setu á
listum til sveitarstjórna en algengt er að konur sinni þeim störfum
aðeins um tíma. Brennandi, pólitískur metnaður er ekki algengur
hjá ungum konum og vert að spyrja hverju það sæti. Vilja konur
frekar beina kröftum sínum í aðra átt?
Áhuginn virðist meiri þegar kemur að ýmis konar félögum sem
vinna að því að efla sjálfstraust og vellíðan kvenna, sinna líknar-
störfum eða efla vináttutengsl. Konur hópast í líkamsrækt og þær
vilja syngja í kór. Á vegum Kvennakórs Reykjavíkur starfa t.d. um
borgum
OKKAR
mm
Ummæli Steingríms
Hermannssanar for-
sætisráðherra árið
1985 þess efnis að
honum þætti grjóna-
grautur góður vakti
ósvikna reiði almenn-
ings sem hafði tekið á
sig stórfellda kjara-
skerðingu. Honur
^ keyptu efni í grjóna-
graut og borguðu að-
eins sinn hlut, þ.e.
það hlutfall sem laun
kvenna voru af laun-
um karla.
500 konur á öllum aldri og gefa sér tíma til að njóta uppbyggilegr-
ar samveru. Kvennakirkjan er annað dæmi um kvennasamstöðu en
þar er femínismi í hávegum hafður á nýjum vettvangi og þangað
fjölmenna konur í messur. Þá eru ótalin öll námskeiðin sem kon-
ur eru mun duglegri að sækja en karlar, saumaklúbbar og kvenfé-
lög af öllu tagi. Þessar staðreyndir segja okkur að konur vilja starfa
saman, samstaðan sem tengdi konur í hinni nýju kvennahreyfingu
er enn til staðar en það er eins og áhuginn beinist frekar að því sem
er nærandi fyrir andann heldur en að hinum harða, pólitíska heimi.
Ný kynslóð - ný vandamál
Segja má að öll félög sem hafa það að markmiði að vinna að hag
kvenna, styrkja þær og efla, myndi kvennahreyfinguna. Þar er um
fjölbreytta flóru samtaka að ræða en eru dagar hinnar sýnilegu
kvennasamstöðu liðnir? Stórir, sameiginlegir fundir, t.d. 8. mars,
virðast heyra sögunni til og margir velta fyrir sér hverju það sæti.
Konur sem alltaf hafa verið reiðubúnar að sýna kvennasamstöðu
finna sig ekki lengur í því sem er að gerast. Undanfarin ár hafa
Stígamót boðað til aðgerða þennan dag en þó að konur séu á móti
kynferðisofbeldi finnst mörgum að það sé aðeins eitt af baráttu-
málum kvenna og halda sig því heima. Menningar- og friðarsam-
tök íslenskra kvenna hafa einnig haldið fundi 8. mars undanfarin
ár, í samvinnu við fleiri kvennasamtök, en þeir fundir hafa ekki
verið fjölmennir. Þann 9. mars sl. var fundur MFÍK og ganga Stíga-
móta meira að segja á sama tíma. Af hverju voru þær aðgerðir ekki
samræmdar?
Kvennaverkfallið 1975 hafði gífurleg áhrif á margar konur sem
líta á það sem upphaf að kvennapólitískri vitundarvakningu sinni
og nýja kvennahreyfingin hefur vissulega breytt hugsunarhætti
heimsins, bæði kvenna og karla. Tilvera Kvennalistans hefur haft
mikil áhrif á íslensk stjórnmál en hún hefur líka hindrað konur sem
ekki tilheyra Kvennalistanum í að taka þátt í kvennahreyfingunni,
þær hefur vantað vettvang. En eins og áður sagði er Kvennalistinn
ekki kvennahreyfingin og kvennahreyfingin heldur áfram að vera
til þó að starf Kvennalistans breytist. Framundan eru því spenn-
andi tímar, það er eðli hreyfinga að breytast og laga sig að nýjum
aðstæðum. Ný kynslóð hefur vaxið upp sem hefur ekki forsendur
til að skilja það sem áður kveikti eld í brjóstum kvenna. Hún man
varla annað en kvenforseta og er orðin vön konu í sæti borgar-
stjóra. Vandamál þeirrar kynslóðar eru önnur en ekki minni og við
þeim verður að bregðast. Enn er þörf fyrir hreyfingu sem berst fyr-
ir bættum kjörum kvenna, karla og barna, berst fyrir réttlæti og
möguleikum til hamingju í lífinu. Um það verður ekki deilt þó
hægt sé að deila um leiðirnar að markinu.
EÞ
7 vcra