Vera - 01.04.1998, Blaðsíða 45

Oftrú á tæknina
Á sama tíma og konur fóru að eiga börn
sín á fæðingadeildum sjúkrahúsa fór
dánartíðni barna í fæðingu lækkandi.
Menn þóttust sjá samhengi þar á rnilli
og leiddi það til mikillar tæknihyggju í
fæðingaþjónustu. Frá sjöunda áratugn-
um og fram á þennan var almennt talið
að öryggi í fæðingu væri best tryggt á
hátæknisjúkrahúsum. Félagsfræðingar
hafa hins vegar bent á aðra þætti, svo
sem aukið almennt hreinlæti, heilbrigði
og þekkingu sem veigamikla skýringu á
lækkun burðarmálsdauða.
Niðurstöður tölfræðilegra rannsókna
sýna að börnum sem fæðast andvana
eða sem deyja í fæðingu hefur ekki
fækkað eftir að hjartsláttarritinn
(mónitorinn) var tekinn í notkun. Hins
vegar hefur verið sýnt fram á að inngrip-
um í fæðingar (s.s. belgjarofi, spangar-
skurðum, deyfingum og keisaraskurð-
um) hefur fjölgað í kjölfar tæknivæðing-
arinnar. Að sögn Ólafar Ástu Ólafsdótt-
ur, námsstjóra í Ijósmóðurfræðum við
Háskóla íslands, sýna rannsóknir að
þrátt fyrir allt sé öryggið mest þar sem
inngrip eru fæst. Á hátæknisjúkrahúsum
er hins vegar meira um inngrip en annars
staðar og á annattma er þar frekar gripið
inn í gang fæðingar en þegar rólegra er. Sú
gagnrýni hefur komið fram að þá sé oftar
en ekki látið undir höfuð leggjast að hafa
samráð við konuna.
Ólöf Ásta telur að mismunandi viðhorf
til fæðinga endurspegli ólíkar áherslur
tveggja fræðaheima, læknis- og ljósmóður-
fræða. í læknisfræðinni er fæðing ekki skil-
greind eðlileg fyrr en eftir að hún er yfir-
staðin. Ljósmóðurfræðin hafa hins vegar
haft það að leiðarljósi að fæðing sé eðlileg
þar til annað kemur á daginn. Hlutverk
ljósmæðra er samkvæmt því að vernda
hina eðlilegu fæðingu með því m.a. að
koma í veg fyrir ónauðsynleg inngrip. I al-
þjóðasiðareglum ljósmæðra er það jafn-
framt sögð frumskylda að styrkja fæðandi
konur til að taka virkan þátt í öllum
ákvörðunum sem lúta að umönnun. Sjö-
unda febrúar brautskráðist í fyrsta sinn
hópur ljósmæðra frá Háskóla Islands.
Lokaverkefni útskriftarnemanna voru
kynnt í málstofu fyrir útskriftina og kom
þar greinilega fram vilji til að vernda eðli-
lega fæðingu og standa vörð um rétt for-
eldra til santráðs og upplýsinga um val-
kosti.
Inngrip án samráðs
í einu erindanna kom fram að á sjúkra-
stofnunum er rnjög algengt að gripið sé inn
í fæðingar með þeim hætti að ljósmóðir
klórar gat á líknarbelginn svo að legvatnið
fer. Tilgangurinn er að flýta fæðingunni.
Öðrum þræði kemur þar til vinnufyrir-
komulag á sjúkrahúsum, vinnuálag og
vaktakerfi sem sníður starfsfólki þröngan
stakk. Engar sannanir munu hins vegar
Suðumesja. 8.des.
____i-iun $ar fyrir vikið nefnd eftir karinu og heitir Karen Ýr. Móðir
hennar, Guðrún Steinunn Kristinsdóttir, sagðist hafa verið miklu
léttari i vatninu, laus við mónitorinn og allar hreyfingar miklu frjálsari.
„Eftir þetta get ég ekki hugsað mér fæðingarrúm,” segir hún.
vera fyrir því að ávinningur sé af belgjarofi
þegar um eðlilega fæðingu er að ræða.
Ýmislegt bendir til að það sé
óþarft og valdi jafnvel skaða.
Þrátt fyrir það er ákvörðun um
belgjarof oft tekin án annarrar
sýnilegrar ástæðu en þeirrar að
örva fæðinguna og sjaldnast í
samráði við konuna. „Enn er
nokkur forsjárhyggja ríkjandi í
heilbrigðiskerfinu,” segir Ólöf
Ásta. „Fólk á rétt á upplýsingum
og við sem fagfólk höfum þær
skyldur að gefa þessar upplýsing-
ar, að hafa samráð við skjólstæð-
inginn. Við segjum hvað best sé
að gera en hugsum það stundum
meira út frá okkur.”
í dag þykir það sjálfsagt og eðli-
legt að konur fæði útafliggjandi á
bakinu. Um það vitna háþróuð
og fullkomin fæðingarrúm.
Þannig hafa umönnunaraðilar
líka betri aðstöðu til að fylgjast
með gangi fæðingar og grípa inn
í en ef konan er í uppréttri stell-
ingu. Það er hins vegar oftar en
ekki sísti kosturinn að liggja á
bakinu í fæðingu. í málstofunni
kom fram að í þeirri stellingu
vinnur konan á móti þyngdarafl-
inu, blóðflæði til barnsins minnk-
ar sem veldur breytingum á
hjartslætti þess og meiri líkur eru
á rifinni spöng hjá konunni, svo
fátt eitt sé nefnt. Það er því mik-
ilvægt að kynna konum á með-
göngu mismunandi fæðingarstell-
ingar og áhrif þeirra svo að þær
geti tekið upplýsta ákvörðun
áður en barnið fæðist.
Að hlusta á líkamann
Á sama vettvangi kom ennfremur
fram að oftrú á tæknina hefði ýmis ó-
æskileg áhrif og gerði konum ókleift
að hlusta á líkama sinn. „Stýrð remb-
ingstækni” er það kallað þegar konur
eru hvattar til þess að rembast of
snemma eða til að halda aftur af ó-
sjálfráðri rembingsþörf. Líkt og
belgjarof hefur þessi aðferð verið not-
uð til að stytta fæðinguna. Ýmislegt
bendir til að hún hafi margar miður
æskilegar afleiðingar, kalli t.d. frekar
á spangarskurð, auki hættuna á
breyttum hjartslætti barns og á á-
reynsluþvagleka hjá móður eftir fæð-
ingu. I þessum efnum virðist gefa
betri raun að konan hlusti eftir leið-
beiningum líkamans.
í máli útskriftarnema kom fram að
konan á rétt á að stjórna sjálf fæðing-
unni og fá til þess frið fyrir óþörfum
eða jafnvel skaðlegunt inngripum.
Mikilvæg leið til þess er að upplýsa
hana um áhættur og kosti þeirra fæð-
inga sem til greina koma. Ákvörðun
konunnar eða samþykki er ekki raun-
verulegt val nema til grundvallar liggi full-
nægjandi uppiýsingar um valkostina. Gera
með umhverfisvænar bleyjur og bleyjubuxur.
BEST FYRIR ALLA
fyrir barnið,
ekkert ofnæmi
fyrir móður jörð,
engin mengun
fyrir pyngjuna,
kostar lítið,
þægilegt og létt
í Þumalínu fæst allt
sem þarf fyrir litla barnið
og mömmu. Sængurgjafir
í úrvali og glæsilegur ytri
og innri meðgöngu-
fatnaður o.fl.
-tseo'

Kíktu inn,
við tökum vel á móti þér
pósi
ÞUMALINA
Pósthússtræti 13 v.Skólabrú. Sími 551 2136 Fax 562 6536
Opið virka daga kl. 10-18 Sunnudaga kl. 14-17
45 v£ra