Vera - 01.02.1999, Blaðsíða 47

uðu oftar spurningar sem sagðar eru endur-
spegla öryggisleysi þeirra og óákveðni.
„Vera er gott blað, er það ekki?”
Hún sagði líka að konur hikuðu meira en karlar
þegar þær töluðu, hneigðu oftar höfuðið til að
gefa til kynna að þær væru að hlusta og væru
sammála. Þær væru kurteisari en karlarnir og
gerðu sér meira far um að vanda mál sitt. Hún
sagði að þær segðu sjaldan brandara en not-
uðu oftar sæt og væmin orð eins
og „yndislegt", „dásamlegt".
Allt þetta taldi Lakoff endurspegla valdaleysi
kvenna og líka viðleitni þeirra til að tala „fínna
rnál”, því með því séu þær að reyna að þæta
laka stöðu sína. Hins vegar þurfi karlar ekki á
því að halda því þeir eru hærra settir og miklu
öruggari með stöðu sína, sagði Lakoff og fleiri
málvísindamenn hafa komist að sömu niður-
stöðu.
Lakoff sagði að úr talsmáta kvenna mætti
lesa óöryggi og valdaleysi. Konur vanti þá festu
og ákveðni sem einkenni talsmáta karla enda
hefur komið í Ijós, þegar betur var að gáð, að
karlar grípa oftar fram í fyrir konum en körlum
og þegar karlar og konur eru saman komin í
blönduðum hópum tala karlarnir meira en kon-
urnar.
Á þessum árum voru konur æ meira að hasla
sér völl í stjórnmálabaráttunni. Á Englandi náði
Margrét Thatcher góðum árangri, en um hana
gengu þær sögur að þegar hún var að byrja í
stjórnmálum hafi félagar hennar gripið svo oft
fram í fyrir henni að hún hafi átt erfitt með að
halda orðinu. Málfar hennar var sagt skorta
festu og ákveðni. Sagan segir að hún hafi far-
ið í talþjálfun og vanið sig af öllum kvenlegum
einkennum og eftir það hafi henni gengið betur
að ná athygli. Hvort þetta er satt eða logið veit
ég ekki en talsmáti Thatcher þótti karlalegur,
eða réttara sagt ókvenlegur, og þetta var skýr-
ingin á því.
„Kannski ég ætti að bjóða mig fram?”
„Ehem, uhu, eee ég held ég sé búin að taka
ákvörðun.”
Spurningar, kurteisisorð, hik og humm eru
aðferðir sem notaðar eru til að halda samræð-
um gangandi, segja málvísindamenn. Margir
femínistar drógu þær ályktanir að ástæðan fyr-
ir því að konur notuðu þessi fyrirbæri í rfkari
mæli en karlar væri sú að þær sæju líka um
skítverkin í samskiptunum, þær tækju að sér
ábyrgðina á samtalinu og sæju um að halda því
gangandi.
Konur tiheyra annarri menningu
Robin Lakoff varð fyrir aðkasti vegna skrifa
sinna. Fólk brást reitt við og var hún og aðrar
sem skrifuðu um valdaleysi kvenna sakaðar um
karlrembu og kvenfyrirlitningu. Hún var líka
gagnrýnd fyrir að benda einungis á hvernig
konur væru öðruvísi en karlar og því liti hún sjálf
á talsmáta karla sem hinn eðlilega talsmáta en
talsmáta kvenna sem frávik. Þegar að var gáð
kom í Ijós að flestar rannsóknir á töluðu máli
höfðu beinst að máli karla eingöngu og því var
lítið vitað um málsamfélag kvenna.
[ vestrænum heimi er munurinn á talsmáta
kynjanna ekki opinberlega viðurkenndur en
mannfræðingar og málvísindamenn eru fyrir
löngu farnir að nota orðið kynjamállýskur um
ólíkan talsmáta kynjanna og hafa rannsakað
hvernig þær urðu til. Það gerðu mannfræðing-
arnir Daniel N. Maltz og Ruth A. Borker sem
Lakoff sagði að úr talsmáta kvenna
mætti lesa óöryggi og valdaleysi.
Konur vanti þá festu og ákveðni sem
einkenni talsmáta karla.
fylgdust með leik barna til að athuga hvernig
þau töluðu. í grein sem þau skrifuðu árið 1982
segja þau að margt bendi til þess að stelpur og
strákar noti málið á ólíkan hátt frá unga aldri.
Þau fylgdust með hópi stráka og hópi stelpna
og bentu á að þau lékju sér ekki mikið saman
heldur lékju stelpur mest við aðrar stelpur og
strákar við aðra stráka. Þótt þau lékju stundum
saman væru þau oftast í sér hópum og uppá-
halds leikir þeirra væru ólíkir. í hópunum sem
þau fylgdust með var að skapast gerólík menn-
ing, kynjamenning, þar sem stelpurnar voru að
temja sér kvenlegan talsmáta og strákarnir
karllegan.
Strákarnir sem Maltz og Borker fylgdust með
léku sér meira úti. Þeir voru í stærri hópum en
Sr
Eldhúspappír frá
rakadrægur, þéttur
og sterkur
Styrkjum íslenskan iðnað
kaupum íslenskt
47