Ljósmæðrablaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 10

114
LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
Fóstureista framleiðir einnig eggjahvituefni sem eyðir þeim
vefjum (Miillerian göngum), sem geta myndað innri kynfæri
kvenna þ.e. eggjaleiðara, leg og efsta hluta vagina. Þessi hormón
hefur verið nefndur Mullerian inhibiting hormón og virðist ekki
hafa neitt hlutverk eftir fæðingu. Myndun ytri og innri kynfæra
kvenna virðist vera innbyggður erfðaeiginleiki, hver svo sem
litningagerð barnsins er. Ef eistu myndast ekki hjá fóstri með
litningagerðina XY (karllitninga) fæðist barn sem lítur út eins og
stúlkubarn með eðlileg leggöng, leg og eggjaleiðara en að sjálf-
sögðu enga kynkirtla.
Hjá stúlkufóstrum virðast hormónar ekki hafa neitt hlutverk í
þróun eða myndun kynfæra. Stúlkur með litningagerðina 45 XO
(Turner’s syndrom) mynda aldrei kynkirtla (eggjastokka) en ytri
og innri kynfæri eru að öðru leyti eðlileg.
Hvað getur farið úrskeiðis?
Til að einfalda málið má flokka börn sem fæðast með óeðlileg
kynfæri í þrjá flokka.
1) Stúlkubarn sem hefur orðið fyrir áhrifum androgen hor-
móna (karlhormóna).
2) Drengur með ófullkomna myndun kynfæra.
3) Hermaphroditismus.
Þegar stúlkubarn, verður fyrir áhrifum androgen hormóna
snemma á fósturskeiði, verða breytingar á ytri kynfærum sem
geta verið allt frá vægri clitorisstækkun upp í fullmyndaðan penis
með lokun á vagina. Þessi áhrif karlhormóna eru eingöngu á ytri
kynfæri og má því búast við að þetta stúlkubarn hafi eðlileg innri
kynfæri og eðlilega vagina þó svo að ytri barmar hafi lokast og
líkist oft pung. Langalgengasta orsök androgen áhrifa á stúlku-
fóstur er svokallað adrenogenital syndrom (u.þ.b. 1 af hverjum
5000 fæðingum). Þau börn fæðast með enzymgalla í nýrnahettum
sem leiðir til ófullkominnar framleiðslu á cortisoli og stundum á
salthormónum. Þess í stað framleiða nýrnahettur mikið magn af
androgen hormónum sem geta valdið áðurnefndum breytingum á
ytri kynfærum. Oft er erfitt að greina kyn þessara barna við
fæðingu en auk þess eru þau í bráðri lífshættu ef cortisol og salt-
hormónaframleiðsla er léleg. Ef móðir hefur verið meðhöndluð