Ljósmæðrablaðið - 15.04.2002, Blaðsíða 30

Tafla 5
Greining meðgöngusykursýki skv. skilmerkjum WHO
Greiningarpróf 2 klst 75 g glúkósi Blóðsykur mmól/L
Fastandi 6,1
2 klst 7,8
Ef annað gildið er hækkað er um
meðgöngusykursýki að ræða.
Diabetic Medicine 1998;15:539-553
burðarmálsdauði 1,8% (18 per 1000) (38). I
Santa Barbara sýslu í Kaliforníuríki var tíðni
þungbura 18% árið 1985. Ári síðar hófst skipuleg
skimun fyrir meðgöngusykursýki ásamt
viðeigandi meðferð. Árið 1992 hafði tíðni
þungbura lækkað í 7% og á sama tíma féll tíðni
keisaraskurða úr 30% í 20% (39).
Sjúkdómsgreining. Bandaríki Norður-Ameríku,
Suður-Ameríku og Kanada fylgja öll sömu
leiðbeiningum um skimun fyrir
meðgöngusykursýki frá fjórða alheimsþinginu
um meðgöngusykursýki sem haldið var árið 1997
(40,41). Þar er mælt með skimun með 50 g
álagsprófi við 24-28 vikna meðgöngulengd og
blóðsykur mældur í plasma eftir 1 klukkustund.
Ef blóðsykur er > 7,8mmól/L er gert þriggja
tíma lOOg álagspróf til sjúkdómsgreiningar eða
tveggja tíma 75g álagspróf (42).
Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) mælir hins
vegar eingöngu með notkun tveggja tíma 75g
álagsprófs á meðgöngu. Þar er miðað við fastandi
blóðsykur >6,lmmól/L eða tveggja tíma gildi
>7,8mmól/L og ef annað gildið er hækkað er
um sykursýki að ræða. Tafla 5. (43,44).
Tafla 6
Leit að sykursýki á meðgöngu
Greiningarpróf fyrir sykursýki (2t, 75g), skv. skilmerkjum WHO
Framkvæmt: ,
A. Við 26-28 vikna meðgöngu ef:
*offita/yfirþyngd (BMI>30)
*áður óútskýrð andvana fæðing
*áður átt barn >4500g
*sterk ættarsaga um sykursýki (foreldrar/systkini)
B. Við upphaf meðgöngu ef:
*áður haft meðgöngusykursýki
*veruleg offita eða margir áhættuþættir
Ath. efprófið er eðlilegt við upphaf meðgöngu
þarf að endurtaka það við 26-28 vikur
C. Óháð meðgöngulengd ef sykur í þvagi
í gegnum árin hefur verið mikill
skoðanaágreiningur milli heimsálfa varðandi
greiningu meðgöngusykursýki. I fyrsta lagi
hafa sumir haldið því á lofti að
meðgöngusykursýki sé ekki sjúkdómur heldur
tímabundið ástand án alvarlega afleiðinga fyrir
móður og barn (45) en þær raddir er nú að lægja.
I öðru lagi er umdeilt hvaða próf sé best til
sjúkdómsgreiningar. Þetta alþjóðlega misræmi
í aðferðafræði við sjúkdómsgreiningu hefur
skapað nokkurn rugling og gert að verkum að
erfitt er að bera saman tíðnitölur og árangur
meðferðar á milli landa. Hér á landi eru notuð
gildi WHO. Nýlega hefur verið reynt að nota
fastandi plasma blóðsykurgildi í stað 50 g
álagsprófs til að greina meðgöngusykursýki og
er þá miðað við >4,4 - 4,8 mmól/L til greiningar
(46,47). Það er mun ódýrara og auðveldara í
framkvæmd heldur en álagsprófin en þar sem
meðgöngusykursýki kemur fýrst og fremst fram
við álag er ekki sannfærandi að skoða eingöngu
fastandi blóðsykur.
Hvaða konur á að skima og hvenær? Almennt
er mælt með að skima allar konur fyrir
meðgöngusykursýki, nema áhætta sé mjög lítil.
Konur með aukna áhættu eru þær sem eru
upprunnar frá Asíu, Afríku, S-Ameríku og
afkomendur Indiána, þær sem eru of þungar,
hafa áður haft meðgöngusykursýki, hafa misst
barn á meðgöngu, hafa sykur í þvagi eða hafa
sterka ættarsögu um sykursýki. Ekki er ástæða
er til að skima konur yngri en 25 ára, sem hafa
enga áhættuþætti. Best er að skima við 24-28
vikur, nema sterkir áhættuþættir séu fýrir hendi
en þá þarf að gera sykurþol sem fyrst á
meðgöngu. Ef það reynist eðlilegt í upphafi
meðgöngu er mælt með að endurtaka prófið
við 24-28 vikur. Á Islandi er eingöngu skimað
hjá konum með áhættu þætti, eins og áður hefur
verið rakið. Tafla 6
Fylgikvillar barns. Þegar meðgöngusykursýki
er greind á seinni hluta meðgöngu er ekki aukin
hætta á fósturgöllum (40). Þó hefur Schaefer
sýnt fram á aukna tíðni fósturgalla meðal barna
kvenna með meðgöngusykursýki og eru
líkurnar því hærri eftir því sem fastandi gildið
er hærra. Mögulega er hluti hópsins með
ógreinda sykursýki af tegund 2 fyrir þungun
(48). Meðgöngusykursýki fylgir hærri
burðarmálsdauði og ýmsir nýburakvillar eru
algengari (49,50). Börnin eru líklegri til að