Ljósmæðrablaðið - 15.11.2002, Qupperneq 11

starfsleyfi samkvæmt þessum lögum
(Ljósmæðralög 67/1984).
Undirbúningur fyrir störf í fagstéttinni felst í
löngu skipulögðu námi og ákveðnum prófurn
sem þarf að ljúka áður en hægt er að sækja um
starfsleyfi til ráðherra heilbrigðis-og
tryggingamála. Þetta kemur heim og saman
við skoðun Larson (1977) um það að tækið
sem fagstéttir nota til að skapa þekkingarlega
sérstöðu sé formlegt nám eftir samræmdri
námskrá og lögvemdunin eða prófið sem veitir
leyfi til að starfa (Larson 1977). Þrátt fyrir
þessa lögvemdun hefur það til skamms tíma
verið svo að aðrar stéttir sækja í störf ljósmæðra.
Sem dæmi má nefna að hjúkrunarfræðingar
sinntu og sinna jafnvel enn á nokkrum
heilsugæslustöðvum mæðravernd þrátt fyrir
kröftug mótmæli ljósmæðra.
Mæðravernd verður til á 20. öldinni og var
tekin sem dæmi um heilsuvernd og
fyrirbyggjandi læknisfræði. Markmiðið var
og er að greina afbrigði írá hinu eðlilega og
bregðast við því. Sumir segja að þrátt fyrir það
að ekki sé hægt með neinni vissu að uppfylla
þetta markmið þá hafi með mæðravemd orðið
til vettvangur til að færa traust hinnar verðandi
móður á eigin krafti og getu til að eiga eðlilegt
bameignaferli, í að treysta fæðingafræði betur
til að tryggja bestu mögulegu útkomu. Öll próf
sem gerð em geta ekki gefið 100% útkomu og
tilhneiging er því til harðra viðbragða eða
ofsvörunar, til að minnka líkur á að missa af
alvöru hættu merkjum. Móðirin sem stendur
frammi fyrir því að hugsanlega sé eitthvað að
sem geti verið hættulegt fyrir bam hennar er
mjög viljug að þiggja umönnun sérffæðiaðilans
(Helga Gottfreðsdóttir 2001, Hildur
Kristjánsdóttir 2001, Tew, 1990).
Þetta er dæmi um völd sem fylgja
sérfræðiþekkingu og í samræmi við ábendingu
Andrew Symon (1996), um að fagstétt sem er
með stöðu sína örugga, á grundvelli þess að
hún hefur meiri þekkingu en sá sem ekki er
fagmaður, veitir ekki endilega þá þjónustu sem
einstaklingurinn vill, en hún getur verið í hans
þágu (Symon 1996, Hildur Kristjánsdóttir
2001). Flestir skjólstæðingar fagstétta em ekki
í stakk búnir til að meta gæði sérfræði-
þekkingarinnar og verða því að treysta því að
hún sé til staðar. Fagstéttin sem slík er
uppspretta slíks trúnaðartrausts og öryggis
(Howsam o.fl. 1985).
Virðing
Fa gstéttin og starfandi einstaklingar innan
hennar njóta mikils trausts og trúnaðar
almennings sem byggist á því að fagstéttin
hefur getað veitt þjónustu sem stendur framar
þeirri sem annars fengist. Sú virðing sem
fagstéttir njóta hlýtur að byggjast að einhveiju
Frá aðalfundi Ljósmœðrafélags Islands 2002
leyti á þeirri þjónustu sem hún veitir, en
virðingin fylgir yfirleitt stéttinni ekki
einstaklingnum og dæmi em um að hún fylgi
stofnunum (Howsam ofl.,1985).
Það er erfitt að átta sig á hvort ljósmæður
njóta virðingar vegna starfa sinna. Þær njóta
trausts og trúnaðar skjólstæðinga sinna, en
stéttin er fámenn og kannski óþarflega hógvær
og því gleymist hún stundum í til dæmis
opinberri umræðu um heilbrigðismál. Ýmsar
aðrar heilbrigðisstéttir eins og til dæmis
hjúkrunarfræðingar em mun fjölmennari og ef
til vill duglegri að koma sér á framfæri í þessa
umræðu. Svo virðist sem það gæti einnig
misskilnings meðal stjómsýslunnar um hvaða
stéttir sinna hvaða störfum og sem dæmi um
það má nefha að þingmaður á hæstvirtu Alþingi
Islendinga, skrifar grein í Morgunblaðið 9.
október 2002 þar sem hún segir orðrétt;
„ Heilsugæslan byggist á samvinnu milli
fagstétta, sérstaklega lækna og
hjúkrunarffæðinga. Þessum fagstéttum er alveg
ljóst hvað fellur undir starfssvið hvorrar stéttar
fyrir sig. Hjúkrunarffæðingar hafa sérstaklega
sinnt hefðbundinni heilsuvernd s.s.
skólaheilsugæslu, ungbarnavernd, og
mœðravernd (leturbreyting höfundar) auk
heimahjúkrunar. Breyting á skipulagi og
greiðsluformi fyrir þjónustu lækna gengur
einnig upp gagnvart hjúkrunarfræðingum.
Þessar tvœr stéttir (leturbreyting höfundar)
gætu síðan gert samkomulag sín á milli um
samstarf á jafnræðisgmnni “(Ásta Möller bls.
25).
Höfundur gengur bersýnilega út ffá því að fyrst
og fremst starfi hjúkrunarfræðingar og læknar
á heilsugæslustöðvum og aðeins þurfi að semja
við þau um samstarf á jafnræðisgrundvelli
komi til breytingar í heilsugæslu. Ennfremur
Flestir skjólstæðingar
fagstétta eru ekki í
stakk búnir til að meta
gæði sérfrœði-
þekkingarinnar og
verða því að treysta
því að hún sé til
staðar. Fagstéttin sem
slík er uppspretta slíks
trúnaðartrausts og
öryggis (Howsam
o.fl.1985).