Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1971, Page 8

18
TlMARIT VPl 1971
RÁÐSTEFNA V.F.I.
UM LANDMÆLINGAR
Hinn 7. maí 1971 gekkst Verk-
fræðingafélag Islanls fyrir ráð-
stefnu um landmælingar á Islandi.
Ráðstefnan var haldin á Hóteli
Loftleiðum og var hún mjög vel
sótt. Formaður félagsins, Guð-
mundur Einarsson, setti ráðstefn-
una og sagði þá m.a.:
„Undanfarin þrjú ár hefur
Verkfræðingafélagið beitt sér
fyrir tillögugerð um tæknimennt-
un, en þar sem að tæknimenntun
hvers tíma er að framleiða menn
sem eiga að leysa verkefni eftir
10-15 ár, er nauðsynlegt að ein-
hverjar upplýsingar liggi fyrir um
væntanleg verkefni. I samræmi
við þessa spurningu hélt Verk-
fræðingafélag Islands ráðstefnu
um framtíðarverkefni verkfræð-
inga þann 26. nóvember s.l. Þar
kom fram, í erindi, sem Guðmund-
ur Björnsson, verkfræðingur, hélt,
nauðsyn um samræmingu allra
aðgerða í mælingum á íslandi og
endurskoðun mælingakerfisins.
Stjórn VFl skipaði síðan 17. des-
ember í undirbúningsnefnd verk-
fræðingana Guðmund Björnsson,
formann, Hauk Pétursson og
Ragnar Árnason. Nefndin hélt
um 20 fundi, hefur haft samband
við 16 aðila, sem hafa með land-
mælingar og kortagerð að gera,
og árangurinn af því eru 12
skýrslur ásamt 4 skýrslum sem
verða aðalfyrirlestrar. Ég held
að það sé óhætt að segja að þó
að við héldum ekki ráðstefnuna,
þá hafi geysilega mikilvægt verk
verið unnið nú þegar, með því að
draga fram hver staðan er í dag
í þessum málum. 1 sambandi við
verkefnaval slíks sem þessarar
ráðstefnu, er nauðsynlegt að gera
sér grein fyrir vegnu mikilvægi,
og við lauslega áætlun eftir að
skoða skýrslurnar, komumst við
að þeirri niðurstöðu, að kostnaðar-
verðmæti sé af stærðargráðu um
1000 milljónir í mælingum sem
hafa farið fram, en raunverulegt
verðgildi er ómælanlegt."
Greinargerð frá Landmælingum ísiands
Eftir Ágúst Böðvarsson
Til þess að gera sér grein fyrir
þríhyrninganeti þvi yfir Islandi, sem
vér köllum landsnet, tilkomu þess
og gæðum, er rétt að rifja upp í
stuttu máli sögu þess og orsakir þær,
er lágu til grundvallar því, að ráðist
var í mælingar þess.
Á síðari hluta 19. aldar, þegar þil-
skipaútvegur fór að ryðja sér til
rúms, fóru samgöngur að örvast
mjög til landsins, en það hafði í för
með sér, að þörf varð á meira öryggi
við aðkomu að landinu og ekki sið-
ur að skapa varð möguleika á betri
landhelgisgæzlu en framkvæmd haföi
verið til þessa. Þetta ástand kallaði
á ný og nákvæmari sjókort, en til
þess að hægt væri að gera þessi sjó-
kort, þurfti fastar mælistöðvar í
landi, sem sjókortin skyldu hnýtt við.
Sem fyrsta áfanga var danska
herforingjaráðinu falið að mæla ná-
kvæmt þríhyrninganet meðfram suð-
urströnd landsins, frá Reykjavik og
austur til Hornafjarðar. Var hafizt
handa aldamótaárið og mæld grunn-
lína í Reykjavik, en árið eftir var
grunnlína mæld á Hornafjarðar-
tanga og síðan mælt þríhyrninganet
frá báðum grunnlínum og mætzt i
Víkurfjöllum í Mýrdal eða á línunni
milli Hjörleifshöfða og Gæsatinds,
sem er um 18 km löng. Reyndist
línan 17 cm lengri reiknuð frá
Hornafirði en frá Reykjavík. Af
þessu má sjá, að megináherzla var
lögð á nákvæmni verksins frá byrj-
un.
1 kjölfar þríhyrningamælinganna
kom kortlagningin og var byrjað í
Hornafirði og unnið í vestur. —
Kortlögð var öll byggð meðfram
ströndinni til Reykjavíkur. Var fyrst
mælt í mkv. 1:50 000, en síðar var
mælikvarðanum breytt í 1:100 000 og
þar með breyttist krafan til ná-
kvæmni þríhyrningamælinganna til
samræmis við það. Þ.e. að þríhyrn-
inganetinu var aðeins ætlað að bera
uppi kortin í mkv. 1:100 000.
Verkið var framkvæmt á tímabil-
inu fram til 1939, með hléum 1909,
1914—1919 vegna fyrri heimsstyrjald-
arinnar og frá 1921-1930 vegna fjár-
skorts. Jöfnum höndum gekk svo
kortlagningin og mátti heita að
henni væri lokið haustið 1939, er
síðari heimsstyrjöldin skall á.
Annaðist kortagerðardeild danska
herforingjaráðsins verkið til 1928, en
þá var landmælingastofnun Dana,
Geodætisk Institut (GI), stofnuð og
annaðist hún verkiö eftir það.
Kortlagningin hafði þannig staðið
yfir í 40 ár með ofangreindum hlé-
um. Að verkinu höfðu unnið nálægt
70 mælingamenn og um 300 aðstoð-
armenn danskir og íslenzkir og er
hér þó aðeins átt við þá, sem að
mælingunum unnu í landinu, en ekki
þá, sem unnu að endurteiknun til
prentunar. Unnið var að útgáfu
körtanna jöfnum höndum og komu
síðustu kortin út 5 árum eftir að
mælingum var lokið, eða í lok seinni
heimsstyrjaldarinnar.
Þegar sambandið opnaðist aftur
við Danmörku eftir stríðið, voru öll
Islandskortin fullgerð. Vegna sam-
bandsslita stríðsáranna höfðu síðustu
kortin verið prentuð án prófarkalest-
urs af okkar hálfu og báru þess
nokkur merki, sérstaklega afréttir
sunnan jökla.
Eftir kortaleysi styrjaldaráranna
komu nú skyndilega á markaðinn öll
eftirtalin kort:
117 Fjórðungsblöð í mkv. 1:50 000
af Suður- og vesturhluta
landsins.
87 Atlasblöð í .mkv. 1:100 000 yf-
ir allt landið.
9 Aðalkort í mkv. 1:250 000 yf-
ir allt landið.
1 Sérkort af Suovesturlandi í
mkv. 1:250 000.
4 Skólakort í mkv. 1:350.000 -
14 lita.
2 Heildarkort í mkv. 1:500.000 -
14 lita og 7 lita.
1 Heildarkort í mkv. 1:750.000.
1 Heildarkort í mkv. 1:1.000.000.
2 Alþjóðakort í mkv. 1:1.000.000.
2 ICAO flugupplýsingakort I
mkv. 1:1.000.000.
Samtals voru þetta 226 kortblöð.