Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1876, Blaðsíða 56

Víxlaðu 5 dölum, svo fær þú 6 dali aptur; víxlirðu þeim,
þá færðu 7, og þannig gengur koll af kolii, þángað til þú fær
þúsund. Því meiri sem stofninn er, því meiri ábati verður að
hverri víxlan, og ávinningurinn margfaldast því meira. Sá sem
drepur þúngaða gyltu, á eða kú, hann drepur með henni allt
afkvæmi hennar í þúsundasta lið. Sá sem sóar einni spesíu,
hann sóar öllu því gagni, sem hann getur haft af hennt, kann-
ske mörgum þúsundum.
Gáðu að þvf, að sá sem eyðir 50 dölum um árið, hann
þarf ekki að eyða nema 13 skildingum á dag. Fyrir þetta lítil-
ræði, sem hæglega má eyða með tímaspilli og óþarfa smá-
kostnaði, setur sá, sem gjaldtraust hefir, haft alltjafnt þúsund
dali millum handa; en slíkur stofn getur aflað mikils, þegar
ötull maður beitir honum með fylgi.
Hafðu hugfastan málsháttinn, að „skuldviss maður á ráð á
hvers manns pýngju". Sá sem er kunnur að því, að hann standi
ráðvandlega í skilum þegar hann lofar, hann á ráð á öllu þvf,
sem vinir hans mega án vera, hvenær sem vera skal. Þetta
getur opt orðið að miklu gagni. Næst því að vera iðinn og
sparsamur, er ekkert betra úngum manni til orðs, en að vera
orðheldinn og ráðvandur, viss og áreiðanlegur í öllu. Varastu
að halda lánsfé nokkru sinni fram yfir tiltekinn tíma, svo að
vinir þínir neiti þér ekki um hjálp þegar þér liggur á. Það er
mart, og sumt smámunir f snöggu áliti, sem styrkir lánstraust
manna: komist skuldheimtumaðurþinn að því, að þú sértsnemma
á ferli, og farir seint að hátta frá vinnu þinni, þá þykir honum
ekki fyrir að líða þig misseris tíma; en sjái hann þig á slóri
eða slarki, þegar þú ættir að vinna, þá sendir hann eptir peníng-
um sínum það fljótasta hann má; hann vill heldur krefjast
þeirra nógu snemma, heldur en verða ofseinn á sér og þurfa
sfðan að sækja þá í þrotabú þitt. Gjaldir þú skilvíslega, þá er
það enn framar vottur þess, að þú mant til skuldar þinnar;
það kemur því orði á þig, að þú sért gaumgæfinn maður og
æruríkur, og verða svo því fleiri til að lána þer.
Varastu að hugsa, að þú eigir sjálfur allt það, sem þú hefir
handa á milli, og megir fara með það eins og þú villt. Það
er yfirsjón margra, þeirra sem taka að láni. Svo þú getur forð-
ast þetta, þá skrifar þú nákvæmlega upp tekjur þfnar og út-
gjöld; það verður þér að minnsta kosti að því gagni, að þú
kemst að raun um, hversu undarlega fljótt smá-útgjöld draga
sig saman. Þar að auki fær þú að sjá, hvað spara hefði mátt,
og hvað spara megi síðar, án þess þú missir mikils í.
Það er í stuttu máli að segja, að gróðavegurinn er renn-
sléttur eins og flötur, ef þú gefur gaum að honum. Það eru
tvö orð, iðni og sparsemi, sem mest ríður á. Með öðrum
orðum að segja: eyddu hvorki tíð þinni né fé, en hafðu hagnað
á hvorutveggju, sem þú mátt mestan. Án iðni og sparsemi stoðar
ekkert; með þeim stoðar allt. Sá sem vinnur sér inn alt hvað
hann getur á ráðvandlegan hátt, og fer sfðan sparsamlega með
ávinníng sinn, hann verður efalaust efnaður maður — nema
(54)