Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1887, Blaðsíða 38

ríkjabdum, ef þeir þá ekki höffcu kveykt í henni sjálfir á
undan, til þess a& fjandmennirnir skyldu ekki ná í hana.
Ekkert fylki var& þ<5 jafn hart úti eins og Su&ur-Carolína;
allt var brennt sem eld gat á fest, og allir gátu sjeb hvar
herinn mundi vera staddur af reykjarmökknum, sem lag&i
upp á loptib; þa& voru húsin, sem voru a& brenna. Mörg-
um þútti þetta ske a& ver&leikum, því þab var Su&ur-
Carolína, sem fyrst byrja&i ófri&inn.
Ofri&urinn er enn fremur merkilegur fyrir þá grimmd,
sem kom fram í honum; ekki einungis fyrir þá har&neskju —
miskunnarleysi, ef menn vilja nefna þa& því nafni —, sem
er óumflýjanleg í öllum úfri&i, heldur einnig fyrir þau
gönuskeib ómannú&arinnar, sem si&a&ar þjú&ir nú á dögum
geta farib, þegar slíkur glímuskjálfti er á þeim. þetta
kom mest fram í mebfer&inni á herteknum mönnum; í
su&urríkjunum var þa& þú miklu verra, einkum þegar lí&a
fúr á úfri&inn. Pangelsib í Andersonville í Georgíu er
mjög nafnkunnugt fyrir þá grimmd, er þar var sýnd. þ>a&
var afgirt svæ&i, 1540 fet á lengd og 750 fet á breidd.
Inn í þessar kvíar var herteknum mönnum hleypt og
þarna máttu þeir sitja, þúsundum saman, undir beru lopti,
og getur sumarhitinn þ<5 or&ib þar 30° R. og kuldinn á
vetrum opt 5 - 6 °. í ágústm. 1864 voru þar saman
komnir 31,693 handteknir menn; þarna lágu þeir í kös,
í vi&bjú&slegum óþrifna&i, sumir í úþverra tötrum og a&rir
hálfnaktir, lif&u vi& hundafæ&u og voru hálf vitstola af
súlarhitanum, a&gjör&aleysi og margir sjúkir. Samtals
voru í þessu fangelsi 44,882 handteknir menn og af þeirn
Ijetu 12,462 líf sitt þar inni. Fangavör&urinn, a& nafni
Wirz, þýzkur a& kyni, hrósa&i sjer af því, a& hann hef&i
drepi& fleiri menn í Andersonville, en Lee hershöf&ingi í
bardaganum vi& Richmond.
þegar menn hugsa um þennan úfri& og alla þá
grimmd, sem hann haf&i í för me& sjer, þá er þa& e&li-
legt a& hugsa sem svo: Sá ma&ur, sem veitti þessum
ófri&i forstö&u og frelsa&i þjó& sína, me& öllum þeim hry&ju-
verkum er hann ljet vinna, hlýtur a& hafa veri& har&ge&ja
ma&ur, karl, sem Ijet sjer ekki allt fyrir brjústi brenna,
e&a eitthva& á þá Iei&. En eins og alkunnugt er, þá var
því ekki svo vari&. þa& sýnist nærri því a& hafa verib
(34)