Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1896, Page 33

mælti þeini ójöfnuði, var honum hrundið þar við
kosning'u, og mynd hans brennd af skrílnum á einu
bæjartorginu. Eins missti hann vinsældir sínar um
hríð í Krímstriðinu og Bandafylkjastríðinu. Hann og
Stuart Mill voru að kalla hinir einustu af andlegum
fyrirmönnum þjóðarinnar, sem kváðu upp með fylgi
sitt við Norðurrikin. Öll hin lögum og lofum ráðandi
borgarastjett Englands var eindregið með þrælahalds-
fflönnum og í sama tón kváðu blaðamenn og stjórn-
vitringar. Norðurrikin með verksmiðjum sínum og
Kámum voru hættulegasti keppinautur Englands, en
Suðurríkin með bómullarakrana bezta mjólkurkýrin,
og þess vegna, urðu þeir svo fáir, sem Ijetu hugsjóu
tnannrjettinda og frelsis ráða meiru í því máli, eu
hagsmuni og gróðavon.
Þess er getið í þætti Gladstones í almanaki Þjóð-
vinafjelagsins fyrir 12 árum síðan, að hann hafl orðið
einna fyrstur til þess að kannast við það og fylgja
þvi, að rikin í heild sinni, eða löggefendur og stjórn-
endur þeirra, standi undir sömu siðferðislögum sem hver
einstaklingur. Það vantar mikið á að slíkt sje viður-
kennt í heiminum í orði, hvað þá í verki. Frá hinni
litilmótlegustu hreppsnefnd úti á Islandi allar götur
úpp til stjórnarráðs hinnar voldugustu og göfugustu
þjóðar heimsins gildir enn lífsreglan: »enginn er ann-
ars bróðir í Ieik«, það er að beita megi þeim breli-
Um eða því valdi, hvort sem það heitir til fjelagsheilla,
eða til trausts og halds fyrir sjálfa sig, sem enginn
þeirra manna einn fyrir sig vildi viðhafa í einka-
skiptum við náungann. Bright á þó enn betur en
Gladstone skilið það lof, að haf'a fylgt stranglega
siðalögmáli samvizkunnar í opinberri starfsemi sinni
eigi síður en í prívatlífi. Því skildi þá vinina 1882,
er Gladstone sendi liðið til Egýptalands. Jafnskjótt
og skothríðin byrjaði á Alexandríu, sem var jafn and-
stætt ti’úar og rjettlætistilflnningu Brights, sagði hann
sig úr ráðaneytinu. Tflr höfuð var Bright það nauð-
ugt að vera í stjórninni, þótt hann vegna yflrbnrða
sinna á þingi og þjóðhyllis yrði þrisvar að taka þar
sæti. Hann var þar of bundinn. Hann vakti þannig
stórhneyksli 1869, er hann í brjefi til kjósenda sinna
hafði í hótunum við efri málstofuna, sjálfur ráðherr-
(27)