Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1899, Page 45

rikiskirkjunni ensk'i og lærdómsmaður mikill. og undir hans
hendi var hann í ;3 ár; vildi föðurbróðir lians, að hann
hyggi sig undir að taka stúdentspróf og gengi svo á háskól-
ann i Cambridge, en hann hafði óbeit á að nema mál og
tók eigi þeim framförnm i latinu og grísku, er föðurbróður
hans líkaði, en í stærðfræði skaraði liann langt fram úr
öllnm jafnöldrum sínum. Fór svo, að liann hætti við latinu-
námið og sneri heim aftur til föðnr sins, er hann var á 17.
ári; ári siðar varð hann um tima aðstoðarkennari viðbarna-
skóla; þótti honum þá takast svo vel að kenna, að föður
hans langaði mjög til að hann legði ]iað fyrir sig, en um
það leyti bauðst honum staða hjá verkfræðingi einum,
Charles Fox, þeim er siðar bygði kristalshöliina i Lundún-
um, og kaus hann það þá heldur; fekst hann nú um nokk-
ur ár við að búa til uppdrætti og gjöra mælingar, er
snertu járnbrautarlagningu og byggingar; jafnframt lagði
hannsigeftirmyndagjörð; ennfremur var hann þauárin aðhugsa
um uppfundningar ýmsar og fann meðal annars upp sögunarvél
eina. Smámsaman hneigðist þó hugur hansmest aðritstörfum
og ritaði hann ritgjörðir margar i timarit ýms, einkum
heimspekilegs efnis, og frá þvi árið 1848 fór hann að gefa
sig allan við þvi; hafði hann ank annara hæt'ileika til þess
þá gáfu, að honum var létt um að rita um þungskilið efni
svo, að skiljanlegt værí; segja menn, að hann riti móður-
mál sitt betnr en flestir menn aðrir, og að eigi séu dæmi
til, að heimspekileg rit nokkurs manns hafi verið eins al-
ment lesin, enda kann hann svo að fara orðum um hversu
þungskilið efni sem er, að hver greindur maður með al-
mennri mentun getur haft full not af að lesa ritgjörðir
hans.
Bæði eðlisfar og uppeldi réð þvi, að frá barnæsku var
rótgróin hjá honum hugmyndin nm fast samband milli or-
sakar og verkunar í tilverunni; og Jiegar hann lærði að
þekkja hugmyndir Kants og Laplaces um myndun sólkerfis-
ins og Lamarks’ um breytingar hinna lifandi tegunda, þá
varð hann gagntekinn af þeirri skoðun, að alt, dantt og
lifandi, væri búið að fá mynd sina við iangvinnar verkan-
(37)