Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Årgang

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1912, Side 74

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1912, Side 74
Um gullið. Frá því fyrst fara sögur af hafa mennirnir sókst eftir því að eignast gullið, og ætíð hefir það verið í háu verði, bæði af því að jafnan hefir verið lítið til af því í samanburði við aðra málma, og vegna hins fallega litar, sem það hefir. Framan af var gullið einungis haft til skrauts á menn og muni, en ekki sem gjaldeyrir í kaupum manna á milli. Eitt af því fyrsta, sem fundist hefir um verð á varningi, móti vissri vigt af gulli, er skráð á leirtöflur, sem hafa fundist, og á er ritaður verzlunar og friðarsamningur milli Assyriu og Babílonar, og í Gamla-testamentinu er líka talað um verð hluta gegn gulli. Eftir þvi sem næst verður komist, hefir fyrst verið byrjað á því i löndunum Eufrat og Tigris að nota gull og silfur í smám afhöggnum stykkjum með ákveðinni vigt fyrir mælikvarða á verði hluta í viðskiftum manna. En svo komu í reyndinni þau vandkvæði fram, að menn fóru að svíkja vigt á gullinu, og sumir að blanda öðrum verðminni málmum saman við það, svo við það fóru viðskifti manna oft á ringulreið. Ríkið Lydia, á vesturströnd Lítlu-Asíu, var um langan tíma mjög auðugt, og hafði þá mikla verzlun viö Grikkland og löndin kringum egypzka hafið. " Einnig átti það gullnámur og mikið af iðnaðarvörum til að selja. íbúarnir höfðu því mikla þörf fyrir að hafa einhvern ákveðinn mælikvarða, fyrir verði þeirra hluta, sem þcir seldu og keyptu, og völdu þeir til þ®sS gullið. Stjórn þeirra var þá ráðrík og valdamiki , svo hún tók að sér aö gefa út og stimpla gullstykki með sínu einkennismarki og með ólíku lagi og þyng ; í þeim var þvi nær óblandað hreint gull, og eftir þvl var svo sett verðið á þessi gullstykki. Petta voru fyrstu peningarnir, sem fræðimenn þekkja til. el1 voru útgefnir nálægt 800 árum fyrir fæðingu Kris s. Á suma þeirra hefir þetta verið grafið: Pyngd mn (60) er — svo og svo — hvorki meira né minna. í mér er — svo og svo mikið — af hreinu gulli, og — svo og svo mikið — af silfri. Eg er búinn til í Sardes. Þyngd og verð ábyrgjast konungurinn og heiðarlegir kaupmenn landsins. Pú getur því treyst mér og tek- ið mig í skiftum fyrir — svo og svo mikið — afvini eða korni, eða — svo og svo mörg naut eða sauð- kindur. Þannig var Lydia fyrsta ríkið, sem gaf út peninga á ábyrgð konungs og ríkisins, en lögun þeirra var ólík þeim peningum, sem nú gilda; ýmist voru það ferköntuð stykki eða baugar m. m. Persar byrj- uðu fyrstir að setja ákveðna lögun á sína peninga, og stimpla þá með myud keisara síns. Sá elzti pen- ingur úr gulli, sem menn þekkja, er stimplaður með Daríusi keisara, sem bogaskyttu. Á Grikklandi var meira af silfri en gulli, og höfðu þeir því silfur fyrir verðmæli um tíma. En á ríkisárum Ágústs keisara lögleiddi hann, að í öllu ríki Rómverja skyldi guflið vera verðmælir. í Nýja-testamentinu er getið um þegar keisarinn skattskyldaði lönd sín. Eftir því sem farið var að nota peningana meira og meira, leiddi reynslan það í ljós, að nauðsynlegt Væri að hafa tilbúninginn á peningunum sem vand- aðastan, svo erfitt væri, að gjöra eftir þeim falska peninga, því peningafalsarar hafa verið til á öllum tímum. Var þeim þó hegnt, þegar þeir náðust, með hinum ógurlegustu kvölum og lífláti. Peir voru marðir sundur með hjólum og steyktir lifandi, en samt losnuðu þjóðirnar aldrei við sláttumenn falskra peninga. Á miðöldunum var það ekki að eins hættu- ^egt að búa til falska peninga, heldur einnig ó- s v i k n a peninga fyrir konunga og keisara. Til þess v°ru valdir snillingar og völundar, en þeir áttu á haettu að vera lokaöir inni alla æfi, og aldrei ná frelsi sínu tramar, af hræðslu stjórnendanna fyrir því, að ef þeir færu í burtu, þá gætu þeir orðið ríkinu hættu- (61)
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136

x

Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags
https://timarit.is/publication/866

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.