Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1987, Blaðsíða 97

lega og að meðaltali einu sinni á hverjum 857 árum. Þess má geta, að
til að finna þetta meðaltal, þurfti að kanna heila páskaöld, sem telur
fimm milljón og sjö hundruð þúsund ár.
Ætla mætti, að þá sjaldan þetta ber við, að páskar eru 22. mars og
árið er hlaupár, myndu einhverjir merkisdagar lenda á hinum sjaldgæf-
ustu dagsetningum. Svo-er þó ekki, því að vegna hlaupársins færast
hreyfanlegir merkisdagar í janúar og febrúar á algengari dagsetningar
en í almennu ári. Tökum öskudag sem dæmi. Þegar páskar eru 22.
mars og árið er almennt ár, fellur öskudagur á 4. febrúar. Sé árið
hlaupár, færist öskudagur til 5. febrúar, sem er algengari dagsetning,
því að hún kemur líka upp ef páskar eru 23. mars og árið almennt ár.
Sjaldgæfustu dagsetningarnar koma upp þegar páskar eru á seinasta
degi (25. aprfl) og árið er hlaupár. Merkisdagar í janúar og febrúar,
sem fylgja páskunum, verða þá eins síðla og hugsast getur. Helsti
dagur, sem þar er um að ræða, er níuviknafasta, eða fyrsti sunnudagur
í níuviknaföstu, sem hefst níu vikum fyrir páska. Undir þeim kringum-
stæðum, sem hér um ræðir (þegar páskar eru 25. aprfl í hlaupári), hefst
níuviknafastan hinn 22. febrúar. Þctta hafa sumir kallað sjaldgæfasta
fyrirbærið í dagatalinu. Þaö gerðist síðast árið 1204 og gerist ekki aftur
fyrr en árið 3784. Venjulega líður þó skemmri tími á milli: 532 ár
(reglubundið) í gamla stfl en 543 ár (að meðaltali) í núgildandi
tímatali.
Vegna þess, hve langt er milli rímspillisára, eru allar gerðir dagatala,
sem þeim fylgja, fremur sjaldgæfar. Óvenjulegasta páskadagsetning
(af fimm mögulegum) í rímspillisári er 23. apríl. Frá því að nýi stíll tók
gildi hér á landi, hefur páskana ekki borið upp á þann dag í rímspillis-
ári. Þegar það hendir næst, árið 2079, verður það í fyrsta sinn í
sögunni. Að meðaltali líða um 230 ár milli slíkra atvika. í gamla stíl
giltu aðrar reglur um rímspillisár, en tíðni sjaldgæfustu dagatala, sem
þeim tengdust, var svipuð og nú.
LEIÐRÉTTING
Svo sem kunnugt er, hefur sjómannadagurinn yfirleitt verið haldinn
hátíðlegur fyrsta sunnudag í júní. Út af þessari reglu hefur verið
brugðið, þegar hvítasunnan hefur verið á sama tíma, en einnig gat
hent, að dagurinn yrði að víkja, ef kosningar áttu að vera þennan
sunnudag. Vegna óvissu um kosningar, var sjómannadagurinn ekki
tekinn upp í almanakið fyrr en 1985. Þá hafði reglum um kosningadag
verið breytt, og þær upplýsingar höfðu fengist á skrifstofu Sjómanna-
dagsráðs í Reykjavík, að kosningar myndu ekki framar hafa áhrif á
tímasetningu sjómannadagsins. Áður en almanak fyrir 1986 var prent-
að, var aftur leitað til sömu skrifstofu, sem staðfesti, að sjómannadag-
urinn yrði 1. júní. Snemma árs 1986 tilkynnti svo Sjómannadagsráð í
Reykjavík og Hafnarfirði, að sjómannadeginum 1986 yrði frestað um
viku vegna sveitarstjórnarkosninga 31. maí. Almanakið var þá komið
út og of seint að geta þessarar breytingar þar.
(95)