Ægir - 01.05.2002, Blaðsíða 35

35
F I S K I Þ I N G
takmarkað eftirlit með veiðunum.
En það hlýtur að vekja athygli að
ofveiðin er mest í þeim löndum
sem ættu að hafa hvað bestar að-
stæður til að koma í veg fyrir of-
veiði. Fiskveiðar ríku, þróuðu
þjóðanna, hafa á síðustu tíu árum
dregist saman um liðlega 30% úr
40 milljónum tonna 1990 í 28
milljónir tonna árið 2000 og það
stafar ekki af minnkaðri sókn. Sé
litið til heimsveiðarinnar á verð-
mætustu botnfisktegundunum á
síðustu 15 árum, þá hefur hún
minnkað úr 13 milljónum tonna í
liðlega 6 milljónir tonna, minnk-
un um 50%. Til að bæta gráu
ofan á svart þá hafa kanadískir
vísindamenn komist að þeirri
niðurstöðu í nýbirtri mjög um-
fangsmikilli rannsókn að hætta sé
á óbætanlegu tjóni á vistkerfi
Norður Atlantshafsins vegna
langvarandi ofveiði. Hvað varðar
fiskveiðar þróunarlanda þá halda
þær áfram að aukast, en það er
deginum ljósara að þar stefnir í
vaxandi ofveiði. Ekkert annað en
kraftaverk getur komið í veg fyrir
það.“
Greinin sjálf komi
inn í umræðuna
Grímur segir að margt hafi verið
gert til þess á vegum FAO og
annara stofnana Sameinuðu þjóð-
anna til þess að setja lög, reglur
og leiðbeiningar til þess að takast
á við fiskimálin, t.d. Hafréttar-
sáttmálann frá 1982, Úthafsveiði-
samninginn frá 1993 og Flökku-
fiskasamninginn frá 1995. Einnig
nefndi Grímur að siðareglur FAO
um fiskimál hafi verið samþykkt-
ar 1995, en þær eru leiðbeinandi
um það hvernig æskilegast er að
menn standi að verki allt frá veið-
um á fiskinum til markaðssetn-
ingar afurðanna. Sömuleiðis gat
Grímur um alþjóðlegar áætlanir
um stjórnun á hákarlaveiðum,
minnkun á fugladauða við línu-
veiðar, og stjórnun á stærð fiski-
veiðiflota frá 1999. „Síðastliðið
vor var svo samþykkt alþjóðleg
áætlun gegn ólöglegum og
stjórnlausum úthafsveiðum. Þótt
þarna liggi mikið starf að baki þá
er það einungis byrjunin, því eftir
er að semja um skiptingu stofna
sem flakka milli lögsaga, hvernig
eigi að standa að veiðieftirliti og
skráningu afla, svo að nokkuð sé
nefnt. Regluverkið er komið í
stórum dráttum en það vantar á
framkvæmd. Ég held að það sé
kominn tími til þess að greinin
sjálf, fyrirtæki í útgerð, vinnslu
og markaðssetningu komi mun
ákveðnar inn í umræðuna um
þessi mál ekki síst því sem er lyk-
ilatriðið í þessari umræðu, en það
er fiskveiðistjórnunin.“
Útflutningur á
íslenska kerfinu?
„Úthlutun náttúrugæða er að
sjálfsögðu mjög pólitískt mál,
eins og við þekkjum af umræð-
unni hér heima, en ég held að
þeirri skoðun vaxi mjög fylgi, og
kom reyndar skýrt fram á Reykja-
víkurráðstefnunni sl. haust, að
lögbundin úthlutun skilgreindra
fiskveiðiréttinda sé nánast for-
senda fyrir því að unnt sé að ná
tökum á fiskveiðistjórnun. Það
þýðir ekki endilega útflutning á
íslenska kerfinu, því á skilgreind-
um veiðiréttindum eru margir
aðrir möguleikar en yfirfæranlegir
aflakvótar. Fiskveiðiréttindin geta
tekið margvíslegt form og verið í
eigu fyrirtækja, einstaklinga eða
jafnvel byggðarlaga. Mestu skipt-
ir að veiðiréttindin séu skilgreind
og bundin í lög. Greinin sjálf,
þeir sem hafa reynslu af rekstri og
viðskiptum, þurfa að koma að
þessu máli og leggja sín lóð,
reynslu og innsæi, á vogarskálarn-
ar. Afl þeirra sem kunna á gang-
verk efnahagslífsins, fyrirtækjana,
fer sífellt vaxandi ekki síst í ljósi
aukinnar markaðsvæðingar og
samruna fyrirtækja. Hið pólitíska
kerfi verður að vinna í nánu sam-
starfi við greinina við að leysa
þessi vandamál. Aukin stærð fyr-
irtæka, sem er helsti drifkraftur
alþjóðavæðingarinnar, veldur því
að ábyrgðin gagnvart neytendum
flyst í vaxandi mæli frá opinber-
um aðilum til fyrirtækjanna
sjálfra. Fjölþjóðafyrirtækin, í
mörgum tilfellum með starfsemi í
tugum landa, starfa í löndum
með afar misjöfnu laga- og reglu-
gerðarumhverfi, t.d. um vinnu-
löggjöf og gæðareglur. Þessi fyrir-
tæki hafa því í vaxandi mæli orð-
ið að taka málin í eigin hendur og
setja sér eigin siðareglur,“ sagði
Grímur Valdimarsson m.a. í er-
indi sínu á Fiskiþingi.
Nokkrir fundarmenn ræða málin í kaffihléi.
Johann Sigurjónsson, forstjóri Hafrann-
sóknastofnunarinnar, í ræðustóli á Fiski-
þingi.